Τρίτη, 00:01 - 25/08/2020

  Tweet

------------------

Τον περασμένο Δεκέμβριο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, υιοθέτησε εξαιρετικά αυστηρές και ευρείας κλίμακας νέες κυρώσεις [1] κατά της συριακής κυβέρνησης και των υποστηρικτών της. Ο πρόεδρος της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ, και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι υπόκεινται σε αμερικανικές κυρώσεις από το 2011, αλλά τα νέα μέτρα, τα οποία τέθηκαν σε ισχύ [2] στα μέσα Ιουνίου, είναι σαρωτικά: ισχύουν για οποιονδήποτε, Σύρο ή μη Σύρο, ο οποίος βοηθά ή συνεργάζεται με το καθεστώς Assad ή με οποιεσδήποτε οντότητες ελέγχει αυτό.

Παιδιά της Συρίας περιμένουν να λάβουν φαγητό από τουρκικές υπηρεσίες βοήθειας, στην Bab al-Salam, στην Συρία, τον Δεκέμβριο του 2012. Ahmed Jadallah / Reuters
 

---------------------------------------------------------------

Η πολιτική αυτή έχει κερδίσει επαίνους σε ορισμένα μέρη -σε σύγκριση με πολλές μεσανατολικές ενέργειες της εποχής του Τραμπ, είναι τουλάχιστον συνεκτική. Αλλά δεν προωθεί κανένα βασικό αμερικανικό συμφέρον. Επιπλέον, φτωχοποιεί περαιτέρω τον συριακό λαό, μπλοκάρει τις προσπάθειες ανοικοδόμησης και στραγγαλίζει την οικονομία που στηρίζει έναν απελπισμένο πληθυσμό κατά την διάρκεια της ανθρωπιστικής κρίσης και της κρίσης της δημόσιας υγείας στην Συρία που εντείνονται [3].

Σύμφωνα με τον Ειδικό Εκπρόσωπο των ΗΠΑ για την Συρία, James Jeffrey, οι στόχοι αυτής της πολιτικής «καμένης γης» είναι να μετατρέψει την Συρία σε «τέλμα» [4] για την Ρωσία και να αποκτήσει αρκετή μόχλευση για την ανασύσταση της συριακής κυβέρνησης σύμφωνα με τις γραμμές που επέβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Ιαπωνία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν μια «δραματική αλλαγή» στην συμπεριφορά του συριακού καθεστώτος, δήλωσε ο Τζέφρι [5]: θεωρητικά, η συστηματική χρεοκοπία της συριακής κυβέρνησης θα μπορούσε να αναγκάσει τον Άσαντ να συμμορφωθεί με το ψήφισμα 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο απαιτεί [6] συριακή πολιτική μεταρρύθμιση. Για να αυξήσουν την πίεση, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενέκριναν επιθέσεις του Ισραήλ κατά της συριακής επικράτειας και την τουρκική απαλλοτρίωση ενεργειακών πόρων της Συρίας. Επίσης, έκλεισαν τον κεντρικό αυτοκινητόδρομο προς την Βαγδάτη για να εμποδίσουν το εμπόριο.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΗΠΑ ΚΑΙ Η ΣΥΡΙΑΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ

Το 2011, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, και Ευρωπαίοι ηγέτες ξεκίνησαν [7] μια σταυροφορία για να αναγκάσουν τον Άσαντ [να φύγει] από το αξίωμα. Θεώρησαν ότι μια ενάρετη εναλλακτική κυβέρνηση περίμενε στην αναμονή -αλλά οι εκπαιδευμένες στην Δύση προσωπικότητες της συριακής αντιπολίτευσης, τις οποίες είχαν καλλιεργήσει οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, αποδείχθηκε ότι δεν κυριαρχούσαν επί του πεδίου, και οι υπό αμερικανική ηγεσία προσπάθειες ενοποίησης της αντιπολίτευσης της Συρίας απέτυχαν. Το 2012, η CIA μέτρησε περισσότερες από 1.500 πολιτοφυλακές της αντιπολίτευσης στην Συρία. Μέχρι την ώρα που παρενέβη η Ρωσία το 2015, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους είχαν αρχίσει να φοβούνται ότι αυτές οι ομάδες είχαν χάσει τον έλεγχο της στρατιωτικής προσπάθειας εναντίον του Άσαντ έναντι των ριζοσπαστικών ισλαμιστικών ομάδων, όπως το Ισλαμικό Κράτος (ή ISIS) και η Αλ Κάιντα.

