Τρίτη, 00:01 - 22/09/2020

  Tweet

Η πρόκληση αυτή είναι τεράστια και τίθεται μπροστά μας τώρα. Να γιατί.

Τα προηγούμενα δέκα χρόνια “των μνημονίων” μπορεί να μην άλλαξε το “πόσα” χρωστάμε ως χώρα, αλλά άλλαξε τελείως το “σε ποιους” χρωστάμε. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Πλέον η Ελλάδα χρωστάει τεράστια ποσά κυρίως στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες (όχι σε όλες) και αυτές είναι που της έδωσαν μια μεγάλη περίοδο χάριτος για να προλάβει να ξαναστήσει την οικονομία της, ώστε να μπορεί κάποια στιγμή να παράγει αρκετά για να ξεχρεώσει.

Όπως έχουν τα πράγματα, η Ελλάδα μέχρι το 2030-32 δεν υποχρεούται να δίνει αβάσταχτα ποσά για την αποπληρωμή των χρεών της (πράγμα που ξέρουν και οι αγορές, και γι’ αυτό μπορούμε να δανειζόμαστε ως χώρα με σχετικά χαμηλά επιτόκια, όπως διαβάζετε πότε πότε σε πανηγυρικά δημοσιεύματα). Αυτό σημαίνει ότι έχουμε περίπου δέκα χρόνια περιθώριο να λύσουμε βασικά, δύσκολα και διαχρονικά προβλήματα που μας κοστίζουν πολλά (π.χ. το ασφαλιστικό) και να μεταρρυθμίσουμε την δυσλειτουργική μας οικονομία έτσι ώστε να παράγει περισσότερο πλούτο.

Αυτό είναι πολύ δύσκολο πράγμα. Πώς θα λυθεί το ασφαλιστικό σε μια χώρα που πληρώνει το 17% του ΑΕΠ της σε συντάξεις κάθε χρόνο, όπου 1,4 εργαζόμενοι συντηρούν 1 συνταξιούχο, και όπου ως το 2050 ένας στους τρεις πολίτες θα είναι ηλικίας άνω των 65; Πώς θα φτιαχτούν μεγάλες κερδοφόρες επιχειρήσεις που θα δίνουν εκατοντάδες χιλιάδες καλές, καλοπληρωμένες δουλειές, στη χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό αυτοαπασχολούμενων και πολύ μικρών επιχειρήσεων στην Ε.Ε.; Πώς θα αναπτυχθεί η εξωστρεφής, εξαγωγική επιχειρηματικότητα σε μια οικονομία που για δεκαετίες βασίζεται στις εισαγωγές και την πώληση υπηρεσιών στη μικρή εγχώρια αγορά;

Είναι δύσκολο. Είναι μια ριζική αλλαγή, μια μεγάλη στροφή θα έλεγε κανείς (ας το βάλουμε και με κεφαλαία για να μοιάζει και πιο οραματικό: “Μεγάλη Στροφή”) αλλά πρέπει οπωσδήποτε να γίνει. Στο τέλος της δεκαετίας η περίοδος χάριτος τελειώνει, και οι ετήσιες υποχρεώσεις εκτοξεύονται στα ουράνια. Μέχρι τότε θα πρέπει το ασφαλιστικό να έχει λυθεί τα εμπόδια που στραγγαλίζουν την υγιή επιχειρηματικότητα να έχουν εξαφανιστεί και οι παραγωγικοί, εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας να έχουν γιγαντωθεί και να καλπάζουν. Αλλιώς, όπως όλοι οι ειδικοί ξέρουν καλά, μπλέξαμε πολύ άσχημα.

