Τετάρτη, 00:01 - 18/11/2020

  Tweet

---------------------------

Οι σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών δεν θα είναι ποτέ ίδιες μετά την θυελλώδη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ. Αν όμως ο εκλεγμένος πρόεδρος Joe Biden έχει μια ευκαιρία να αποκαταστήσει την ζημιά, αυτή βρίσκεται στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Η μόχλευση των ΗΠΑ σε αυτήν την περιοχή ιστορικά υπήρξε ισχυρή και η επιρροή και το παράδειγμα της Ουάσιγκτον εξακολουθούν να χρειάζονται εκεί. Οι πρόσφατες κρίσεις άφησαν ανοίγματα για τις Ηνωμένες Πολιτείες ώστε να ανανεώσουν την διπλωματική τους εμπλοκή: το Μεγάλο Lockdown της COVID-19, μια επανάσταση στην Λευκορωσία, μια εξέγερση κατά της διαφθοράς στην Βουλγαρία, πόλεμοι στην Αρμενία και την Ουκρανία, αυξανόμενος αυταρχισμός στην Ουγγαρία και την Πολωνία, και μια βίαιη διαμαρτυρία για νοθευμένες εκλογές [1] στην Γεωργία, είναι μερικά από τα πρόσφατα γεγονότα που έχουν δοκιμάσει την πανευρωπαϊκή αλληλεγγύη και την βρήκαν ελλιπή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν ακόμη να βοηθήσουν στην κάλυψη αυτού του κενού.

Διαδηλωτές υπέρ της δημοκρατίας στην πόλη Μινσκ της Λευκορωσίας, τον Αύγουστο του 2020. Iva Zimova / Panos Pictures / Redux
 

-------------------------------------------------------------------

Δείτε την κρίση στην Λευκορωσία, της οποίας η δικτατορία τρομοκρατεί ειρηνικούς διαδηλωτές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάστηκε μήνες για να συντάξει ένα κυρίως συμβολικό πακέτο κυρώσεων -ένα [πακέτο] που είναι απίθανο να αποτρέψει [2] το καθεστώς της Λευκορωσίας από το να συνεχίσει να σφάζει τους πολίτες του. Στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το αυταρχικό Αζερμπαϊτζάν επιτέθηκε στην δημοκρατική Αρμενία και η Ευρώπη αρνήθηκε να βοηθήσει την Αρμενία. Η [αρμενική πρωτεύουσα] Ερεβάν αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει και να επιτρέψει στα ρωσικά «ειρηνευτικά» στρατεύματα -στην πραγματικότητα, κατοχικές δυνάμεις- να ξεδιπλωθούν πάνω στα επίμαχα εδάφη.

Η Ευρώπη μάλλον θα ενεργήσει με μεγαλύτερη συνοχή εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούσαν να εμπλέκονται και να διαδραματίζουν εποικοδομητικό ρόλο στην ήπειρο. Τώρα περισσότερο από ποτέ, οι Ευρωπαίοι της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης έχουν ανάγκη οι Ηνωμένες Πολιτείες να ασκήσουν την υπέρογκη επιρροή που διαθέτουν στην περιοχή μας. Άλλωστε, οι άνθρωποι στην δική μου μεριά της Ευρώπης εξακολουθούν να ονοματίζουν τους δρόμους τους [3] από Αμερικανούς πολιτικούς (για να μην αρχίσω να μιλώ για την εμμονή του λαού μου με τις αμερικανικές εκλογές) [4]. Αλλά για να αρχίσει η ανανεωμένη αμερικανική διπλωματία να επιδιορθώνει τις αμερικανικές σχέσεις με την Ευρώπη, η Ουάσινγκτον θα χρειαστεί μια εξωτερική πολιτική λιγότερο επικεντρωμένη στις αντιπαλότητες των μεγάλων δυνάμεων και περισσότερο επικεντρωμένη στις δημοκρατικές αξίες.

ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ, ΟΧΙ ΤΗΝ ΙΣΧΥ

Η εισερχόμενη κυβέρνηση του Μπάιντεν θα χρειαστεί χρόνια για να εξαλείψει την ζημιά που έχει κάνει η κυβέρνηση Τραμπ. Ο Τραμπ όχι μόνο αγνόησε τις μακροχρόνιες συμμαχίες, εκβίασε κοντινούς εταίρους, και φλέρταρε δικτάτορες, αλλά χλεύασε τις θεμελιώδεις αξίες που διέπουν την δημοκρατία. Οι Αμερικανοί διπλωμάτες υπό τον Τραμπ σταμάτησαν να εμπλέκονται με πολλές χώρες σχετικά με ζητήματα ομοφυλοφιλίας, και η Ουάσιγκτον ακύρωσε ακόμη και επιχορηγήσεις σε ουγγρικούς και πολωνικούς οργανισμούς ανάπτυξης της δημοκρατίας υπό την πίεση αντιφιλελεύθερων τοπικών ηγετών.