Η νέα εκστρατεία κυρώσεων της Ουάσιγκτον προϋποθέτει ότι το τέλμα [8] που δημιουργούν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καταπιεί κάπως την Ρωσία. Για τους υποστηρικτές της πολιτικής -ειδικά εκείνους που ενηλικιώθηκαν στην εποχή του Βιετνάμ- το τέλμα ("quagmire") είναι ένας βαθιά ηχηρός όρος, υπενθυμίζοντας έναν πόλεμο που σκότωσε 58.000 Αμερικανούς, κομμάτιασε την αμερικανική αξιοπιστία, και εξασθένισε τον ιστό της αμερικανικής κοινωνίας. Αλλά η απλή επανάληψη του εμβληματικού όρου [9] δεν θα μεταφέρει το ιστορικό τέλμα των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ρωσία. Η διατήρηση του Άσαντ είναι η μεγαλύτερη επιτυχία της εξωτερικής πολιτικής του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και η Ρωσία μπορεί να κρατήσει τον ισχυρό άνδρα της Συρίας στην επιφάνεια χωρίς να πληρώσει ούτε ένα κλάσμα του τρομερού κόστους που πλήρωσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στο Βιετνάμ. Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν δημιουργώντας ένα τέλμα για την Ρωσία. Κάτι τέτοιο δεν θα βελτιώσει την στρατηγική τους θέση στην περιοχή, ούτε θα σώσει συριακές ζωές ούτε θα μειώσει την απειλή που θέτει η Ρωσία στην αμερικανική δημοκρατία.

Στον πραγματικό κόσμο, το «quagmire» είναι απλά ένας παραπλανητικός όρος για ένα αποτυχημένο κράτος. Και τα αποτυχημένα κράτη αφήνουν τους πληθυσμούς τους εκτεθειμένους σε πείνα, ασθένειες, φτώχεια και αρπακτικούς πολέμαρχους. Η κυβέρνηση Τραμπ αποκρύπτει αυτήν την ζοφερή πραγματικότητα, επιμένοντας ότι οι κυρώσεις λειτουργούν. Ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι οι οικονομικές κυρώσεις επιτυγχάνουν ποτέ τους στόχους τους. Ακόμη και οι καλύτερα σχεδιασμένες κυρώσεις μπορεί να είναι αυτοκαταστροφικές, ενισχύοντας τα καθεστώτα που είχαν σχεδιαστεί για να βλάψουν και τιμωρώντας τις κοινωνίες που θα έπρεπε να προστατεύσουν. Η καταστροφή της μεσαίας τάξης του Ιράκ στην δεκαετία του 1990 είναι ένα παράδειγμα: οι κυρώσεις των ΗΠΑ σκότωσαν εκατοντάδες χιλιάδες Ιρακινούς. Το αποτέλεσμα τους ήταν σχετικό και με τα φύλα, τιμωρώντας δυσανάλογα τις γυναίκες και τα παιδιά. Η ιδέα ότι οι κυρώσεις λειτουργούν είναι μια ανάλγητη ψευδαίσθηση. Το γεγονός είναι ότι εκείνοι με τα όπλα τρώνε πρώτοι, και ο ανταγωνισμός με τον Άσαντ για το ποιος μπορεί να πληγώσει περισσότερο τους Σύρους χωρικούς είναι ένα χαμένο παιχνίδι για την Ουάσιγκτον.

Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΩΝ ΚΥΡΩΣΕΩΝ

Η κυβέρνηση Trump σχεδίασε τις κυρώσεις που επέβαλε τώρα στην Συρία για να καταστήσει αδύνατη την ανοικοδόμηση. Οι κυρώσεις στοχεύουν στους τομείς των κατασκευών, της ηλεκτρικής ενέργειας και του πετρελαίου, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την ανάκαμψη της Συρίας. Παρόλο που οι Ηνωμένες Πολιτείες λένε ότι «προστατεύουν» τα πετρελαϊκά πεδία της Συρίας στα βορειοανατολικά, δεν έχουν δώσει στην συριακή κυβέρνηση πρόσβαση για να τα επισκευάσει και οι κυρώσεις των ΗΠΑ απαγορεύουν σε οποιαδήποτε επιχείρηση οποιασδήποτε εθνικότητας να τα επισκευάσει -εκτός εάν η κυβέρνηση επιθυμεί να κάνει μιαν εξαίρεση. Μια τέτοια εξαίρεση έγινε πρόσφατα για μια αμερικανική εταιρεία για να διαχειριστεί πετρελαϊκά κοιτάσματα, αλλά οι διαρροές πετρελαίου συνεχίζουν να διοχετεύονται στους ποταμούς Khabour και Euphrates. Οι κυρώσεις των ΗΠΑ όχι μόνο τιμωρούν τους ανθρώπους, οι οποίοι έχουν μόνο μια ή δύο ώρες ηλεκτρικής ενέργειας την ημέρα, αλλά επίσης δηλητηριάζουν το περιβάλλον τους.

Οι κυρώσεις εμποδίζουν ακόμη και οργανισμούς που δεν ανήκουν στις ΗΠΑ από το να παρέχουν βοήθεια ανασυγκρότησης. Οι ανθρωπιστικές εξαιρέσεις είναι σκόπιμα ασαφείς, όπως και οι προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληροί η κυβέρνηση της Συρίας για να επιτύχει απαλλαγή από τις κυρώσεις. Αυτή η αβεβαιότητα έχει σκοπό να αποτρέψει τους παρόχους βοήθειας και τους επενδυτές οι οποίοι διαφορετικά θα μπορούσαν να βοηθήσουν την Συρία να ανοικοδομήσει, αλλά που δεν μπορούν να είναι απόλυτα σίγουροι ότι είναι επιτρεπτό να το πράξουν. Αυτό το ανατριχιαστικό αποτέλεσμα, γνωστό ως υπερβολική συμμόρφωση (overcompliance), είναι μια ορθολογική απάντηση στον φόβο της ακούσιας εμπλοκής σε περίπλοκα νομικά ζητήματα που θα μπορούσαν να καταστρέψουν μια μη κυβερνητική οργάνωση ή μια εταιρεία.

Αποκλεισμένοι από την ανοικοδόμηση της χώρας τους και επιζητώντας εξωτερική βοήθεια, οι Σύροι αντιμετωπίζουν «μαζική πείνα ή άλλη μια μαζική έξοδο», σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων (World Food Program). Το 2011, η απόλυτη φτώχεια στην Συρία ανερχόταν σε λιγότερο από ένα τοις εκατό. Μέχρι το 2015, ωστόσο, η απόλυτη φτώχεια είχε αυξηθεί στο 35% του πληθυσμού. Στα τέλη της άνοιξης του 2020, ο Λίβανος πλησίασε την πτώχευση και η οικονομία της Συρίας, η οποία έχει βαθιές και μακροχρόνιες σχέσεις [10] με την οικονομία του Λιβάνου, άρχισε να ξεφεύγει από τον έλεγχο. Οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί κατά 209% τον τελευταίο χρόνο και τα φάρμακα είναι ακριβά και σπάνια. Ο αριθμός των Σύρων σε επισιτιστική ανασφάλεια έχει αυξηθεί από 7,9 εκατομμύρια σε 9,3 εκατομμύρια σε μόλις έξι μήνες, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων.

