Δευτέρα, 00:01 - 30/09/2019

  Tweet

Για παράδειγμα, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με το ίδιο επίθετο διαθέτει διακεκριμένο έργο στην αντιμικροβιακή χημειοθεραπεία. Προέρχεται από τη σχολή του καθηγητή Γεώργιου Δαΐκου που έχει αναδείξει σημαντικότατες ελληνίδες επιστήμονες – ιατρούς. Ο αριθμός επιστημονικών αναφορών της στη δημόσια διαθέσιμη βάση Google Scholar είναι 5.259. Αλλη ερευνήτρια με το ίδιο επίθετο στο Ινστιτούτο Νανοεπιστημών και Νανοτεχνολογίας του Δημόκριτου ήδη σε νεαρότατη ηλικία έχει εξαιρετικό έργο με πρακτικές εφαρμογές και διεθνή απήχηση (1.358 αναφορές).

Με το ίδιο επώνυμο αλλά και το ίδιο όνομα, συνονόματη με διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο είναι επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Calgary και στο Red Deer College. Η νευροβιολογική της έρευνα αναφέρεται 1.019 φορές. Αλλη συνονόματη ιατρός διευθύνει Μονάδα Εντατικής Θεραπείας σε μεγάλο νοσοκομείο. Αριθμός επιστημονικών αναφορών, 1.005. Τρίτη συνονόματη εργάζεται στο Ινστιτούτο Βιοχημείας και Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Αριθμός επιστημονικών αναφορών, 297.

Η βραβευμένη είναι άλλη. Χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα ως πρότυπο για κούκλα της μάρκας Barbie. Εχει προωθηθεί από πολλά ΜΜΕ ως ηγούμενη σε θέματα ιατρικής – υγείας. Εκτός από τον «Θαλή», έχει αποσπάσει διάφορα βραβεία ηγεσίας και ένα βραβείο του Βατικανού – για επιστήμη. Τιμάται ως ασχολούμενη με «αναγεννητική ιατρική και βιοαστροναυτική». Στη NASA όμως δεν έχει κάποια μόνιμη θέση, όπως π.χ. η κορυφαία Χρύσα Κουβελιώτου (>50.000 αναφορές). Η βραβευμένη με τον «Θαλή» απλώς παρακολούθησε περαστική ένα πρόγραμμα της NASA Academy. Εμφανίζεται ως πρόεδρος του European Health Parliament (EHP). Ακούγεται τεράστιο, αλλά πρόκειται για ανεπίσημη ομάδα επικοινωνιακού χαρακτήρα. Στους χρηματοδότες του EHP αναφέρεται πρώτη η πολυεθνική Johnson & Johnson, τελευταία η εταιρεία δημοσίων σχέσεων Porter Novelli. Στην ιστοσελίδα αναγνωρίζω μερικά ορθά πλην τετριμμένα μηνύματα πολιτικής υγείας και μπόλικη σαχλή πολιτική νομενκλατούρα.

Ο αριθμός επιστημονικών αναφορών της βραβευμένης είναι 168. Εξέτασα προσεκτικά τις λίγες επιστημονικές δημοσιεύσεις της. Κάποτε τα νούμερα αναφορών αδικούν το έργο. Τολμώ να πω, μάλλον το αντίθετο ισχύει εδώ. Σίγουρα οι δημοσιεύσεις δεν υποστηρίζουν τα αναφερόμενα θριαμβολογήματα καινοτομίας.

Η βραβευμένη μάλλον δεν έχει πάρει καν διδακτορικό δίπλωμα (PhD) – στο Διαδίκτυο φαίνεται να ξεκίνησε διδακτορικό, αλλά δεν αναφέρει να το τελείωσε. Σε συνεντεύξεις υπερηφανεύεται ως εμπλεκόμενη στην ανάπτυξη και μεταμόσχευση συνθετικής τραχείας. Δεν βρίσκω κάποια επιστημονική της δημοσίευση περί αυτού. Η μεταμόσχευση τραχείας αποτελεί μάλιστα ευαίσθητο ζήτημα μετά τις μαζικές ηθικές παραβάσεις και αποτυχίες του εγχειρήματος (σκάνδαλο Μακιαρίνι). Η εταιρεία της Transplants Without Donors δεν φαίνεται να έχει ενεργή ιστοσελίδα. Αραγε εξακολουθεί να υπάρχει; Ο επιχειρηματικός σκοπός της εταιρείας αιωρείται επιστημονικά αστήρικτος. Σε συνέντευξη λέει ότι την εμπνέει η επαφή «με ασθενείς στις κλινικές» – όμως δεν είναι ιατρός.