Η επόμενη διοίκηση θα πρέπει να τα πάει καλύτερα, και ένας τρόπος με τον οποίον μπορεί να ξεκινήσει είναι να επιδιώξει να προβάλει την αμερικανική ποικιλομορφία παρά την αμερικανική ισχύ. Ο αμερικανικός αγώνας για δικαιοσύνη εξακολουθεί να αιχμαλωτίζει την φαντασία στην Ευρώπη: οι διαμαρτυρίες του Black Lives Matter του περασμένου καλοκαιριού στις Ηνωμένες Πολιτείες ενδυνάμωναν τον ακτιβισμό σε ολόκληρη την ήπειρο -για την ισότητα των πολιτικών δικαιωμάτων και κατά του ρατσισμού και των υπερβάσεων της αστυνομίας. Ως παράδειγμα για τον κόσμο, η εισερχόμενη κυβέρνηση του Μπάιντεν θα πρέπει να διασφαλίσει ότι το διπλωματικό σώμα των ΗΠΑ θα φαίνεται τόσο ποικιλόμορφο όσο και οι υπόλοιπες Ηνωμένες Πολιτείες και ότι θα επιδιώκει την προώθηση των αυτοχθόνων, των ομοφυλόφιλων, των τρανσέξουαλ, των γυναικών, και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -όχι μόνο ως μια από τις πολλές ανταγωνιστικές προτεραιότητες, αλλά ως κατευθυντήρια αρχή της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Υπό τον Μπάιντεν, η Ουάσινγκτον πρέπει να απαλλαγεί από ξεπερασμένες συζητήσεις για υπερδυνάμεις και αντιπαλότητες μεγάλων δυνάμεων. Αρκετά με τις [τηλεφωνικές] κλήσεις και τα ταξίδια στη Μόσχα ως πρώτη αντίδραση σε οποιαδήποτε κρίση της Ανατολικής Ευρώπης. Η περιοχή δεν είναι απλή αρένα ανταγωνισμού μεταξύ Κίνας, Ρωσίας, Ηνωμένων Πολιτειών και Δυτικής Ευρώπης. Το να χαρακηρίζεται ως τέτοια ενισχύει το αφήγημα του Κρεμλίνου, στο οποίο οι χώρες της περιφέρειας της Ρωσίας είναι πιόνια σε ένα γεωπολιτικό παιχνίδι. Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες την ρωσική αποικιοκρατία στην περιοχή είναι να υποστηρίξουν την αυτοδιάθεση των πρώην ρωσικών αποικιών καθώς εδραιώνουν τις δημοκρατίες τους και ενισχύουν το κράτος δικαίου.

Ένα νέο αφήγημα θα απαιτήσει νέους εταίρους επιτόπου. Η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη είναι διαφορετικά μέρη από ό, τι ήταν το 2016. Πριν από τέσσερα χρόνια, η ουκρανική κοινωνία των πολιτών πίεζε για ένα τολμηρό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων ώστε να ξεριζώσει την διαφθορά και να προωθήσει την αποτελεσματική διακυβέρνηση. Τώρα βλέπει ότι η ατζέντα οπισθοδρομεί εν μέσω δημόσιας αδιαφορίας, εν μέρει επειδή οι ακτιβιστές απέτυχαν να συσπειρώσουν τους απλούς Ουκρανούς στον σκοπό τους. Η μετεωρική άνοδος του λαϊκιστικού κινήματος πίσω από τον πρόεδρο Βολοντιμίρ Ζελένσκι κατέλαβε εξαπίνης τόσο τους ακτιβιστές της Ουκρανίας όσο και τους δημοκρατικούς συμμάχους τους. Οι ξένες κυβερνήσεις βασίστηκαν σε «εσωτερικές πληροφορίες» από την «φούσκα του Κιέβου» των χρηματοδοτούμενων από το εξωτερικό αναπτυξιακών πρωτοβουλιών. Συνεχίζουν να βασίζονται σε αυτήν την φούσκα, παρόλο που οι ιδέες της φαίνονται ολοένα και πιο μονοδιάστατες, πικρές, και εκτός επαφής. Ωστόσο, υπάρχουν νέες πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών από τον απλό λαό [5] που αναδύονται σε όλη την Ουκρανία (και σε άλλα μέρη της Ανατολικής Ευρώπης, επίσης) [6] τις οποίες οι διπλωμάτες των ΗΠΑ πρέπει να ακούσουν και να επιδιώξουν να ενισχύσουν κατά την επόμενη διοίκηση.

