Τρίτη, 00:01 - 22/09/2020

  Tweet

------------------

Σ

την φετινή προεκλογική εκστρατεία, οι υποψήφιοι έχουν παρακάμψει σε μεγάλο βαθμό τον ρόλο των ενόπλων δυνάμεων ως ένα εργαλείο της πολιτικής των ΗΠΑ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η κορυφαία και πιο ενεργή στρατιωτική δύναμη στον κόσμο, αλλά οι Ρεπουμπλικάνοι και οι Δημοκρατικοί βρίσκουν άλλα πράγματα για να συζητήσουν.

Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, διαδοχικές διοικήσεις έθεσαν με ενθουσιασμό σε λειτουργία την στρατιωτική δύναμη των ΗΠΑ. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η σημαία του Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών έχει συγκεντρώσει 34 επιπλέον κορδέλες [2] –μια για κάθε ξεχωριστή εκστρατεία που διεξάγεται από αμερικανικά στρατεύματα. Η αεροπορία και το ναυτικό έχουν επίσης το μερίδιό τους, πραγματοποιώντας περισσότερες από 100.000 αεροπορικές επιθέσεις μόνο τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Ένας Αμερικανός στρατιώτης κάνει διάλειμμα στην κοιλάδα Pesh στην επαρχία Κουνάρ, στο Αφγανιστάν, τον Αύγουστο του 2009. Carlos Barria / Reuters
 

---------------------------------------------------------

Δυστυχώς, αυτός ο ξέφρενος ρυθμός στρατιωτικής δραστηριότητας σπάνια παρήγαγε θετικά αποτελέσματα. Όπως μετριέται με τους δηλωμένους στόχους τους, οι «μακροχρόνιοι πόλεμοι» στο Αφγανιστάν και το Ιράκ έχουν αποτύχει ξεκάθαρα, όπως και οι μικρότερες εκστρατείες που είχαν σκοπό να προσδώσουν κάποια εγγύτητα ειρήνης και σταθερότητας στην Λιβύη, την Σομαλία και την Συρία. Μια εξίσου δυσμενής κρίση ισχύει και για τη νεφελώδη επιχείρηση που κάποτε μεγαλοπρεπώς αναφερόταν ως ο «παγκόσμιος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας», ο οποίος συνεχίζεται χωρίς κάποιο τέλος στον ορίζοντα.

Και όμως φαίνεται να υπάρχει ελάχιστη περιέργεια στην πολιτική των ΗΠΑ σήμερα για το γιατί οι πρόσφατες στρατιωτικές προσπάθειες, που έγιναν με μεγάλο κόστος σε αίμα και πλούτο, απέδωσαν τόσο λίγα από την πλευρά της διατηρήσιμης επιτυχίας. Είναι ευρέως παραδεκτό ότι «έγιναν λάθη» –εξέχον ανάμεσά τους ο πόλεμος του Ιράκ που ξεκίνησε το 2003. Ωστόσο, μέσα στους κύκλους του κατεστημένου, οι μεγαλύτερες επιπτώσεις τέτοιων καταστροφικών λαθών παραμένουν ανεξερεύνητες. Πράγματι, η παρεμβατική εξωτερική πολιτική της χώρας θεωρείται σε μεγάλο βαθμό δεδομένη και το κοινό δίνει λίγη προσοχή. Η δολοφονία Μαύρων από την αστυνομία προκαλεί οργή -και δικαίως. Οι ανεπιτυχείς πόλεμοι προκαλούν μόνο αδιαφορία.

Η ΧΙΜΑΙΡΑ ΤΗΣ «ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ»

Σχεδόν ομόφωνα οι Αμερικανοί «υποστηρίζουν τα στρατεύματα». Ωστόσο, αποφεύγουν να ερευνούν πολύ βαθιά για το τι έχουν επιτύχει τα στρατεύματα σε επικίνδυνες καταστάσεις τις τελευταίες δεκαετίες. Ο σεβασμός προς τον στρατό έχει γίνει μια συνήθης ευλάβεια στην αμερικανική ζωή. Για παράδειγμα, αποδεχόμενος την υποψηφιότητα του Δημοκρατικού Κόμματος για την προεδρία, ο Τζο Μπάιντεν έκλεισε την ομιλία του [3] με μια έκκληση προς το Θείο εξ ονόματος των στρατιωτών του έθνους: «Και ο Θεός να προστατεύει τα στρατεύματά μας». Ωστόσο, πουθενά στην 24ωρη ομιλία του, ο Μπάιντεν δεν έκανε καμία αναφορά στο τι έκαναν τα στρατεύματα των ΗΠΑ εκείνη την στιγμή ή γιατί συγκεκριμένα χρειάζονταν την προστασία του Θεού. Ούτε προσέφερε κάποιες σκέψεις για το πώς μια διοίκηση Μπάιντεν θα μπορούσε να κάνει τα πράγματα διαφορετικά.