Ο μαγικός κόσμος των startups έχει δημιουργήσει ευκαιρίες αλλά και προβλήματα στον χώρο της βιοϊατρικής. Πριν από σχεδόν 5 χρόνια έγραψα στο JAMA το πρώτο άρθρο που αμφισβητούσε τη Theranos, εταιρεία που είχε ιδρύσει μια καλλονή, dropout του Stanford, φτάνοντας αποτιμώμενη αξία 9 δισ. δολαρίων. Η Theranos πρότεινε να αλλάξει άρδην την ιατρική χωρίς καμία τεκμηρίωση στην επιστημονική βιβλιογραφία. Επεισε πολλούς κορυφαίους στον πολιτικό και επιχειρηματικό κόσμο για την αξία της πριν από την πλήρη κατάρρευση έπειτα από δημοσιογραφική έρευνα της «Wall Street Journal» και την τσιμπίδα ελεγκτικών αρχών. Ηταν φούσκα. Σε επακόλουθες δημοσιεύσεις μαζί με εκλεκτούς συναδέλφους δείξαμε ότι συχνά νέες επιχειρήσεις δίνουν τεράστιες υποσχέσεις επιστημονικής φύσης χωρίς επιστημονική ουσία.

Το βραβείο «Θαλής» το παρέδωσε η αξιότιμη υπουργός Παιδείας και (με κάπως μεγαλύτερη δόση) Θρησκευμάτων. Η υπουργός έχει συστηθεί από μεγάλο αριθμό ΜΜΕ ως πρότυπο αριστείας. Ο αριθμός επιστημονικών αναφορών της υπουργού στη βάση Google Scholar είναι 0. Η βραβευθείσα επίσης είναι μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του διαΝΕΟσις, της έρευνας του οποίου ηγείτο ο νυν υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης (πρώην ΠαΣοΚ). Ο υπουργός έχει συστηθεί από μεγάλο αριθμό ΜΜΕ ως κορυφαίος τεχνοκράτης που θα αναγεννήσει το ελληνικό κράτος. Ο αριθμός επιστημονικών αναφορών του υπουργού στη βάση Google Scholar είναι 27. Ο μέσος όρος των αναφορών των πάμπολλων (συνήθως αδαών) καθηγητών και τεχνοκρατών υπουργών που υπηρέτησαν σε προηγούμενες κυβερνήσεις είναι μεγαλύτερος – θέτω πολύ χαμηλά τον πήχη. Περίπου 200.000 έλληνες επιστήμονες έχουν μεγαλύτερη επιστημονική απήχηση από τον μέσο διατυμπανιζόμενο τεχνοκράτη που υπηρετεί στη σημερινή κυβέρνηση. Η παράσταση «Ο Καραγκιόζης τεχνοκράτης» έδινε και δίνει πολλές παραστάσεις στην Ελλάδα καθημερινά.

Φυσικά δεν θεωρώ πως επιχειρηματίες και πολιτικοί πρέπει να είναι κορυφαίοι επιστήμονες – ερευνητές. Ομως καλό είναι να σέβονται στοιχειωδώς τη σοβαρή επιστήμη. Η επιστήμη μπορεί να προσφέρει μια γείωση στην πραγματικότητα πριν από τη φανφαρονική απογείωση (και συντριβή) της αεριωθούμενης φιλοδοξίας τους. Με ενοχλεί επιστημονικό πασάλειμμα και τεχνοκρατικό δήθεν να γίνεται γαρνιτούρα για επίτευξη άλλων σκοπών. Ειδικά σε χώρα που εξοντώνει τοπικά ή εξορίζει μακριά αμέτρητους ταλαντούχους επιστήμονες. Ομως, αν ρωτήσετε έναν επικοινωνιολόγο, το συμπέρασμα είναι σαφές: Να μην πιστεύετε τις διεθνείς επιστημονικές βάσεις. Να πιστεύετε στας γραφάς των δημοσίων σχέσεων. Και, κυρίως, στα μοντέλα της Barbie.

Ιωαννίδης Ιωάννης - Ο κ. Ιωάννης Π.Α. Ιωαννίδης είναι καθηγητής Παθολογίας, Ερευνας και Πολιτικής Υγείας, Επιστημών Δεδομένων και Στατιστικής στο Πανεπιστήμιο Stanford.

Πρώτη δημοσίευση στο Βήμα