Παρασκευή, 00:01 - 05/03/2021

  Tweet

Βλέπετε, η γαλλική δεξιά, ορφανεμένη και κουτσουρεμένη, ήλπιζε πως ο Νικολά Σαρκοζί θα μπορούσε να διαδραματίσει και πάλι κυρίαρχο ρόλο και πως θα στηριζόταν επάνω του μία κοινή συντηρητική πρόταση για τις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν σε έναν χρόνο. Έλλειμμα ηγεσιών παρατηρείται όχι μόνο στη γαλλική δεξιά αλλά και στη γαλλική αριστερά η οποία, πλήρως αποδομημένη, κινείται σαν σπαστική κούκλα-μαριονέτα με κινήσεις κοφτές και επαναλαμβανόμενες.

Σαρκοζί εναντίον Λεπέν ήταν το όνειρο, μέχρι προχθές έστω, των παραδοσιακών γάλλων δεξιών προκειμένου να υπερβούν το εμπόδιο Μακρόν. Αυτός συστηματικά και μεθοδικά το τελευταίο διάστημα υιοθετεί όλο και περισσότερα ζητήματα που θέτει η ακροδεξιά ατζέντα της Μαρίν Λεπέν. Ζητήματα που αφορούν θέματα ασφάλειας, τρομοκρατίας, δημόσιας τάξης.

Η απόφαση του δικαστηρίου προσγείωσε τους αιθεροβάμονες γάλλους συντηρητικούς. Τρία χρόνια φυλακή εκ των οποίων ο ένας σε κατ’ οίκον περιορισμό με βραχιολάκι αποτελεί μία πρωτοφανή εξέλιξη για τα πολιτικά χρονικά του δυτικού κόσμου. Ένας πρώην αρχηγός κράτους φυλακίζεται για διαφθορά. Είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο στην 5η Γαλλική Δημοκρατία. Οι Γάλλοι δικαστές έστειλαν ένα μήνυμα δεδομένου ότι ο Νικολά Σαρκοζί αντιμετωπίζει και άλλες δικαστικές εκκρεμότητες.

Ο Εμανουέλ Μακρόν είναι μάλλον τυχερός. Θα είναι αυτός που θα αντιμετωπίσει τη Μαρίν Λεπέν του χρόνου κατά την επόμενη εκλογική αναμέτρηση για την Προεδρία. Στο Παρίσι οι αναλυτές δεν κρύβουν τις ανησυχίες τους. Η ολοένα και πιο προφανής σύγκλιση θέσεων μεταξύ πολιτικού Κέντρου και Ακροδεξιάς σε ζητήματα «σκληρής πολιτικής» που αφορούν την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια, ευνοεί τελικά μόνο την Ακροδεξιά και όχι μόνο στη Γαλλία. Οι γάλλοι αναλυτές αντιμετωπίζουν στα σοβαρά το ενδεχόμενο μιας τελικής νίκης της Μαρίν Λεπέν με αντίπαλο τον Μακρόν. Ο λόγος είναι απλός. Όλα δείχνουν πως ενισχύεται το ρεύμα αδιαφορίας ως προς τις κάλπες. Με μια γκριμάτσα απογοήτευσης, οι γάλλοι πολίτες μιλούν για «ίδια γεύση» πιεσμένοι από έναν χρόνο πανδημίας και από την αβεβαιότητα ως προς τις επιπτώσεις αυτής της υγειονομικής κρίσης στην αγορά εργασίας. Οι Γάλλοι κάθε ημέρα που περνά αντιλαμβάνονται πως ενισχύονται οι ανισότητες εντός της κοινωνίας. Πως μειώνεται σταθερά το εισόδημα των κοινωνικά αδύναμων πολιτών. Πως οι τιμές των βασικών προϊόντων παραμένουν υψηλές. Πως οι υπηρεσίες είναι ακριβές. Πως ο δήθεν ανταγωνισμός στην αγορά είναι «στημένος» εξαρχής. Πως τα εργοστάσια της Renault στη Ρουμανία ή την Τουρκία λειτουργούν ανταγωνιστικά με εκείνα της ίδιας εταιρείας στη Γαλλία. Πως συνεχίζεται η αφαίμαξη της γαλλικής βιομηχανίας σε όφελος χωρών, ακόμη και εντός τη Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πώς να το εξηγήσουμε καλύτερα, δηλαδή; Το μοντέλο της άναρχης παγκοσμιοποίησης λειτουργεί υπέρ των ακροδεξιών θέσεων. Δεν είναι οφθαλμοφανές; Δεν είναι ξεκάθαρο;

Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού και σε ένα πολύ γνωστό ξενοδοχείο της «πόλης των συνταξιούχων» στη Florida των ΗΠΑ, ένα άλλο «φάντασμα» βγήκε από τη σκιά στην οποία εδώ και δύο μήνες ζούσε για να τρομάξει τους αντιπάλους του. Με μία ομιλία του στο Συνέδριο των Αμερικανών Συντηρητικών, ο Ντόναλντ Τραμπ προειδοποίησε πως «πιθανώς να  διεκδικήσει τις εκλογές το 2024 για να τις κερδίσει για… 3η φορά». Όχι, δεν πρόκειται για κρίση delirium tremens. Ούτε για αλλόκοτη κρίση πανικού ενός ηλικιωμένου ανθρώπου με κόκκινο περουκίνι. Πρόκειται για αυθεντική «κρίση πανικού» της αμερικανικής δημοκρατίας η οποία αντιλαμβάνεται πως δεν έχει γλιτώσει από τον «χρήσιμο ηλίθιο», όπως αποκαλεί τον Τραμπ με πρωτοσέλιδο δημοσίευμά της η Huffington Post. Αυτός ο «χρήσιμος ηλίθιος» διατηρεί τον ουσιαστικό και τυπικό έλεγχο στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, το οποίο έχει υιοθετήσει πλέον συνειδητά όλη την ακροδεξιά ατζέντα του Τραμπισμού. Μεταναστευτικό, Ρατσισμός, στήριξη του ιδεολογήματος αμερικανικού Νότου, ομοφοβία, σεξισμός, οικονομικός απομονωτισμός, διπλωματικός απομονωτισμός, στήριξη του αυταρχισμού και των ολιγαρχών - ολιγαρχιών σε όλο τον κόσμο.

