Οικονομική Εικόνα

Σε μια ευρωζώνη που σε γενικές γραμμές εμφανίζει στασιμότητα, τα κράτη-μέλη του ευρωπαϊκού Νότου – ιδίως τα περισσότερα από τα εννέα λεγόμενα μέλη του Club Med (Κροατία, Κύπρος, Ελλάδα, Μάλτα, Πορτογαλία, Σλοβενία και Ισπανία, καθώς και η Γαλλία και η Ιταλία) – ξεχωρίζουν για τη θετική τους πορεία, όπως αναφέρει ο S&P.

Δύο κύριοι παράγοντες φαίνεται να συμβάλλουν σε αυτή την τάση:

Οι ισχυρότεροι ισολογισμοί του ιδιωτικού τομέα, τόσο σε σύγκριση με τις χώρες του Βορρά όσο και με την προ της χρηματοπιστωτικής κρίσης περίοδο.

Η βελτιωμένη εξαγωγική επίδοση, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, η οποία δεν οφείλεται μόνο στην άνθηση του τουριστικού τομέα, αλλά και στη διαφοροποίηση των εξαγωγών.

Η Σημασία της Διεύρυνσης των Οικονομικών Δραστηριοτήτων

Η πανδημία ανέδειξε τους κινδύνους της υπερβολικής εξάρτησης από τον τουρισμό, καθώς η διακοπή των τουριστικών ροών επηρέασε δυσανάλογα τις οικονομίες του Νότου. Πριν από την πανδημία, το 2019, τα εννέα κράτη του Club Med αντλούσαν το 26% των εξαγωγικών εσόδων τους από τον τουρισμό, έναντι μόλις 11% των υπόλοιπων χωρών της ευρωζώνης. Ωστόσο, οι αφίξεις τουριστών φαίνεται να έχουν ξεπεράσει τα προ πανδημίας επίπεδα το 2023 σε όλες τις χώρες της ομάδας.

Η παράλληλη αύξηση των εξαγωγών πέρα από τον τουριστικό τομέα αποτελεί θετική ένδειξη για τη βιωσιμότητα της ανάκαμψης των εννέα κρατών, σύμφωνα με τον οίκο. Η χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος NextGenEU έχει συμβάλει στην εσωτερική ανάκαμψη, αλλά η επιτυχία των μη τουριστικών εξαγωγών αποδίδεται επίσης στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και στη στροφή προς την εξωτερική ζήτηση, ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις, οι οποίες είχαν στόχο τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ήταν πιο έντονες σε χώρες που συμμετείχαν σε προγράμματα προσαρμογής της ΕΕ και του ΔΝΤ, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Κύπρος.

Προοπτικές για το Μέλλον

Παρά την πρόοδο, η κρίση της ευρωζώνης συνεχίζει να ασκεί επιρροή στη Μεσόγειο. Οι αξιολογήσεις των κρατών-μελών δεν έχουν ακόμη επιστρέψει στα επίπεδα που είχαν στις αρχές της δεκαετίας του 2010, αντανακλώντας κυρίως τις εξελίξεις στα δημόσια οικονομικά. Ωστόσο, από το 2015 σημειώνεται σταθερή βελτίωση στις κρατικές αξιολογήσεις.

Στις 20 Οκτωβρίου 2023, η Ελλάδα ήταν η τελευταία χώρα της ευρωζώνης που ανακτήθηκε στην επενδυτική βαθμίδα. Ο S&P διατηρεί θετική προοπτική για τις αξιολογήσεις πέντε από τις είκοσι χώρες της ευρωζώνης, τέσσερις εκ των οποίων ανήκουν στο Club Med.

Η Ιστορική Πορεία των Αξιολογήσεων

Παρά τις συνεχείς αναβαθμίσεις για τις περισσότερες χώρες του Club Med τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί να υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις τρέχουσες αξιολογήσεις και τις υψηλότερες βαθμολογίες που είχαν καταγραφεί στο παρελθόν.

Το 2024, ο S&P Global Ratings προχώρησε σε αναβαθμίσεις των αξιολογήσεων για την Κροατία, την Κύπρο (δύο φορές) και την Πορτογαλία, ενώ η Γαλλία ήταν η μόνη χώρα που υποβαθμίστηκε. Συνολικά, η μέση πιστοληπτική ικανότητα των χωρών του Club Med παραμένει περίπου 1,5 βαθμίδα χαμηλότερη από τα επίπεδα του 2010, αν και έχει βελτιωθεί κατά τέσσερις βαθμίδες από το χαμηλότερο σημείο που καταγράφηκε τον Ιούνιο του 2013, όταν η Κύπρος αντιμετώπισε σοβαρή οικονομική κρίση.

Οι αξιολογήσεις της Κροατίας, της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και της Σλοβενίας διατηρούν θετικές προοπτικές, αυξάνοντας την πιθανότητα περαιτέρω αναβαθμίσεων εντός των επόμενων 12-24 μηνών. Σε αντίθεση με αυτές τις χώρες, οι περισσότερες οικονομίες της ευρωζώνης δεν έχουν παρόμοιες θετικές προοπτικές, με εξαίρεση την Ιρλανδία, η οποία επίσης είχε ενταχθεί σε πρόγραμμα προσαρμογής της ΕΕ και του ΔΝΤ.