Καθώς η ημερομηνία των εκλογών πλησιάζει, η
παρουσία του καθεστώτος αυξάνεται στους δρόμους,
όπου η αστυνομία συνέλαβε και κρατά έναν
αυξανόμενο αριθμό διαδηλωτών. Το εγγύς μέλλον
είναι γεμάτο αβεβαιότητα.
------------------
Τι γίνεται αν διεξαχθούν
εκλογές και κανείς δεν
ψηφίσει; Αυτό το ερώτημα
αντιμετωπίζει τώρα η
Αλγερία, όπου η
κυβέρνηση του προσωρινού
προέδρου, Abdelkader
Bensalah, έχει
προγραμματίσει
προεδρικές εκλογές για
τις 12 Δεκεμβρίου.
Ωστόσο, οι εκλογές
κινδυνεύουν να
καταλήξουν σαν μια
ασυναρτησία: Σχεδόν όλοι
οι πολιτικοί και
κοινωνικοί οργανισμοί
της Αλγερίας αρνήθηκαν
να υποστηρίξουν τους
πέντε επίσημους
υποψηφίους κι έχουν
καλέσει τους Αλγερινούς
να απέχουν από την
ψηφοφορία. Η αποτυχία
αυτών των εκλογών,
παραδόξως, θα
σηματοδοτήσει την
επιτυχία των
δημοκρατικών προσδοκιών
της χώρας, όπως
εκφράζεται από ένα
φαινόμενο που έχει
κυριαρχήσει στο αλγερινό
πολιτικό τοπίο από τα
τέλη Φεβρουαρίου: Το
hirak.
Μια διαδήλωση
απορριπτική των
προεδρικών εκλογών του
Δεκεμβρίου στο Αλγέρι,
τον Νοέμβριο του 2019.
Ramzi Boudina / Reuters
Μεταξύ των κινημάτων
διαμαρτυρίας που
ξέσπασαν πρόσφατα σε
ολόκληρο τον κόσμο, το
hirak της Αλγερίας, η
αραβική λέξη για το «κίνημα»,
ξεχωρίζει. Επίμονο όσο
και οι διαδηλώσεις στο
Χονγκ Κονγκ, αλλά το
hirak παραμένει
αποφασιστικά ειρηνικό˙
επίμονο όσο οι
αυτονομιστές της
Καταλονίας στο αίτημά
τους για ανεξαρτησία, το
hirak, παρά ταύτα,
ομνύει στο αλγερινό
έθνος˙ αντιθετικό όσο τα
κίτρινα γιλέκα της
Γαλλίας στους χρισμένους
ηγέτες, ωστόσο το hirak
δέχεται την αναγκαιότητα
πολιτικών συμμαχιών και
οργάνωσης. Το μέλλον της
Αλγερίας θα καθοριστεί
από την ικανότητα του
hirak να διατηρήσει
αυτές τις τάσεις ενώ θα
διαχειρίζεται τη
μετάβαση του έθνους στην
δημοκρατία.
Για τα εκατομμύρια των
Αλγερινών που γέμισαν
τους δρόμους και τις
πλατείες της χώρας την
1η Νοεμβρίου, η
ημερομηνία είχε
ιδιαίτερη σημασία. Η
διαδήλωση συνέπεσε με
την 65η επέτειο από την
επίσημη έναρξη του
πολέμου ανεξαρτησίας της
Αλγερίας. Αλλά ενώ η
Γαλλία ήταν ο
καταπιεστής πριν από 65
χρόνια, ο ρόλος αυτός
έχει αναληφθεί από το le
pouvoir (το καθεστώς) [που
είναι] ο λαϊκός όρος για
τα
στρατιωτικο-βιομηχανικά
συμφέροντα που
κυβέρνησαν την Αλγερία
κατά τον παρελθόντα μισό
αιώνα, χέρι-χέρι με το
κράτος και τον μηχανισμό
ασφαλείας του.
