Τετάρτη, 00:01 - 11/03/2020

  Tweet

-------------

Το 2014, η Margot Wallström, που στην συνέχεια υπηρέτησε ως Υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας, διακήρυξε ότι η σουηδική κυβέρνηση θα υιοθετήσει μια αποκαλούμενη φεμινιστική εξωτερική πολιτική, καθιστάμενη το πρώτο έθνος που το έκανε ποτέ. Έκτοτε, ο Καναδάς, η Γαλλία και το Μεξικό ακολούθησαν το παράδειγμά της και μια σειρά από άλλα έθνη -πιο πρόσφατα το Λουξεμβούργο, η Μαλαισία και η Ισπανία- δεσμεύθηκαν να αναπτύξουν παρόμοιες πολιτικές.

Η Φινλανδή υπουργός Παιδείας, Li Andersson, η υπουργός Εσωτερικών, Maria Ohisalo, η πρωθυπουργός, Sanna Marin, και η υπουργός Οικονομικών, Katri Kulmuni στο Ελσίνκι, τον Δεκέμβριο του 2019. Vesa Moilanen / Reuters

----------------------------------------------------------------

Σε καθεμία από αυτές τις χώρες, οι ανακοινώσεις προκάλεσαν ερωτήματα μεταξύ των ειδικών της εξωτερικής πολιτικής. Τι ακριβώς θέλουν να επιτύχουν αυτές οι πολιτικές; Σε μια περίοδο αυξανόμενου παγκόσμιου ακτιβισμού για την ισότητα των φύλων, τι σημαίνει η διεξαγωγή της εξωτερικής πολιτικής από μια φεμινιστική άποψη; Και σε μια εποχή οικονομικής αβεβαιότητας, μήπως η εστίαση στην ισότητα των φύλων είναι μια άσκοπη απόσπαση της προσοχής;

ΜΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ

Τα στοιχεία από πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το status των γυναικών ευθυγραμμίζεται στενά με την ευημερία και την ασφάλεια μιας χώρας. Από αυτή την άποψη, η προώθηση της ισότητας των φύλων ως προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής φαίνεται σαν κοινή λογική. Η κατάργηση του χάσματος μεταξύ των φύλων στην συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό θα μπορούσε να προσθέσει έως και 28 τρισεκατομμύρια δολάρια [1] στο παγκόσμιο ΑΕΠ. Η εξασφάλιση της ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών στις ειρηνευτικές διαδικασίες [2] καθιστά τις συμφωνίες πιο πιθανό να διαρκέσουν και να εφαρμοστούν. Όσο περισσότερες γυναίκες υπάρχουν στο κοινοβούλιο μιας χώρας, τόσο μικρότερη είναι η συχνότητα των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων [3] και η υποτροπή των συγκρούσεων [4]. Η εξίσωση της πρόσβασης σε γεωργικές πηγές για τις γυναίκες θα μπορούσε να οδηγήσει σε 150 εκατομμύρια λιγότερους πεινασμένους ανθρώπους [5] στον πλανήτη. Το πιο σημαντικό: Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι τα έθνη που επιδιώκουν να ενισχύσουν την ασφάλειά τους, να χρησιμοποιήσουν καλύτερα την εξωτερική βοήθεια, ή να στηρίξουν σταθερούς και δημοκρατικούς εταίρους, θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην πρόοδο των γυναικών.

Τα δικαιώματα των γυναικών είχαν μια θέση στην διαμόρφωση της δημόσιας πολιτικής από τουλάχιστον τα τέλη της δεκαετίας του '70, υποστηριζόμενα και από τα διεθνή [6] θεσμικά όργανα [7] και από μια πλειάδα από τοπικά [θεσμικά όργανα] σε περισσότερες από 100 χώρες [8]. Αλλά οι εθνικές μεταρρυθμίσεις αντιμετώπιζαν πρωτίστως εσωτερικές ανησυχίες. Μια φεμινιστική εξωτερική πολιτική προσφέρει κάτι διαφορετικό, δεδομένου ότι προωθεί προγράμματα τα οποία καθιστούν κεντρική την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών στην εθνική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της διπλωματίας, της άμυνας, της βοήθειας και του εμπορίου.