Η μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας και ανασυγκρότησης στην Συρία θα ενέπλεκε αναγκαστικά την κυβέρνηση της χώρας, η οποία είναι διαβοήτως διεφθαρμένη. Αλλά η Σαουδική Αραβία είναι επίσης διεφθαρμένη: κανείς δεν μπορεί να κάνει επιχειρήσεις εκεί χωρίς να πληρώσει έναν άτυπο φόρο σε μέλη της βασιλικής οικογένειας. Όσοι συναλλάσσονται με τις κυβερνήσεις αυτής της περιοχής και επιδιώκουν να τις βοηθήσουν να αποφύγουν την κατάρρευση πρέπει να κατανοήσουν την διαφθορά του καθεστώτος ως ένα λυπηρό αλλά αναπόφευκτο πρόσθετο κόστος στις συναλλαγές. Ομάδες της αντιπολίτευσης συμμετέχουν επίσης στην κουλτούρα της διαφθοράς: ο Ρόμπερτ Φορντ, ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Συρία, παρακάλεσε χωρία αποτέλεσμα τις κύριες αντιπολιτευόμενες πολιτοφυλακές της χώρας να επιστρέψουν τα υλικά που είχαν λεηλατήσει από τις αποθήκες των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ φατριών. Οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ πολιτοφυλακές γύρω από το Χαλέπι με την σειρά τους λεηλάτησαν περισσότερα από 1.000 εργοστάσια, τα απογύμνωσαν μέχρι τα θεμέλιά τους. Η παράδοση της βοήθειας συνεπώς θα συνεπάγεται επανειλημμένους αγώνες διαγκωνισμών μεταξύ παρόχων που είναι αφιερωμένοι στην διοχέτευση της πλήρους αξίας της βοήθειας στους αποδέκτες της και μιας κυβέρνησης που είναι αποφασισμένη να την κατευθύνει προς τους υποστηρικτές της. Αυτή η διαδικασία θα είναι κουραστική και απογοητευτική και για τις δύο πλευρές. Αλλά η βοήθεια θα περάσει.

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΟ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΟΥΝ

Αν και ο Τζέφρι είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν επιζητούν πλέον αλλαγή καθεστώτος στην Συρία, πολλοί υπέρμαχοι των κυρώσεων μέσα στην κυβέρνηση Τραμπ συνεχίζουν να ελπίζουν ακριβώς αυτό. Υποστηρίζουν ότι ο πόνος των απλών Σύρων σήμερα θα αποδώσει, επειδή η αναχώρηση του Άσαντ θα αποφέρει ένα μέλλον απαλλαγμένο από καταπίεση και φόβο. Οι αντίπαλοί τους λένε ότι η αλλαγή του καθεστώτος πιθανότατα θα εξαπολύσει έναν δεύτερο γύρο εμφυλίου πολέμου μετά την κατάρρευση του κράτους και ότι η Συρία θα μπορούσε κάλλιστα να βυθιστεί σε αναρχία για άλλη μια δεκαετία. Το πρόβλημα για αυτούς τους υποστηρικτές των κυρώσεων είναι ότι δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τον αντίθετο ισχυρισμό τους -ότι η καταστροφή του αυταρχικού κράτους θα βελτιώσει τα ανθρώπινα δικαιώματα- και οι αντίπαλοί τους μπορούν να δείξουν το αιματηρό χάος που εξαπέλυσε η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράκ και την Λιβύη.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ πρότειναν [11] ότι ο Άσαντ και οι υποστηρικτές του θα αγκαλιάσουν οικειοθελώς την πορεία προς τα εμπρός που έχει χαράξει ο ΟΗΕ, υιοθετώντας ένα «εντελώς νέο σύνολο συμπεριφορών» προκειμένου να «βγουν από αυτές τις κυρώσεις». Όμως, η ιδέα ότι ο Άσαντ θα δεχτεί ελεύθερα το σχέδιο του ΟΗΕ -το οποίο απαιτεί δίκαιες εκλογές, ένα νέο σύνταγμα και «αξιόπιστη, χωρίς αποκλεισμούς και μη σεχταριστική διακυβέρνηση»- είναι αποσυνδεμένη από την πραγματικότητα. Στην πράξη, κάτι τέτοιο θα σήμαινε την απομάκρυνση του Άσαντ και αυτός το ξέρει.