Δίπλα από την Ουκρανία, η Ουγγαρία και η Πολωνία είδαν τις δημοκρατίες τους να καταστρέφονται από αυταρχικών τάσεων κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια. Οι ηγέτες αυτών των χωρών υποστήριξαν θερμά τον Τραμπ. Ως αποτέλεσμα, είναι οι μόνες χώρες στην Ευρώπη όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες κατάφεραν να επεκτείνουν την επιρροή τους τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η διοίκηση του Μπάιντεν πρέπει να χρησιμοποιήσει αυτήν την επιρροή και όχι να την σπαταλήσει. Και οι δύο χώρες βρίσκονται σε έντονη αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες για παραβίαση των κανόνων ένταξης στην ΕΕ. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να παίξει τον «καλό μπάτσο» απέναντι στον «κακό μπάτσο» των Βρυξελλών και να ωθήσει την Βουδαπέστη και την Βαρσοβία προς την συμφιλίωση με την ΕΕ.

Ο καθορισμός μιας νέας κατεύθυνσης για τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη θα απαιτήσει να ενδιαφερθούν περισσότερο για την περιοχή όχι μόνο ο Λευκός Οίκος αλλά και το Κογκρέσο. Έχω περάσει χρόνια ενθαρρύνοντας βουλευτές, τόσο σε μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες όσο και στις Βρυξέλλες, να παρέμβουν προσωπικά για να τηρηθούν οι κανόνες του διεθνούς δικαίου σε όλη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη -είτε να εγγυηθούν το δικαίωμα για ειρηνικές συναθροίσεις είτε να επιστήσουν την προσοχή στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι προσπάθειες των βουλευτών έχουν σώσει ζωές και έχουν δημιουργήσει σημαντικά προηγούμενα. Μια παρόμοια δέσμευση από μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ και από τα δυο κόμματα θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στο να καταστεί βιώσιμη μια ανανεωμένη διατλαντική εταιρική σχέση.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ

Καθώς γράφω αυτές τις γραμμές, παράλληλα κοιτάζω σε ζωντανή μετάδοση τις διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα της Γεωργίας, Τιφλίδα. Άνθρωποι εκεί διαδηλώνουν ενάντια σε νοθευμένες κοινοβουλευτικές εκλογές, και στο πλήθος υπάρχουν πολλές σημαίες της ΕΕ -που συμβολίζουν τις φιλοδοξίες των διαδηλωτών για δικαιοσύνη, κράτος δικαίου, και ισότητα σε μια χώρα που είναι έντονα αφοσιωμένη στην ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, εντοπίζω επίσης μια αμερικανική σημαία. Πριν από χρόνια, οι άνθρωποι στην δική μου πλευρά του κόσμου ως επί το πλείστον σταμάτησαν να τις φέρνουν στις φιλο-δημοκρατικές συγκεντρώσεις ως σύμβολα ελευθερίας και αυτοδιακυβέρνησης. Ωστόσο, εδώ, στον απόηχο της νίκης του Μπάιντεν, τούτο είναι ένα μικρό σημάδι ότι αυτό μπορεί να αλλάξει.

Το θέαμα μου θυμίζει ένα απόσπασμα από την επινίκια ομιλία του Μπάιντεν, στην οποία ο εκλεγμένος πρόεδρος υποσχέθηκε ότι κατά την διάρκεια της διοίκησής του οι Ηνωμένες Πολιτείες «δεν θα ηγηθούν με το παράδειγμα της ισχύος μας, αλλά με την ισχύ του παραδείγματός μας». Οι Ηνωμένες Πολιτείες που είναι ποικίλες και συμπονετικές -που αγωνίζονται προς την δικαιοσύνη, αναγνωρίζουν τα λάθη τους αλλά εξακολουθούν να είναι αποφασισμένες να μάθουν και να μεγαλώσουν- είναι μια χώρα που αξίζει να μιμηθεί κανείς. Η έμπνευση μπορεί να γίνει η πιο ισχυρή διπλωματική στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, μπορεί ακόμη να προχωρήσει πολύ προς την θεραπεία του διατλαντικού ρήγματος.

Ο MAKSYM ERISTAVI είναι δημοσιογράφος και ανώτερος συνεργάτης στο Center for European Policy Analysis.

Foreign Affairs

http://www.foreignaffairs.gr/articles/72985/maksym-eristavi/gia-na-therapeysei-to-diatlantiko-rigma-o-

mpainten-prepei-na-koi?page=show

https://www.foreignaffairs.com/articles/central-europe/2020-11-16/heal-transatlantic-rift-biden-should-look-central-and-eastern