Με τους θανάτους να ξεπερνούν τις γεννήσεις,
εκατοντάδες χιλιάδες νέους και μορφωμένους να
έχουν μεταναστεύσει, απόρροια και της 10ετούς
κρίσης, και την Ελλάδα να έχει έναν από τους πιο
γηρασμένους πληθυσμούς στην Ευρώπη, κοινός τόπος
είναι πως το δημογραφικό αδιέξοδο της χώρας, το
οποίο εντάθηκε από την έλευση της πανδημίας,
αποτελεί ένα από τα κορυφαία (εθνικά) προβλήματα
που θα μπορούσε να αποτελέσει και τροχοπέδη στην
επερχόμενη ανάκαμψη, καθώς οι προσδοκίες πως η
οικονομία εισέρχεται σε έναν πολυετή ανοδικό
κύκλο έχουν ενταθεί.
Είναι χαρακτηριστικό ότι
στην εποχή της πανδημίας
και των lockdowns, σε
αντίθεση με ό,τι θα
περίμενε κανείς,
σημειώθηκε μείωση των
γεννήσεων, οι οποίες
σύμφωνα με τα στοιχεία
του υπουργείου
Εσωτερικών,
περιορίστηκαν π.χ. κατά
6,5% τον Νοέμβριο και
τον Δεκέμβριο του 2020,
ενώ ήταν μειωμένες και
κατά 5% περίπου τον
Ιανουάριο και τον
Φεβρουάριο του 2021.
Οι άμεσες επιπτώσεις
Σύμφωνα μάλιστα με τα
συμπεράσματα έρευνας του
Εργαστηρίου Δημογραφικών
και Κοινωνικών Αναλύσεων
του Πανεπιστημίου
Θεσσαλίας, του καθηγητή
Βύρωνα Κοτζαμάνη, η
πανδημία (παράλληλα με
την οικονομική κρίση που
προηγήθηκε) θα επηρεάσει
τις γεννήσεις και τη
γονιμότητα των νεότερων
γενεών, με τις γεννήσεις
την τρέχουσα δεκαετία να
εκτιμάται, σε ένα
αισιόδοξο σενάριο, πως
θα είναι 130.000
λιγότερες από αυτές
(950.000) της δεκαετίας
2010-2019.
Πριν από λίγες ημέρες
εξάλλου οι θάνατοι από
την πανδημία της
COVID-19 παγκοσμίως
έσπασαν το φράγμα των
3.000.000 και αναμένεται
να ξεπεράσουν τα
3.500.000 μέχρι τα τέλη
του 2021, μειώνοντας,
για πρώτη φορά τις
τελευταίες δεκαετίες, το
προσδόκιμο ζωής στη
γέννηση σε όλες σχεδόν
τις χώρες, τόσο για το
τρέχον όσο και για το
προηγούμενο έτος, σε
ορισμένες δε σημαντικά (για
περισσότερο από ένα έτος).
Μέχρι στιγμής, ιδιαίτερη
έμφαση έχει δοθεί στις
επιπτώσεις της πανδημίας
στη θνησιμότητα, ενώ
τίθεται το ερώτημα εάν ο
κορωνοϊός θα επηρεάσει
αρνητικά και τις άλλες
δημογραφικές μεταβλητές,
ειδικότερα δε στις χώρες
εκείνες που όπως η
Ελλάδα βίωσαν την
προηγούμενη δεκαετία μια
σκληρή οικονομική κρίση.
Σύμφωνα με τις
εκτιμήσεις της έρευνας,
η πανδημία, που ήρθε
αμέσως μετά την
οικονομική κρίση στην
Ελλάδα, επιδείνωσε το
προϋπάρχον αρνητικό
περιβάλλον για την
απόκτηση ενός παιδιού.
Αναμένεται, επομένως,
όχι μόνον μια πτώση της
γονιμότητας των νεότερων
γενεών αλλά και των
γεννήσεων τα επόμενα
χρόνια, ενώ όπως
εκτιμάται οι άμεσες
επιπτώσεις της πανδημίας
θα αρχίσουν να
αποτυπώνονται ήδη στις
γεννήσεις του πρώτου
εξαμήνου του 2021.
