Ας μεταφέρουμε την ανωτέρω παρομοίωση σε επίπεδο λειτουργίας μιας επιχείρησης και διαχείρισης του επιχειρηματικού κινδύνου της. Η αποτελεσματική διαχείριση επιχειρηματικού κινδύνου δεν είναι η στείρα αποφυγή ανάληψης οποιουδήποτε επιχειρηματικού κινδύνου, τακτική η οποία θα είχε νομοτελειακά ως αποτέλεσμα να «φρενάρει» την ανάπτυξη της επιχείρησης, αλλά η ορθή πρόβλεψη και διαχείριση των κινδύνων που η επιχείρηση διατρέχει στο πλαίσιο της επιχειρηματικής της δραστηριότητας μέσω της διάκρισης και ανάληψης του αποδεκτού, ανά περίπτωση, κινδύνου (ρίσκου). Με τον τρόπο αυτό, παράγεται για την επιχείρηση η επιθυμητή προστιθέμενη αξία και εντάσσεται η διαχείριση επιχειρηματικού κινδύνου στους παράγοντες ανάπτυξης αυτής και συνεπώς στην ευρύτερη επιχειρηματική στρατηγική της και στην καθημερινή λειτουργία της.

Στο πλαίσιο αυτό, την τελευταία δεκαετία γίνεται ολοένα και περισσότερο αντιληπτό ότι η διαχείριση επιχειρηματικού κινδύνου οφείλει να μην εστιάζεται μόνο σε κινδύνους συνδεόμενους άμεσα με τη χρηματοοικονομική επίδοση των επιχειρήσεων, αλλά και σε πλήθος άλλων κινδύνων, και δη σε αυτούς που συνδέονται με τη (μη) βιώσιμη ανάπτυξη. Ως εκ τούτου, για να καταστεί η διαχείριση επιχειρηματικού κινδύνου αποτελεσματικότερη οφείλει να εφαρμόζεται με γνώμονα μια πιο ολιστική προσέγγιση, προσανατολισμένη στη βιώσιμη ανάπτυξη και στους παράγοντες αξιολόγησής της, γνωστούς ως παράγοντες ESG (Environmental-Social-Governance/Περιβάλλον-Κοινωνία-Διακυβέρνηση).

Οι παράγοντες ESG συνδέονται με την ικανότητα μιας επιχείρησης να παράγει αξία μακροπρόθεσμα, έχοντας θετικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα. Συναφώς, μέσω αυτών αναδεικνύονται κίνδυνοι ESG που, ενώ κάποτε θεωρούνταν ιδιαίτερα απομακρυσμένοι και απίθανοι (θεωρία μαύρου κύκνου), κρίνονται πλέον ιδιαίτερα πιθανοί, η δε πραγματοποίησή τους δύναται να επηρεάσει σοβαρά την κερδοφορία, την ανάπτυξη, ακόμη και την επιβίωση μιας επιχείρησης. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πανδημία COVID-19 και οι δυσμενέστατες επιπτώσεις της στις πληττόμενες επιχειρήσεις και κοινωνίες παγκοσμίως.

Αν ανατρέξει κανείς σε πρόσφατες εκθέσεις αναφορικά με τους παγκόσμιους κινδύνους, θα διαπιστώσει ότι έως και το έτος 2015, μέσα στους πέντε βασικότερους κινδύνους, τόσο σε επίπεδο πιθανοτήτων πραγματοποίησης όσο και σε επίπεδο βαθμού αντικτύπου, συμπεριλαμβάνονταν κυρίως κίνδυνοι οικονομικής και γεωπολιτικής φύσεως. Τα επόμενα έτη και ιδίως τα πρόσφατα 2019-2021, τις τέσσερις από τις πέντε πρώτες θέσεις των βασικότερων κινδύνων καταλαμβάνουν κίνδυνοι είτε περιβαλλοντικής φύσεως (κλιματική αλλαγή, βιοποικιλότητα κ.λπ.), είτε κοινωνικής φύσεως (πανδημία), είτε τεχνολογικής φύσεως (παραβίαση ασφαλείας δεδομένων, κυβερνοεπιθέσεις), δηλαδή κίνδυνοι που σχετίζονται με τους παράγοντες ESG.

Η ταχέως διαμορφούμενη από τους παράγοντες ESG νέα πραγματικότητα στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι έχει ήδη αρχίσει να γίνεται αντιληπτή από τους επενδυτές, οι οποίοι συνυπολογίζουν πλέον ως βασικούς παράγοντες διαμόρφωσης των επενδυτικών τους πλάνων τόσο τον βαθμό ενσωμάτωσης από τις επιχειρήσεις των παραγόντων ESG όσο και τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να αντιμετωπίσουν εγκαίρως και επαρκώς, μέσω της εφαρμογής στοχευμένων προληπτικών και κατασταλτικών μηχανισμών, τους κινδύνους ESG. Τη δυνατότητα αυτή μπορεί να την εξασφαλίσει η οργάνωση και εφαρμογή από τις επιχειρήσεις ενός συστήματος διαχείρισης επιχειρηματικού κινδύνου, που εστιάζεται και μπορεί να διακρίνει τους κινδύνους ESG ανάλογα και με τη φύση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων εκάστης επιχείρησης.

* Ο κ. Χαράλαμπος Α. Σκορδάκης είναι δικηγόρος – Manager, Firmwide Risk Management, PwC Ελλάδος.

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.