Η σημασία της επετείου
ήταν πολύ μεγάλη για να
αγνοηθεί. Το πλήθος από
περισσότερους από ένα
εκατομμύριο άνδρες,
γυναίκες και παιδιά,
επαναλάμβαναν χαρούμενα
το ζήτημα της
ανεξαρτησίας. Στα
συνθήματά τους («Η
Αλγερία ξαναπαίρνει την
ανεξαρτησία της» και «Ο
λαός απαιτεί την
ανεξαρτησία του») και τα
πανό τους («Η γενιά της
επανάστασης απελευθέρωσε
την γη, αυτή του hirak
θα ελευθερώσει το έθνος»
και «Το έθνος βρίσκεται
σε κίνδυνο: Η μάχη του
Αλγερίου συνεχίζεται»),
οι διαδηλωτές
συσχετίζουν τον σημερινό
αγώνα [2] με εκείνον των
προγόνων τους, δύο
γενιές νωρίτερα. Όπως
ένας από τους
συμμετέχοντες [3] δήλωσε:
«Οι πρόγονοί μας
πολέμησαν τους Γάλλους
για την ανεξαρτησία τους
και εμείς πολεμάμε τη
μαφία που έχει δημεύσει
αυτήν την ίδια
ανεξαρτησία».
Αυτή η συνέχεια στην
αρχική μάχη του Αλγερίου
ξεκίνησε στις 22
Φεβρουαρίου 2019, όταν
εκατομμύρια Αλγερινοί
πλημμύρισαν τις πλατείες
και τους δρόμους της
χώρας για να
διαμαρτυρηθούν για την
ανακοίνωση ότι ο
πρόεδρος Abdelaziz
Bouteflika θα κατεβεί
στις εκλογές για πέμπτη
θητεία. Αυτή η ξαφνική
και λαοφιλής έκρηξη
εξέπληξε όχι μόνο τον
μηχανισμό ασφαλείας αλλά
και μια κοινότητα
διανοουμένων που ήταν
πεπεισμένη ότι οι
Αλγερινοί είχαν αφεθεί
[4] στο status quo. Ο
συγγραφέας Kamel Daoud
είχε γράψει ότι «δεν
υπάρχουν πλέον πολίτες
στην Αλγερία, αλλά μόνο
πιστοί», ενώ ο
συνάδελφός του
συγγραφέας Boualem
Sansal αναστέναζε ότι «σαν
ένα αέριο, το Ισλάμ
καλύπτει όλη την Αλγερία».
Σε ένα βιβλίο με τίτλο «Πού
πηγαίνει η Αλγερία;», ο
δοκιμιογράφος Mohamed
Sifaoui έγραψε: «Πουθενά».
Εκτός από μια χούφτα
ουτοπιστών, κατέληξε στο
συμπέρασμα ότι «οι
πολίτες πλέον ούτε καν
προσπαθούν να ασχοληθούν
με την πολιτική». Ωστόσο,
προς πικρίαν του
συγγραφέα, το βιβλίο του
εκδόθηκε στις 21
Φεβρουαρίου, την
παραμονή της πρώτης
μαζικής διαδήλωσης.
Είκοσι χρόνια νωρίτερα,
η εκλογή του Μπουτεφλίκα
φαινόταν θεόσταλτη. Ο
νέος πρόεδρος δεν
αμφισβήτησε το
στρατιωτικό-βιομηχανικό
σύστημα, αλλά το
πολιτικό του υπόβαθρο
καθησύχαζε την κοινωνία
των πολιτών. Με το να
μεσολαβήσει για έναν
νόμο περί αμνηστίας, ο
Μπουτεφλίκα κατόρθωσε να
τερματίσει τη «μαύρη
δεκαετία» του άγριου
πολέμου μεταξύ του
κράτους και των
ισλαμιστών ανταρτών που
είχε στοιχίσει την ζωή
σε περίπου 200.000
αμάχους και μαχητές. Ο
χρόνιος αντίκτυπος του
πολέμου ωφέλησε τον
Bouteflika, καθιστώντας
τους Αλγερινούς
απρόθυμους να απορρίψουν
-ή να αντισταθούν σε-
μια πολιτική διευθέτηση
που είχε επιβάλει την
ειρήνη. Αυτή η απροθυμία
διήρκεσε για τα καλά και
αυτή την δεκαετία. Το
2014, όταν επανεκλέχθηκε
ο Μπουτεφλίκα μετά από
μια βαθιά εξουθενωτική
εγκεφαλική βλάβη, ήταν «ήδη
ζόμπι», αναθυμήθηκε ένας
Αλγερινός [5], αλλά οι
Αλγερινοί ακόμη «υπέφεραν
από το τραύμα του
εμφυλίου πολέμου ...
Όλοι μας φοβόμασταν να
ξαναζήσουμε εκείνη την
εποχή».