Η κυβέρνηση της Σουηδίας ανέλαβε το πιο ολοκληρωμένο σχέδιο αυτού του τύπου με την φεμινιστική εξωτερική πολιτική [9] που διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 2014. Ωστόσο, η σουηδική πολιτική βασίζεται ουσιαστικά στις προηγούμενες προσπάθειες πολλών άλλων εθνών. Οι προσπάθειες αυτές επικεντρώνονται στην προώθηση της αλλαγής σε τρεις ευρείς τομείς. Επιδιώκουν την προώθηση της ηγεσίας των γυναικών, την δέσμευση για πολιτικές που προάγουν την ισότητα, και την κατανομή πόρων κατά τρόπο που να υποστηρίζει αυτές τις δεσμεύσεις. Οι συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που έχουν προτείνει οι κυβερνήσεις ποικίλλουν, όπως και η έκταση της εφαρμογής τους και τα μέσα μέτρησης της επιτυχίας τους. Και παρότι όλες επιδιώκουν να αυξήσουν την ισότητα των φύλων ως προτεραιότητα εξωτερικής πολιτικής, δεν ονομάζονται ρητά «φεμινιστικές».

Κατά την τελευταία δεκαετία, πολλές χώρες έχουν φέρει περισσότερες γυναίκες στους κύκλους λήψης αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής και έχουν δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην ισότητα των φύλων στην διεξαγωγή των εξωτερικών υποθέσεων. Σήμερα, 34 χώρες έχουν γυναίκες Υπουργούς Εξωτερικών, 84 έχουν γυναίκες Υπουργούς Εμπορίου και 20 γυναίκες Υπουργούς Άμυνας. Πολλές χώρες έχουν καθιερώσει θέσεις σε επίπεδο πρεσβευτών για την προώθηση των γυναικείων θεμάτων στο εξωτερικό ή στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής τους. Δεν έχουν συμφωνήσει όλες αυτές οι χώρες σε μια εξωτερική πολιτική κατηγορηματικά αφιερωμένη στην προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών, αλλά οι μετατοπίσεις στην ηγεσία τους έχουν διαφοροποιήσει τις συζητήσεις επί της εξωτερικής πολιτικής και οδήγησαν σε αποτελεσματικές πολιτικές.

Οι χώρες με και χωρίς ρητές φεμινιστικές ατζέντες εξωτερικής πολιτικής έχουν ακολουθήσει πολιτικές και αφιέρωσαν πόρους για περαιτέρω ισότητα των φύλων, ορισμένες από τις οποίες υιοθετούν συγκεκριμένα σχέδια [10] για την αντιμετώπιση των δικαιωμάτων των γυναικών μέσω διπλωματίας και αναπτυξιακής συνεργασίας. Ογδόντα τρία έθνη [11] έχουν υιοθετήσει εθνικά σχέδια δράσης για την ενθάρρυνση της συμμετοχής των γυναικών στις διαδικασίες ειρήνευσης και ασφάλειας. Χώρες δωρητές, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, του Καναδά και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, έχουν δεσμεύσει ένα ποσοστό των κεφαλαίων τους [που προορίζονται] για εξωτερική βοήθεια σε προγράμματα που προάγουν την προώθηση των γυναικών, ή έχουν δημιουργήσει νέα συγκεντρωτικά κεφάλαια για την υποστήριξη των οργανώσεων των δικαιωμάτων των γυναικών. Αυτές οι προσπάθειες προσθέτουν σε μια συλλογική μετατόπιση των πόρων και της πολιτικής βούλησης.

ΤΟΣΟ ΠΟΛΛΑ, ΤΟΣΟ ΛΙΓΑ

Η προσπάθεια να αλλάξει η ηγεσία, να υιοθετηθούν πολιτικές, και να διατεθούν πόροι για την προώθηση της ισότητας των φύλων ως μια προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής, έχει αντιμετωπίσει κάποιον σκεπτικισμό [12]. Οι επικριτές υποστηρίζουν [13] ότι η αύξηση του ενδιαφέροντος για τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων μειώνει την προώθηση άλλων εθνικών συμφερόντων στο εξωτερικό. Ακόμη και πολλοί που πιστεύουν ότι η ισότητα των φύλων είναι ένας αξιόλογος στόχος δεν συμφωνούν ότι πρέπει να θεσμοθετηθεί ως προτεραιότητα εξωτερικής πολιτικής.