Η τελική γονιμότητα
Οι γενεές αυτές, οι
γυναίκες δηλαδή που
γεννήθηκαν μετά το 1970
και έπεσαν πάνω στην
κρίση, θα κάνουν
λιγότερα παιδιά από
εκείνες που γεννήθηκαν
προ του 1970 και για
έναν επιπλέον λόγο:
βιώνοντας την κρίση,
κάποιες από αυτές, που
αποφάσισαν να μεταφέρουν
για αργότερα, όταν οι
συνθήκες γίνουν
ευνοϊκότερες, τον χρόνο
απόκτησης του πρώτου
τους παιδιού (ή ακόμη
ενός επιπλέον παιδιού),
δεν θα το επιτύχουν
γιατί μετά τα 40
περιορίζονται οι
πιθανότητες σύλληψης.
Αν δε τμήμα των
ζευγαριών αυτών
αναθεωρήσουν όχι μόνο
τον χρόνο αλλά και τον
στόχο τους για τον
αριθμό των παιδιών – αν
δηλαδή επηρεαζόμενα από
το δυσμενές περιβάλλον
της περιόδου 2010-2025
αποφασίσουν να κάνουν
λιγότερα παιδιά –, αυτό
θα έχει ως αποτέλεσμα να
μειωθεί έτι περισσότερο
η τελική γονιμότητα των
γυναικών που έχουν
γεννηθεί ανάμεσα στο
1975 και το 1990.
Οικονομική κρίση και
πανδημία θα έχουν όμως
επιπτώσεις όχι μόνον
στον αριθμό των παιδιών
που θα φέρουν στον κόσμο
τα νεότερα ζευγάρια (στην
τελική γονιμότητα των
νεότερων δηλαδή γενεών),
αλλά και στις γεννήσεις
οι οποίες την τρέχουσα
δεκαετία θα είναι σε ένα
αισιόδοξο σενάριο
λιγότερες κατά περίπου
13% σε σχέση με αυτές
της δεκαετίας 2010-2019.
Μειώνεται ο πληθυσμός,
αλλάζει η δομή των
νοικοκυριών
Καθώς σήμερα ζούμε πολύ
περισσότερα χρόνια,
είμαστε πιο γηρασμένοι,
κάνουμε λιγότερα παιδιά
και λιγότερους γάμους,
χωρίζουμε πιο εύκολα, η
δομή των νοικοκυριών και
των οικογενειών μας έχει
αλλάξει ριζικά, οι
δημογραφικές εξελίξεις
οδηγούν άμεσα τις
επόμενες δεκαετίες σε
μια ούτως ή άλλως
επιτάχυνση της γήρανσης
και σε μια μείωση, του
πληθυσμού της Ελλάδας. Ο
πληθυσμός της χώρας το
2035 θα κυμαίνεται
ανάλογα με τις προβολές
διαφόρων σεναρίων από
10,4 έως 9,5 εκατ.
σημειώνοντας μείωση από
0,44 έως και 1,4 εκατ.
σε σχέση με σήμερα, ενώ
το 2050 θα κυμαίνεται
από 10 έως 8,3 εκατ.
σημειώνοντας μείωση από
0,8 έως και 2,5 εκατ.
αντίστοιχα.
Τα ζευγάρια κάνουν όλο
και λιγότερα παιδιά
Στην Ελλάδα η γονιμότητα
των γυναικών που
γεννήθηκαν μετά το 1935
και άρχισαν να κάνουν
παιδιά μετά το 1950 δεν
ήταν ποτέ ιδιαίτερα
υψηλή, καθώς καμιά από
τις γενεές αυτές δεν
εξασφάλισε την
αναπαραγωγή της (δηλαδή,
κάθε μητέρα δεν
αντικαταστάθηκε από μια
κόρη).