Για να σας είμαι απολύτως ειλικρινής, αν τα πράγματα ήταν όπως ήταν στις αρχές του 2020, δεν θα είχαμε και πολλούς λόγους να αισιοδοξούμε ότι το ελληνικό κράτος θα καταφέρει αυτή τη φορά κάτι που δεν έχει καταφέρει ποτέ στο παρελθόν, ακόμα και με ευνοϊκότερες συνθήκες. Αλλά κάτι συνέβη έκτοτε, κάτι καινούργιο προέκυψε, που κάνει τη σημερινή πρόκληση ακόμα πιο κρίσιμη και επιτακτική: μέσα στην πανδημία του κορωνοϊού, εμφανίστηκε μια αχτίδα ελπίδας.

Τα αμέσως επόμενα χρόνια θα πέσουν στην ελληνική οικονομία περίπου 70 δισεκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση -κάποια με τη μορφή χαμηλότοκων δανείων, αλλά τα περισσότερα με τη μορφή στοχευμένων επιδοτήσεων. Στο νέο ΕΣΠΑ και την ΚΑΠ έρχονται να προστεθούν τεράστια ποσά από το γιγάντιο νέο Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο έχει ως στόχο τη στήριξη των ευρωπαϊκών οικονομιών από τις συνέπειες της πανδημίας. Τα χρήματα αυτά θα χρηματοδοτήσουν δράσεις, έργα και επιχειρήσεις σε διάφορους σημαντικούς τομείς, όπως της πράσινης οικονομίας, του ψηφιακού μετασχηματισμού και των υποδομών -πράγματα απαραίτητα και για τη Μεγάλη Στροφή που λέγαμε. Όλα αυτά τα δισεκατομμύρια μετατρέπουν την τρομακτική πρόκληση του να αλλάξουμε παραγωγικό μοντέλο μέσα σε δέκα χρόνια σε τρομερή ευκαιρία. Δεν πρέπει να πάει χαμένη.

Βεβαίως, υπάρχουν προβλήματα και εμπόδια εδώ. Πολλά από τα μέτρα και οι περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για τη Μεγάλη Στροφή είναι πράγματα μεγάλα, που ξεφεύγουν από τον εκλογικό κύκλο. Οι ελληνικές κυβερνήσεις παραδοσιακά δυσκολεύονταν να τα περάσουν, ακόμα κι όταν ήθελαν, ακόμα κι όταν τους επιβαλλόταν από τους δανειστές στη δεκαετία των μνημονίων. Τώρα θα πρέπει να γίνουν.

Επιπλέον, το χρονοδιάγραμμα είναι ασφυκτικό. Τα 32 δισ. που θα έρθουν χώρα από το Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να αξιοποιηθούν μέσα στα επόμενα τρία χρόνια -ένα χρονοδιάγραμμα ιλιγγιώδες. Η χώρα μας δεν έχει μηχανισμούς ικανούς για να σχεδιάσει και να υλοποιήσει τόσα και τόσο μεγάλα έργα τόσο γρήγορα. Θα πρέπει να τους φτιάξει άμεσα.

Βεβαίως, αν αποτύχουμε κι αυτή τη φορά, η Ελλάδα δεν θα εξαφανιστεί κιόλας. Ακόμα κι αν χρεοκοπήσουμε το 2030, αν μπούμε σε νέο κύκλο μνημονίων, επιβολής μέτρων και επιτήρησης από ξένους, η χώρα δεν θα σβήσει, όπως δεν έσβησε και όλες τις άλλες φορές, που είναι πολλές. Θα είναι κρίμα, όμως. Αυτή τη φορά, μέσα στον χαμό της πανδημίας και την παγκόσμια ανασφάλεια, έχουμε μια πραγματική ευκαιρία -μια τελευταία ευκαιρία- να ξεφύγουμε από τον οδυνηρό και αέναο κύκλο της μιζέριας και να φτιάξουμε μια χώρα που λειτουργεί, που παράγει πλούτο για τους πολίτες της και που προσφέρει αξία, ιδέες, έμπνευση και όραμα στον σύγχρονο κόσμο.

Θοδωρής Γεωργακόπουλος (Καθημερινή)