Τέτοιες επικρίσεις παραβλέπουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η ισότητα των φύλων δεν είναι μόνο ένα ανθρώπινο δικαίωμα άξιο προστασίας αλλά και ένα μέσο για την προώθηση των οικονομικών συμφερόντων και των συμφερόντων ασφαλείας μιας χώρας. Η άνοδος του status των γυναικών και των κοριτσιών έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει το ΑΕΠ, βελτιώνει την παγκόσμια υγεία, καταπολεμά την ριζοσπαστικοποίηση και τον εξτρεμισμό, βελτιώνει τις πιθανότητες διαρκούς ειρήνης και ενισχύει την δημοκρατία. Ο κόσμος αντιμετωπίζει πάρα πολύ φτώχεια, ανασφάλεια, αυταρχισμό και βία ώστε κανένα έθνος να μην μπορεί να αγνοήσει τα ταλέντα και τις συνεισφορές του 50% του πληθυσμού του.

Άλλοι σκεπτικιστές [14] ισχυρίζονται ότι μια αληθινά φεμινιστική εξωτερική πολιτική δεν θα απαιτούσε τίποτε λιγότερο από μια μεταμόρφωση στις διεθνείς σχέσεις. Αυτοί οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι φεμινιστικές πολιτικές που υιοθέτησαν οι κυβερνήσεις του Καναδά, της Γαλλίας, της Σουηδίας και άλλων χωρών δεν κάνουν αρκετά για να αναμορφώσουν τις υποδομές βοήθειας [15], να μειώσουν τον μιλιταρισμό [16], να αντιμετωπίσουν τις ριζικές αιτίες των ανισοτήτων [17] ή να ενσωματώσουν τις εμπειρίες των γυναικών και των κοριτσιών. Αλλά στο βαθμό που τέτοιες επικρίσεις είναι έγκυρες, κινδυνεύουν να κάνουν το καλύτερο να γίνει εχθρός του καλού. Επιπλέον, οι πολιτικές που προωθούν την ισότητα των φύλων στον χώρο της εθνικής ασφάλειας είναι σχετικά καινούργιες και είναι ακόμα πολύ νωρίς για να μάθουμε τι επιπτώσεις θα έχουν, είτε στην βελτίωση της ζωής των γυναικών είτε στην δημιουργία πολιτικής βούλησης για περαιτέρω αλλαγές.

Η ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

Ένα όραμα εξωτερικής πολιτικής που αυτο-αναγγέλλεται ως φεμινιστικό έχει το πλεονέκτημα ότι κάνει την ισότητα των φύλων μια σιωπηρή και ρητή προτεραιότητα. Αλλά η πορεία της Σουηδίας δεν είναι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός. Με την υιοθέτηση και την εφαρμογή μιας προσεκτικά σχεδιασμένης πολιτικής που να συνδέει την πρόοδο των γυναικών στην εθνική ασφάλεια, καθώς και με τις οικονομικές και διπλωματικές προτεραιότητες σε όλο τον κόσμο, οι χώρες μπορούν να ελπίζουν ότι θα αποκομίσουν κάποια από τα οφέλη της μεγαλύτερης ισοτιμίας.

Για να ενισχυθεί η ευημερία και η σταθερότητα, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο -συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών- θα πρέπει να εργαστούν για να προωθήσουν την ισότητα των φύλων στην εξωτερική πολιτική. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δημιουργήσουν συμβούλια υψηλού επιπέδου για να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για την προώθηση του status των γυναικών και των κοριτσιών τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Κάθε Υπουργείο θα πρέπει να διορίσει έναν υψηλόβαθμο αξιωματούχο πλήρους απασχόλησης, ο οποίος θα αναφέρει απευθείας στον Υπουργό και θα είναι επιφορτισμένος με την προώθηση της ισότητας των φύλων. Οι κυβερνήσεις και οι υπηρεσίες τους θα πρέπει να καταστήσουν τους δικούς τους χώρους εργασίας μέρος αυτής της προσπάθειας, δίνοντας προτεραιότητα στην ισορροπία μεταξύ των φύλων στο προσωπικό και παρέχοντας αποτελεσματικά μέσα για την αντιμετώπιση της παρενόχλησης και της κατάχρησης στον χώρο εργασίας.

Οι εθνικοί ηγέτες θα πρέπει να χαράξουν πολιτικές υψηλής προτεραιότητας, που θα αφορούν σε ολόκληρη την κυβέρνηση, για την προώθηση της ισότητας των φύλων μέσω της διπλωματίας, της ανάπτυξης, της άμυνας, και του εμπορίου. Τα μέτρα με τα οποία μετράται η ευημερία και η σταθερότητα μιας χώρας θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την κατάσταση των γυναικών και των κοριτσιών -για παράδειγμα, με το να ορίζουν την οικονομική υγεία ώστε να συμπεριληφθούν ίσοι όροι ανταγωνισμού για τις γυναίκες, χωρίς νόμους που εισάγουν διακρίσεις, και το να ορίζουν την ασφάλεια έτσι ώστε να περιλαμβάνει την ελευθερία από την βία και την σεξουαλική επίθεση από τον οικείο σύντροφο. Τα κοινοβούλια μπορούν να υποστηρίξουν αυτές τις πολιτικές προσπάθειες με νομοθεσία που προωθεί την ισότητα των φύλων και αναθέτει στα Υπουργεία να ενισχύσουν σχετικές πρωτοβουλίες.