Η πτώση της γονιμότητας
επιταχύνθηκε, όμως, στις
μετά το 1960 γενεές
καθώς, αν όσες γυναίκες
γεννηθήκαν το 1950
έφεραν στον κόσμο 2,1
παιδιά κατά μέσο όρο,
αυτές που γεννήθηκαν το
1960 έκαναν 1,9 και όσες
έχουν γεννηθεί το 1970
1,6 παιδιά. Οσον αφορά
τις γεννήσεις, αυτές
μειώθηκαν κατά πολύ
ανάμεσα στο 1980 και το
2000, αυξήθηκαν ελαφρώς
τη δεκαετία του 2000 και
στη συνέχεια άρχισαν εκ
νέου να μειώνονται, με
αποτέλεσμα να βρίσκονται
σήμερα σε πολύ
χαμηλότερα επίπεδα από
αυτά των τριών πρώτων
μεταπολεμικών δεκαετιών.
Η μετά το 1980 πτώση των
γεννήσεων οφείλεται στο
ότι τα ζευγάρια που
τεκνοποίησαν την περίοδο
αυτή αφενός μεν έκαναν
κατά μέσο όρο όλο και
λιγότερα παιδιά από ό,τι
οι γονείς τους, αφετέρου
δε τα έφεραν στον κόσμο
σε όλο και μεγαλύτερη
ηλικία, ενώ η μικρή
αύξηση τη δεκαετία του
2000 οφείλεται
αποκλειστικά στην
αναπλήρωση μέρους των
γεννήσεων που δεν έγιναν
τα προηγούμενα χρόνια σε
μικρότερες ηλικίες.
Τέλος, η εκ νέου μείωση
των γεννήσεων μετά το
2010 οφείλεται κυρίως
στο ότι τα νεότερα
ζευγάρια συνεχίζουν να
κάνουν κατά τι λιγότερα
παιδιά από τους γονείς
τους σε όλο και
μεγαλύτερη ηλικία και,
δευτερευόντως, στο ότι ο
πληθυσμός των γυναικών
αναπαραγωγικής ηλικίας
(20-44 ετών) μειώθηκε
κατά 355.000 ανάμεσα στο
2010 και το 2020.
Αύξηση της μέσης ηλικίας
τεκνοποίησης
Αύξηση της μέσης ηλικίας
τεκνοποίησης Η 10ετής
οικονομική κρίση που
βίωσε μάλιστα η χώρα:
πρώτον, σταμάτησε
νωρίτερα την αναπλήρωση
των γεννήσεων που είχε
ξεκινήσει στις αρχές της
δεκαετίας του 2000, και
δεύτερον, ενίσχυσε
ελαφρώς τις
προϋπάρχουσες τάσεις,
την αύξηση, δηλαδή, της
μέσης ηλικίας στην
απόκτηση των παιδιών –
ιδιαίτερα του πρώτου –
και την πτώση της
γονιμότητας των νεότερων
γενεών.
Ενώ η οικονομική κρίση
είχε ήδη δημιουργήσει
ένα μη ευνοϊκό για την
τεκνοποίηση περιβάλλον,
ήρθε και η πανδημία που
έχει αυξήσει τόσο το
2020 όσο και το 2021 την
προϋπάρχουσα ανασφάλεια
στα νεότερα ζευγάρια,
καθώς οι οικονομικές
επιπτώσεις θα
καταστήσουν τα αμέσως
επόμενα χρόνια πιο
δυσμενές το υπάρχον
περιβάλλον για την
απόκτηση ενός παιδιού.
Επίσης, καθώς η ήδη
υψηλή μέση ηλικία στην
τεκνοποίηση αυξάνεται
συνεχώς και η δυνατότητα
απόκτησης παιδιού είναι
ως έναν βαθμό συνάρτηση
και της ηλικίας,
περιορίζονται και οι
πιθανότητες απόκτησης
παιδιών από τα νεότερα
ζευγάρια.
Πηγή: Οικονομικός
Ταχυδρόμος
Greek Finance Forum
Σχόλια Χρηστών
Trading
σε ελληνικές μετοχές μέσω
της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και
Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία
οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης"
- Demo).