Οι Αμερικανοί δεν θέλουν ιδιαίτερα να ακούν περί πολέμου [4] ή περί πιθανότητας πολέμου στην παρούσα εποχή των επικαλυπτόμενων και αλληλοενισχυόμενων κρίσεων. Και ο Μπάιντεν τους έκανε την χάρη στην πιο σημαντική ομιλία της καριέρας του. Ο διάσημα ευφραδής πολιτικός ανέφερε τους πρόσφατους πολέμους των ΗΠΑ μόνο επί τροχάδην, αναφερόμενος εν συντομία στον τεθνεώτα γιό του, ο οποίος υπηρέτησε στο Ιράκ, και επικρίνοντας σφοδρά τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, που δεν ανταποκρίθηκε πιο επιθετικά στις αποκαλύψεις ότι η Ρωσία επικήρυξε τους στρατιώτες των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν.

Αυτή η αποστροφή για απολογισμό των πρόσφατων πολέμων των ΗΠΑ δεν είναι καθόλου μοναδική για τον Μπάιντεν ούτε περιορίζεται στο Δημοκρατικό Κόμμα. Είναι μια διακομματική τάση. Αποτρέπει επίσης την από μακρού χρόνου καθυστερημένη επανεξέταση της βασικής πολιτικής εθνικής ασφάλειας.

Στο χρονικό διάστημα από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου μέχρι τις προεδρικές εκλογές του 2016, ηγέτες και των δύο πολιτικών κομμάτων συνεργάστηκαν προσπαθώντας να αποδείξουν την αποτελεσματικότητα και την αναγκαιότητα αυτού που συνήθως αποκαλούσαν «αμερικανική παγκόσμια ηγεσία». [5]. Ενσωματωμένη σε αυτήν την φαινομενικά καλοήθη φράση ήταν μια υψηλή στρατηγική στρατιωτικοποιημένης υπεροχής. =

Δυστυχώς, τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν με αυτή την επίδειξη της παγκόσμιας ηγεσίας αποδείχθηκαν ότι ήταν οτιδήποτε άλλο παρά καλοήθη, όπως μαρτυρούν οι αναταραχές στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Αν και η αμυντική βιομηχανία και οι σύμμαχοί της έχουν επωφεληθεί [6] από τους αμερικανικούς πολέμους, ο αμερικανικός λαός τα πήγε λιγότερο καλά. Οι παρατεταμένοι πόλεμοι δεν κάνουν τους Αμερικανούς πιο ελεύθερους ή πιο ευημερούντες. Αντίθετα, έχουν φορτώσει το έθνος με τεράστιο χρέος και έχουν αποσπάσει προσοχή και πόρους από παραμελημένες εγχώριες προτεραιότητες.

Το 2020, σηματοδοτούνται κι άλλες ευκαιρίες για ανατριχιαστική, στρατιωτικοποιημένη ηγεσία των ΗΠΑ. Η Κίνα προσφέρει το πιο προφανές παράδειγμα για τα γεράκια, με τις εκκλήσεις [7] οι Ηνωμένες Πολιτείες να έρθουν αντιμέτωπες με την Λαϊκή Δημοκρατία να γίνονται ολοένα και πιο επίμονες. Πολλοί στην Ουάσιγκτον φαίνεται να καλωσορίζουν την προοπτική ενός σινο-αμερικανικού ψυχρού πολέμου. Άλλοι υποψήφιοι χώροι για την επίδειξη αποφασιστικής ηγεσίας των ΗΠΑ περιλαμβάνουν επιχειρήσεις εναντίον του Ιράν, της Ρωσίας και ακόμη και της εξαθλιωμένης Βενεζουέλας, με εξέχοντα πρόσωπα [8] στην Ουάσινγκτον [στμ: Beltway στο πρωτότυπο] πρόθυμα να προσπαθήσουν αλλαγή καθεστώτος στο Καράκας.

Το να προσκολληθεί κάποιος σε αυτό το παράδειγμα της παγκόσμιας ηγεσίας των ΗΠΑ είναι σαν να διαιωνίζει τις παραδοχές και τις συνήθειες που καθορίζουν την εθνική πολιτική ασφάλειας των ΗΠΑ μετά τον Ψυχρό Πόλεμο -και πάνω απ' όλα την έμφαση στην συσσώρευση και χρήση στρατιωτικής ισχύος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραχωρούν στον εαυτό τους προνόμια που δεν επιτρέπεται σε καμία άλλη χώρα, ώστε να παραμείνουν, κατά την δική τους εκτίμηση, το «απαραίτητο έθνος» της ιστορίας. Κρίνοντας από τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν στο Αφγανιστάν, το Ιράκ και άλλα πρόσφατα θέατρα πολέμου, αυτή η επιταγή θα συνεχίσει μόνο να σπέρνει χάος στο όνομα της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρωπιστικών αξιών.

ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟΥ

Υπάρχει μια εναλλακτική οδός. Οι υποστηρικτές αυτής της οδού, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι αντι-παρεμβατικοί προοδευτικοί, προτείνουν να αναδιαμορφωθεί η πολιτική ως παγκόσμια παρά απλώς να είναι διεθνής. Αυτή είναι μια σημαντική διάκριση. Ένα παγκόσμιο πολιτικό ήθος φωτίζει προβλήματα που επηρεάζουν όλα τα έθνη, είτε ισχυρά είτε αδύναμα, πλούσια ή φτωχά, σε αντίθεση με την έμφαση στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό, ο οποίος βλέπει τις Ηνωμένες Πολιτείες απασχολημένες με το να αποκρούουν όλους ανεξαιρέτως τους αμφισβητίες της υπεροχής τους. Αυτά τα κοινά προβλήματα δεν είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Περιλαμβάνουν μεταδοτικές ασθένειες όπως η COVID-19, τον κίνδυνο πυρηνικής σύγκρουσης, την επιδείνωση των παγκόσμιων κοινών [αγαθών] και, ίσως πάνω απ' όλα, την κλιματική αλλαγή.

Μια δεύτερη διοίκηση Trump δεν θα αναγνωρίσει ποτέ την ύπαρξη αυτής της εναλλακτικής οδού. Και δυστυχώς, μια διοίκηση Μπάιντεν πιθανώς δεν θα κάνει κάτι παραπάνω από ρητορείες σε αυτό. Παρά το νεύμα της εκστρατείας του Μπάιντεν προς την κλιματική αλλαγή -μια κρίση αλλά και, σύμφωνα με τα λόγια του Μπάιντεν [9], «μια τεράστια ευκαιρία»- το δικό του ιστορικό και η επιλογή των συμβούλων του [10] υποδηλώνουν μια διοίκηση που ενδιαφέρεται λιγότερο για την πραγματική αλλαγή από όσο για την αποκατάσταση του status quo πριν τον Τραμπ.

Ο Τραμπ κέρδισε την προεδρία το 2016 σε μεγάλο βαθμό επειδή ένας σημαντικός αριθμός Αμερικανών είχε χάσει την εμπιστοσύνη του στις πολιτικές του κατεστημένου που άφησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες να βαλτώσουν με αυτό που ο ίδιος και άλλοι επικριτές μιας στρατιωτικοποιημένης πολιτικής των ΗΠΑ ονόμασαν «αέναους πολέμους». Προσέφερε τον εαυτό του ως τον επιδιορθωτή που θα έβαζε «Πρώτα την Αμερική». Αλλά δεν έχει διορθώσει τίποτα -και έσπασε πολλά περισσότερα. Με μνημειώδη ανικανότητα, ο Τραμπ προκάλεσε τεράστια ζημιά στην αξιοπιστία των ΗΠΑ, ενώ οι πόλεμοι που κληρονόμησε συνεχίζονται.

Ο Μπάιντεν αποδέχεται την προεδρική υποψηφιότητα των Δημοκρατικών για το 2020 στο Γουίλμινγκτον του Ντέλαγουερ, τον Αύγουστο του 2020. Kevin Lamarque / Reuters

---------------------------------------------------------

Ως έχει, η ομιλία αποδοχής της προεδρικής υποψηφιότητας των Δημοκρατικών από τον Μπάιντεν υποδηλώνει ότι προτίθεται να επιδιώξει αυτό που είναι στην πραγματικότητα μια ατζέντα «Πρώτα η Αμερική» χωρίς να καταφύγει σε αυτήν την ραδιενεργή φράση. Ο Μπάιντεν παρουσιάζεται ως ένας πράκτορας εσωτερικής ανανέωσης, υποσχόμενος να σώσει την «ψυχή της Αμερικής». Δεν υπόσχεται να αποζημιώσει τον κόσμο.