Ο Άσαντ και οι υποστηρικτές του κέρδισαν τον εμφύλιο πόλεμο της χώρας απέναντι σε υψηλές αντίθετες πιθανότητες. Δεν λύγισαν όταν οι αντάρτες σφαγίασαν ολόκληρη την ομάδα εθνικής ασφάλειας στις αρχές του πολέμου. δεν λύγισαν όταν έχασαν την Παλμύρα, το Ιντλίμπ, το ήμισυ του Χαλεπίου, τις πετρελαιοπηγές, τα βορειοανατολικά ή τα νοτιοανατολικά. Αγνόησαν την 60 δευτερολέπτων εκστρατεία βομβαρδισμού του Trump και άντεξαν μια ενεργητική προσπάθεια των ΗΠΑ να εξοπλίσουν και να εκπαιδεύσουν την ένοπλη αντιπολίτευση. Εάν εννέα χρόνια βάναυσης βίας που σκότωσε περίπου 100.000 Αλαουίτες -ένας στους 25- δεν νίκησε τον Άσαντ και τον στρατό του, είναι απίθανο να τον πτοήσουν τα οικονομικά εμπάργκο. Το γεγονός είναι ότι οι κυρώσεις δεν θα επιτύχουν ούτε δικαιοσύνη για τον Άσαντ ούτε έλεος για τον συριακό λαό.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κάποτε ηγήθηκαν μιας διεθνούς φιλελεύθερης τάξης που βασίζεται στην πεποίθηση ότι το ελεύθερο εμπόριο και μια ζωτική μεσαία τάξη θα παράγουν δημοκρατική διακυβέρνηση και κοινωνική ευημερία. Σήμερα, η κυβέρνηση Trump προσπαθεί να πείσει τον κόσμο για το αντίθετο -ότι η φτώχεια και ο περιορισμός του εμπορίου θα φέρουν ελευθερία και πρόοδο. Όσο πιο γρήγορα οι Ηνωμένες Πολιτείες επανεξετάσουν την τιμωρητική πολιτική τους έναντι της Συρίας, τόσο πιο γρήγορα θα είναι σε θέση να συμβάλουν θετικά στην περιφερειακή ανάπτυξη. Ο Άσαντ είναι πιθανό να συμφωνήσει σε ουσιαστικές παραχωρήσεις για να ξεφύγει από τις κυρώσεις, αλλά το να παραμεριστεί δεν είναι μεταξύ αυτών.

Ο JOSHUA LANDIS είναι εξωτερικός συνεργάτης στο Quincy Institute for -Responsible Statecraft, Καθηγητής Σπουδών Μέσης Ανατολής στην έδρα Sandra Mackey στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα στο College of International Studies. και Διευθυντής του Κέντρου Σπουδών Μέσης Ανατολής και του Κέντρου Farzaneh Family για το Ιράν για Σπουδές Περσικού Κόλπου.

Ο STEVEN SIMON είναι ερευνητικός αναλυτής στο Quincy Institute for -Responsible Statecraft και καθηγητής στην Πρακτική Διεθνών Σχέσεων στο Colby College. Διετέλεσε Ανώτερος Διευθυντής Υποθέσεων Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής στον Λευκό Οίκο από το 2011 έως το 2012.

Foreign Affairs

http://www.foreignaffairs.gr/articles/72876/joshua-landis-kai-steven-simon/i-askopi-sklirotita-ton-neon-kyroseon-toy-tramp-kata-tis-syrias?page=show

https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2020-08-17/pointless-cruelty-trumps-new-syria-sanctions