Οι άνθρωποι προδίδονται αμέσως από τον τρόπο που εκφέρουν τη μητρική τους γλώσσα. Η κυρία Μαρίν Λεπέν και ο κύριος Ντόναλντ Τραμπ έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Εκφράζονται στη γαλλική και την αγγλική αντίστοιχα υιοθετώντας τον λαϊκό τρόπο έκφραση, κάνοντας ενίοτε και χρήσης λούμπεν ή αργκό στοιχείων (το συνηθίζει ιδιαίτερα η Μαρίν Λεπέν). Αυτή η λαϊκότητα δεν είναι μανιέρα. Υποδηλώνει και ένα μορφωτικό επίπεδο, για να είμαστε ειλικρινείς.

Η παραπάνω παρένθεση ήταν απολύτως αναγκαία. Δύο σύμβολα των μοντέρνων καιρών, οι ΗΠΑ και η Γαλλία, οι χώρες που προκάλεσαν τη μεγάλη ανατροπή που οδήγησε στη σταδιακή εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας (Republic), βρίσκονται σε ένα ιστορικό μεταίχμιο, από την έκβαση του οποίου κρίνονται οι αλυσιδωτές αντιδράσεις στον δυτικό κόσμο. Δεν είναι το Βερολίνο που θα παρασύρει εύκολα την Ιστορία. Είναι όμως το Παρίσι, η Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες και το Σαν Φρανσίσκο. Μπορεί και το Λονδίνο, δευτερευόντως όμως.

Οι στοχαστές των ημερών μας, όσοι απέμειναν και όσοι αντέχουν να αντιστέκονται στον ανέξοδο μοντερνισμό των κοινωνικών δικτύων, καταλήγουν στο δυσάρεστο συμπέρασμα πως η ολοκλήρωση του «κύκλου Covid-19» θα θέσει στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα της λειτουργίας της σύγχρονης δημοκρατίας δυτικού τύπου. Η αφύσικη γιγάντωση των εξουσιών των εταιρειών - μαμούθ που διαχειρίζονται τα social media αποτελεί ήδη μία νέα παράμετρο ως προς τη διαμόρφωση των συσχετισμών εντός των κοινωνιών μας. Η σαφής υποχώρηση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών σε όλες τις δημοκρατικές χώρες σε όφελος της εκτελεστικής εξουσίας λόγω πανδημίας διαπιστώνεται από το σύνολο των παρατηρητών και δεν χωρά αμφισβήτηση. Η επέκταση των ποιοτικών και θεσμικών αλλαγών στην παγκόσμια αγορά εργασίας, η ένταξη της ζωής των εργαζομένων δηλαδή σε έναν πλήρως ψηφιοποιημένο κόσμο, επιφέρει ανατρεπτικές ρωγμές στην κοινωνική συνοχή. Άλλες ρωγμές λειτουργούν θετικά και πολλαπλασιαστικά απελευθερωτικά. Άλλες προκαλούν νέες ανισότητες. Άλλες ευνοούν αυταρχικές εναλλακτικές. Άλλες λειτουργούν επ’ ωφελεία ισχυρών εργοδοτών οδηγώντας τους εργαζόμενους σε ένα νέο και πρωτόγνωρο σκλαβοπάζαρο (Amazon) με το οποίο ασχολείται ειδικά η νέα αμερικανική διακυβέρνηση.

Απέναντι σε αυτές τις άλλοτε εφιαλτικές και άλλοτε θαυμάσιες προκλήσεις, οι κοινωνίες μας είναι ακόμη απροετοίμαστες. Έχουν καθηλωθεί από τις εξελίξεις. Δεν έχουν απελευθερωθεί από αυτόν τον νέο ψηφιακό κόσμο. Η καθήλωση αυτή επηρεάζει φυσικά και την πολιτική, καθώς και την πολιτική θεωρία. Ποια πολιτική θεωρία; Από πότε έχουμε να ασχοληθούμε με κάποια νέα, ενδιαφέρουσα, αξιοσημείωτη, πειστική ή παραπειστική πολιτική θεωρία; Θα εκπλαγείτε από τη διαπίστωση πως η παγκόσμια κοινότητα έχει να ασχοληθεί εδώ και δεκαετίες στα σοβαρά με κάποια εναλλακτική και ενδιαφέρουσα νέα θεώρηση των πραγμάτων η οποία ξεκινά από κάπου και καταλήγει κάπου.

Προς το παρόν οι μόνες απαντήσεις στις προκλήσεις είναι τα φοβικά ανακλαστικά που προκαλούνται από τις υπερσυντηρητικές αντιδράσεις των συστημάτων που αδυνατούν να διαχειριστούν την αδυναμία τους. Κάθε φορά που τα συστήματα εξουσίας αντιδρούν φοβικά υπερτερούν οι προτάσεις αυταρχισμού. Σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε. Σχεδόν ακίνητοι.

Νίκος Γεωργιάδης (Athens Voice)