Δευτέρα, 00:01 - 30/03/2020

  Tweet

Τούτων λεχθέντων, ένα βασικό ερώτημα που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να απασχολεί ιστορικούς, φιλοσόφους, πολιτικούς, στρατιωτικούς και λαό είναι πόσα βήματα έχουμε κάνει από τότε ως σύνολο. Η απάντηση δεν είναι ασφαλώς εύκολη, θέλει μπόλικη σκέψη, απαιτεί στοιχειώδη ευθυκρισία, σίγουρα γνώση για την πραγματικότητα εκείνης της εποχής –όχι μόνο των χρόνων της επαναστατικής  διαδικασίας, αλλά και των αμέσως επόμενων, μέχρι να ολοκληρωθεί ο κύκλος της γενιάς που πρωταγωνίστησε στην εθνική παλιγγενεσία, δηλαδή περίπου ώς το 1850– και κατά το δυνατόν αντικειμενικότητα. Ολα αυτά σε σχέση με την κατάσταση και τον ρόλο του λεγόμενου διεθνούς παράγοντος των καιρών, αλλά και σε σύγκριση με το επίπεδο άλλων χωρών, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Μέση Ανατολή.

Δύσκολα πράγματα που δεν είναι για πολλούς! Γι’ αυτό και δεν μπορεί να υπάρχει μία απάντηση και μάλιστα ενιαία στο δύσκολο ερώτημα. Ισως η σωστή απάντηση να πρέπει «να σπάσει» σε τομείς, καθώς η χώρα πήγε μπροστά γενικά –δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς– σε πολλές περιπτώσεις και σε πολλά πεδία με μεγάλα βήματα και αλλού έμεινε στάσιμη ή βάδισε με εξαιρετικά βραδείς ρυθμούς. Για παράδειγμα και εντελώς σχηματικά, η σημερινή οικονομική κατάσταση του ελληνικού πληθυσμού δεν έχει καμία σχέση με το 1821 και τις επόμενες δεκαετίες. Το ίδιο ισχύει για το μέγεθος της χώρας. Από την άλλη πλευρά, η νοοτροπία του μέσου Ελληνα δεν άλλαξε σημαντικά, η διαφθορά και το «μέσο» συνεχίστηκαν κανονικά, η οργάνωση και η λειτουργία του κράτους (όπως και η σχέση των πολιτών με αυτό) δεν βελτιώθηκαν όσο θα έπρεπε, το αντίθετο.

Για όποιον(α) λοιπόν ενδιαφέρεται καθώς πλησιάζουν τα διακοσιοστά γενέθλια και αφού έχει άπλετο χρόνο κλεισμένος(η) στο σπίτι, μπορεί ενδεχομένως να καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα, διαβάζοντας παρατηρήσεις, εμπειρίες και γνώμες που αποτύπωσαν σε βιβλία ξένοι που βρέθηκαν στην Ελλάδα της Επανάστασης και των επόμενων χρόνων. Ενδεικτικά, «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» έγραψαν οι Φ. Πουκεβίλ, Τ. Γκόρντον, Γ. Φ. Χέρτσμπεργκ, Τζ. Φίνλεϊ, Σ. Γκ. Χάου (αυτός έγραψε «Ιστορική Σκιαγραφία της Ελληνικής Επανάστασης»).

Και έχουν κυκλοφορήσει επίσης «Ο Ελληνικός Λαός» του Τζ. Λ. φον Μάουρερ, «Ταξίδι στην Ελλάδα» το 1837 του Γ.Π.Ε. Γκρέβερους, «Μία Δανέζα στην Αυλή του Οθωνα» της Χριστιάνας Λυτ, «Βαυαροί στην Ελλάδα» του Β. Ζάιντλ, «Η Ελλάδα του Οθωνος» (1854) του Ε. Αμπού, «Το Ταξίδι στην Ελλάδα» (1850 -51) του Γ. Φλωμπέρ, «Η Ελλάδα και οι Ελληνες την Εποχή του Οθωνα» της Φ. Μπρέμερ, μεταξύ άλλων. Καλό διάβασμα.

Άγγελος Στάγκος (Καθημερινή)