Ωστόσο, μέχρι το 2019, η
παρουσία του Μπουτεφλίκα
έγινε πρόκληση. Ο
συνδυασμός μιας
παραπαίουσας οικονομίας
και μιας ανθίζουσας
διαφθοράς είχε βαθύνει
το ρήγμα μεταξύ του
κράτους και του λαού.
Επιπλέον, η υποψηφιότητά
του παραβίαζε όχι μόνο
συνταγματικούς κανόνες -ένας
νόμος που ψηφίστηκε το
2016 επέβαλε δύο θητείες-
αλλά επίσης και ηθικούς.
Από τότε που έπαθε το
εγκεφαλικό επεισόδιό του,
ο Bouteflika
χρησιμοποιούσε αναπηρική
καρέκλα και ήταν
ανίκανος για ανεξάρτητη
κίνηση και ομιλία. Η
παραπαίουσα μορφή του
και το νεκρό βλέμμα του
έγιναν το έμβλημα ενός
βαθιά διεφθαρμένου
κράτους, ικανού για λίγα
περισσότερα από το να
ανταμείβει μια ελίτ ενώ
καταπίεζε λίγο-πολύ
όλους τους άλλους. Αυτή
η περίεργη κατάσταση των
πραγμάτων έχει εμπνεύσει
μια βιομηχανία πικρών
αστείων [6], όπως «Ακόμη
και ο καρκίνος έχει μόνο
τέσσερα στάδια», και «Ο
Bouteflika υπόσχεται να
πεθάνει εάν κερδίσει μια
Πέμπτη θητεία».
Οι διαδηλωτές διατήρησαν
την πίεσή τους στο
καθεστώς καθ' όλη την
διάρκεια του χειμώνα και
στις αρχές της άνοιξης
του 2019. Αψηφώντας
απειλές και
προειδοποιήσεις από την
κυβέρνηση, οι διαδηλωτές
γεμίζουν τους δρόμους με
συνθήματα «20 ans: ça
suffit», δηλαδή «20
χρόνια είναι αρκετά».
Τον Μάρτιο, το pouvoir
επέλεξε να ερμηνεύσει
την [λαϊκή]απαίτηση ως
ισχύουσα μόνο για τον
Bouteflika. Ο αρχηγός
του Γενικού Επιτελείου
των ενόπλων δυνάμεων,
Ahmed Gaid Salah,
ανακοίνωσε ότι η «αδύναμη»
κατάσταση της υγείας του
Bouteflika τον αποκλείει
από μια πέμπτη θητεία
[7]. Αφού έβγαλε τον
πρώην προστάτη του από
την πολιτική σκηνή, ο
Salah τον αντικατέστησε
με τον Bensalah.
Ταυτόχρονα, ο Salah
διέταξε την σύλληψη
αρκετών πρώην υπουργών
και αξιωματούχων που
συνδέονταν με τον
Μπουτεφλίκα, με πιο
σημαντικό τον αδελφό του
Saïd Bouteflika [8], ο
οποίος κατηγορήθηκε για
οικονομική διαφθορά και
πολιτική συνωμοσία. Ο
πολιτικός επιστήμονας
Luis Martinez επεσήμανε
[9] ότι τα κίνητρα πίσω
από αυτές τις συλλήψεις
ήταν ξεκάθαρα: Ο Salah «θα
κόβει κεφάλια
προκειμένου να δώσει την
εντύπωση της πολιτικής
αλλαγής».
Μετά την συμβολική αυτή
εκκαθάριση [του οίκου
του], το καθεστώς
προώθησε τα σχέδια για
εκλογές. Αλλά τα
αντιπολιτευτικά κινήματα
απέρριψαν τις εκλογές ως
όχι λιγότερο συμβολικές
από τις εκκαθαρίσεις,
και αρνήθηκαν να
προσφέρουν υποψηφίους.
Κατά την διάρκεια των
εβδομαδιαίων διαδηλώσεων,
οι διαδηλωτές τώρα
φωνάζουν: «Δεν θα γίνουν
εκλογές» [10].
Ταυτόχρονα, οι
οργανώσεις της κοινωνίας
των πολιτών -συμπεριλαμβανομένων
ενώσεων δικηγόρων,
δικαστών, καθηγητών και
φοιτητών- διοργάνωσαν
απεργίες [11],
επιμένοντας ότι οι
στρατηγοί και οι
προσωρινοί ηγέτες ήταν
το πρόβλημα για το οποίο
υποτίθεται ότι
αποτελούσαν την απάντηση.