Η ισότητα των φύλων υπόσχεται πραγματικά οφέλη, όχι μόνο για την οικονομία μιας χώρας, αλλά και για την εθνική ασφάλειά της. Ωστόσο, για να αποκομίσουν τα οφέλη αυτά, οι κυβερνήσεις πρέπει να επενδύσουν και πρέπει να το κάνουν σε επίπεδα επαρκή για την επίτευξη ουσιαστικών κερδών για τις γυναίκες. Οι χώρες που μπορούν να παράσχουν εξωτερική βοήθεια πρέπει να το πράξουν με τρόπο που να υποστηρίζει άμεσα τοπικές, γυναικείας ηγεσίας οργανώσεις, οι οποίες είναι αποδεδειγμένα κινητήριες δυνάμεις της αλλαγής αλλά συχνά δεν διαθέτουν κεφάλαια. Μια πολυεθνική συνεργασία για την ισότητα των φύλων, σύμφωνα με το μοντέλο Open Government Partnership, θα μπορούσε να γίνει καταλύτης για πρόσθετη χρηματοδότηση για την ισότητα των φύλων από κυβερνήσεις, πολυμερείς οργανισμούς, τον ιδιωτικό τομέα και οργανισμούς της κοινωνίας των πολιτών.

Η ρητορική και οι υποσχέσεις από μόνες τους δεν θα δημιουργήσουν τα βήματα της πραγματικής προόδου προς την ισότητα των φύλων. Τα έθνη πρέπει να λογοδοτούν για το έργο που κάνουν (και που δεν κάνουν). Θα πρέπει να δεσμευτούν να εκδίδουν δημόσιες ετήσιες εκθέσεις που να αξιολογούν την πρόοδο προς χρονικά προσδιορισμένους και μετρήσιμους στόχους κατά μήκος του δρόμου προς την ισότητα. Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επικυρώσουν την σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διάκρισης κατά των γυναικών (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women, CEDAW), κάτι που θα τις υποχρεώσει να συμμετάσχουν με άλλα έθνη στην υποβολή έκθεσης στην επιτροπή της CEDAW ανά τετραετία, αναφέροντας λεπτομερώς τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την προώθηση της ισότητας των φύλων.

Η φεμινιστική εξωτερική πολιτική στοχεύει στο ξεκλείδωμα της δυναμικής του μισού πληθυσμού. Κάτι τέτοιο δεν είναι μόνο μια ηθική υποχρέωση -είναι οικονομική επιταγή και επιταγή ασφαλείας. Για να φθάσουν εκεί, οι χώρες πρέπει να επιδείξουν γνήσια ηγεσία, να υιοθετήσουν ισχυρές πολιτικές, και να παράσχουν γενναιόδωρους πόρους που όχι μόνο θα βελτιώσουν την ζωή των γυναικών και των κοριτσιών αλλά και θα ενισχύσουν την σταθερότητα και την ευημερία ολόκληρων οικονομιών και εθνών.

Η RACHEL VOGELSTEIN είναι ανώτερη υπότροφος Douglas Dillon και διευθύντρια του Προγράμματος Γυναικών και Εξωτερικής Πολιτικής στο Council on Foreign Relations και καθηγήτρια στη Νομική Σχολή Georgetown.
 

Η JAMILLE BIGIO είναι ανώτερη συνεργάτις στο Πρόγραμμα Γυναικών και Εξωτερικής Πολιτικής στο Council on

Foreign Relations.
 

Η REBECCA TURKINGTON είναι βοηθός διευθύντρια του Προγράμματος Γυναικών και Εξωτερικής Πολιτικής στο Council on Foreign Relations.

Foreign Affairs

http://www.foreignaffairs.gr/articles/72659/rachel-vogelstein-jamille-bigio-kai-rebecca-turkington/i-kalyteri-eksoteriki-politiki-topothetei-tis-gynaikes-sto?page=show

https://www.foreignaffairs.com/articles/2020-03-09/best-foreign-policy-puts-women-center