Όμως, η διάσωση της ψυχής των Ηνωμένων Πολιτειών θα απαιτήσει έναν ειλικρινή λογαριασμό με την μεταψυχροπολεμική εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και, πάνω απ' όλα, με την απερίσκεπτη κατάχρηση της στρατιωτικής ισχύος που διαμορφώνει το σταθερό θέμα της. Ο Μπάιντεν προτείνει ως πρόεδρος να οικοδομήσει Ηνωμένες Πολιτείες που θα είναι «γενναιόδωρες και δυνατές, ανιδιοτελείς και ταπεινές». Η επίτευξη αυτού του υψηλού στόχου θα απαιτήσει περισσότερα από την απλή απόρριψη του Τραμπ και όλων των έργων του. Θα απαιτήσει μια προσέγγιση επί της πολιτικής πρακτικής που να είναι από μόνη της γενναιόδωρη και ισχυρή, ανιδιοτελής και ταπεινή, ιδιότητες που οι πρόσφατες διοικήσεις έχουν επιδείξει μόνο κατά διαστήματα.

Πώς θα πρέπει να μοιάζει αυτό το είδος πολιτικής πρακτικής; Θα μπορούσε να τονίζει την πολυμερή συνεργασία και όχι τη μονομερή δράση. Θα μπορούσε να χρησιμοποιεί βία μόνο ως έσχατη λύση. Θα μπορούσε να τιμά τις δεσμεύσεις που προκύπτουν από συμφωνίες. Θα μπορούσε να εμμένει σε σεβαστούς κανόνες -για παράδειγμα, την απαγόρευση του προληπτικού πολέμου. Θα μπορούσε να ενθαρρύνει τους συμμάχους που είναι ικανοί να αμυνθούν, να το πράττουν. Θα μπορούσε να εργάζεται για την ενίσχυση, αντί για την υπονόμευση, διεθνών οργανισμών Θα μπορούσε να σταματήσει να ορίζει το μέγεθος του προϋπολογισμού του Πενταγώνου ως το υπέρτατο μέτρο της εθνικής ασφάλειας.

Δεδομένων των προτεραιοτήτων του, η απροθυμία του Μπάιντεν να μιλά για πολέμους στο εξωτερικό είναι κατανοητή. Ωστόσο, εάν η κυβέρνησή του επιστρέψει στον στρατιωτικοποιημένο ορισμό της αμερικανικής παγκόσμιας ηγεσίας που εδώ και δεκαετίες είναι η προκαθορισμένη θέση του κατεστημένου, θα δυσκολευτεί να αποφύγει το θέμα. Αυτή η οδός θα οδηγήσει σε περισσότερο πόλεμο, αναπόφευκτα θολώνοντας το ρητορικό όραμα του Μπάιντεν για το φως που κατανικά το σκοτάδι.

Εάν ο Μπάιντεν είναι σοβαρός σχετικά με τη μεταμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, θα δώσει προτεραιότητα σε θέματα που αποτελούν άμεση απειλή για την ασφάλεια και την ευημερία του αμερικανικού λαού. Η τρομοκρατία εξακολουθεί να αποτελεί ένα ενοχλητικό πρόβλημα και θα είναι πάντα. Επιθετικές ενέργειες από αντίπαλους όπως η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν χρησιμεύουν για να υπενθυμίσουν στους Αμερικανούς τη μονιμότητα της γεωπολιτικής. Όμως, με όρους εγγύς κινδύνου, όλες αυτές οι υποτιθέμενες απειλές είναι ελαφρές σε σύγκριση με τον αριθμό των θανάτων που προκαλούνται από την πανδημία του κορωνοϊού ή το χάος που προκαλείται κάθε χρόνο από τις κλιματικά ενισχυμένες καταιγίδες και πυρκαγιές. Καμία από αυτές τις πραγματικές απειλές δεν θα υποχωρήσει σε μια στρατιωτική λύση.

Ο πόλεμος είναι η νέμεση που θα εμποδίσει τον Μπάιντεν να επιτύχει αυτό που υπόσχεται να κάνει. Ένα πρώτο βήμα προς την οικοδόμηση των ενάρετων Ηνωμένων Πολιτειών που επιθυμεί, είναι να αποφύγει άσκοπες και μάταιες ένοπλες συγκρούσεις. Αυτό θα απαιτήσει έναν ριζικό επαναπροσανατολισμό των πολιτικών εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ για να δοθεί προτεραιότητα στην ασφάλεια και την ευημερία του αμερικανικού λαού εγχωρίως, όχι η επιδίωξη φαντασμαγορικών εχθρών στο εξωτερικό.

Ο ANDREW BACEVICH είναι Πρόεδρος του Quincy Institute for Responsible Statecraft και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο After the Apocalypse: America’s Role in a World Transformed [1] (επερχόμενο).

Foreign Affairs

http://www.foreignaffairs.gr/articles/72912/andrew-bacevich/i-aenai-fantasiosi-tis-amerikanikis-isxyos?page=show

https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-09-18/endless-fantasy-american-power