Όπως υποστήριξε ο
Αλγερινός δημοσιογράφος
Akram Belkaïd [12], οι
συλλήψεις «ήταν
παραχωρήσεις, όχι μια
μεταρρύθμιση. Είναι μια
κλασική κίνηση:
Προκειμένου να επιβιώσει,
το σύστημα θυσιάζει ένα
κομμάτι του εαυτού του».
Οι διαδηλωτές ζήτησαν να
απομακρυνθεί ο Salah
ώστε να επιτραπεί να
αναλάβει μια μεταβατική
κυβέρνηση. Μέχρι τα μέσα
Ιουνίου, μια συμμαχία 70
πολιτικών και
επαγγελματικών
οργανώσεων, οι οποίες
ισχυρίζονται ότι
αντιπροσωπεύουν την
κοινωνία των πολιτών,
εξέδωσε λεπτομερές
σχέδιο για τη μετάβαση
της Αλγερίας [13] σε ένα
πλήρως διαφανές και
δημοκρατικό σύστημα. Ο
Saïd Salhi, ο
αντιπρόεδρος του
αλγερινού Τμήματος της
Ένωσης Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων (League of
Human Rights), επέμεινε
ότι το να ακολουθηθούν
τα τέσσερα βήματα του
σχεδίου θα «σηματοδοτήσει
την ρήξη με ένα σύστημα
που τώρα κάνει ελιγμούς
και χειραγωγεί την κοινή
γνώμη για να παραμείνει
στην εξουσία».
Ενώ το pouvoir έχει
αποδειχθεί τόσο
πεισματάρικο όσο και οι
διαμαρτυρόμενοι, έχει
αποδειχθεί επίσης πιο
πρόχειρο. Ο Salah
αρνήθηκε να υποχωρήσει
μπροστά στα αιτήματα του
hirak και διέταξε τις
συλλήψεις [14] πολλών
ηγετών της απεργίας
καθώς και νεαρών ατόμων
που ανέμιζαν την σημαία
ή [επεδείκνυαν] το
έμβλημα των Βέρβερων, ως
υπενθύμιση ότι το
μονοκομματικό κράτος
έχει καταστείλει εδώ και
καιρό την βερβερική
εθνοτική και γλωσσική
ταυτότητα. Ταυτόχρονα,
όμως, απέφυγε ως επί το
πλείστον την ανοικτή
αντιπαράθεση [6] με τους
διαδηλωτές. Ακόμα και η
χρήση των κανονιών νερού
από τις δυνάμεις
ασφαλείας μοιάζει να
γίνεται με μισή καρδιά,
οδηγώντας τους
διαδηλωτές να ζητήσουν
σαμπουάν για αυτές τις
περιπτώσεις.
Προς το παρόν, ο Salah
αποφάσισε να επιμείνει
για τις εκλογές. Στα
μέσα Σεπτεμβρίου,
επιβεβαίωσε [15] την
αποφασιστικότητα του
καθεστώτος «ότι οι
εκλογές θα διεξαχθούν
την καθορισμένη
ημερομηνία». Καθώς αυτή
η ημερομηνία διαγράφεται
[στον ορίζοντα], το ίδιο
ισχύει και για την
παρουσία του καθεστώτος
στους δρόμους, όπου η
αστυνομία συνέλαβε και
κρατά έναν αυξανόμενο
αριθμό διαδηλωτών. Το
εγγύς μέλλον είναι
γεμάτο αβεβαιότητα. Για
τον Daoud, αυτό το
μυστήριο είναι
ευπρόσδεκτο. Για πρώτη
φορά, παρατήρησε σε μια
συνέντευξη [16], οι
Αλγερινοί «έχουν το
δικαίωμα στο άγνωστο.
Στα τελευταία πενήντα
χρόνια, γνωρίζαμε ποιος
θα είναι ο πρόεδρός μας,
μαζί με το ακριβές
επίπεδο συμμετοχής [στις
εκλογές] και το ποσοστό
των ψήφων. Για πρώτη
φορά, τίποτα δεν είναι
προδιαγεγραμμένο».
Ο ROBERT ZARETSKY είναι
καθηγητής Σύγχρονης
Γαλλικής Ιστορίας στο
Honors College, στο
Πανεπιστήμιο του
Houston, και ο
συγγραφέας του βιβλίου
με τίτλο Catherine &
Diderot: The Empress,
The Philosopher, and the
Fate of the
Enlightenment. [1]
Trading
σε ελληνικές μετοχές μέσω
της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και
Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία
οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης"
- Demo).