Σάββατο, 11/04/2020

  Tweet

Στη συνέχεια, η ΕΕ ίδρυσε τραπεζική ένωση, με την ΕΚΤ να αναλαμβάνει το ρόλο της εποπτικής αρχής τραπεζών και έναν κοινό μηχανισμό επίλυσης των προβληματικών θεσμών. Ωστόσο, αυτή η ένωση εξακολουθεί να είναι ελλιπής, διότι η αναστολή της ψηφοφορίας είναι ανεπαρκής για μια μεγάλη κρίση και δεν υπάρχει κοινό σύστημα ασφάλισης καταθέσεων.

Γενικότερα, ως νομισματική ένωση που δεν διαθέτει φορολογική ένωση για να μοιράζονται κινδύνους, η ευρωζώνη είναι ένα ασταθές πλάσμα. Και το COVID-19 αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο σοκ που απαιτεί τεράστιες δαπάνες - όχι μόνο για την υγειονομική περίθαλψη, αλλά και για να διατηρηθεί η ευρωπαϊκή οικονομία στη στήριξη της ζωής, ενώ ισχύουν μέτρα κλειδώματος και κοινωνικής απομάκρυνσης.

Μόνο ο δημόσιος τομέας μπορεί να αντιμετωπίσει μια τέτοια πρόκληση. Δυστυχώς, ωστόσο, η ΕΕ διαχωρίζεται και πάλι μεταξύ των ισχυρών από τη φετινή βόρεια κρατών μελών, υπό την ηγεσία της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών, των οποίων ο λόγος χρέους προς το ΑΕΠ είναι περίπου 60%, και φτωχά φορολογικά χώρες όπου ο δείκτης αυτός είναι κοντά ή πάνω από 100% . Πράγματι, εννέα χώρες της ΕΕ, υπό την ηγεσία της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, πρότειναν την αμοιβαία συνένωση των «κορωνών» για να μετριάσουν τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας. (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Σλοβενία, Βέλγιο και Ελλάδα υποστηρίζουν επίσης την ιδέα.)

Αλλά τα δημοσιονομικά ισχυρά κράτη μέλη, φοβούμενοι τον ηθικό κίνδυνο, αντιτίθενται στην αμοιβαία αναγνώριση του χρέους. Παρόλο που ένα συμμετρικό μακροοικονομικό σοκ όπως αυτό που αντιμετωπίζει σήμερα η ευρωζώνη αποδυναμώνει το επιχείρημα της ηθικής απειλής, ο φόβος των βόρειων χωρών δεν είναι άδικο. Εξάλλου, οι περισσότερες από τις χώρες που υποστηρίζουν τις κορώνα δεν κατάφεραν να θέσουν τα φορολογικά τους ταμεία σε τάξη από την κρίση του χρέους του ευρώ.

Επιπλέον, υπάρχουν πολλά πρακτικά προβλήματα με τις αγωγές κορωνών, και κυρίως η ανάγκη για εγγυήσεις ή άμεσες μεταφορές από τους εθνικούς προϋπολογισμούς, λόγω της έλλειψης ευρωπαϊκών εσόδων για την υποστήριξη αυτών των μέσων. Η Γερμανία επιμένει ότι πρέπει να χρησιμοποιηθούν πρώτα τα εγκατεστημένα ταμεία διάσωσης της ΕΕ, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ). Όσον αφορά τα οικονομικά κράτη μέλη, δεν είναι πλέον η στιγμή να δημιουργηθεί ένα ασφαλές περιουσιακό στοιχείο στην ευρωζώνη.

Παρόλα αυτά, ένα πρόγραμμα της ΕΕ για την καταπολέμηση του COVID-19 θα βοηθούσε επίσης τα βόρεια μέλη του μπλοκ να ελέγξουν την επιδημία και να περιορίσουν τις ζημίες στις δικές τους οικονομίες. Χωρίς ένα τέτοιο σύστημα, χώρες όπως η Ιταλία ή η Ισπανία θα είναι υποχρεωμένες να δαπανήσουν ελάχιστα για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης για την υγεία και την προώθηση της οικονομικής ανάκαμψης, υπονοώντας αρνητικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και στις οικονομικές επιδόσεις όχι μόνο στις χώρες αυτές αλλά και στη βόρεια Ευρώπη.

Μετά την εικονική σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 26 Μαρτίου , πραγματοποιήθηκαν διάφορες πρωτοβουλίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της χαλάρωσης των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων για την παροχή βοήθειας σε προβληματικές επιχειρήσεις και, πιο πρόσφατα, δέσμη δαπανών ύψους 540 δισ. Ευρώ για τη στήριξη των κρατών μελών «οικονομίες. Το πακέτο, που προτάθηκε από τον Πρόεδρο του Eurogroup Mário Centeno, περιλαμβάνει μέχρι € 240 δισ. Πιστώσεις από τον ΕΜΣ, έως € 200 δισ. Δάνεια για μικρομεσαίες επιχειρήσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και ένα δάνειο ύψους € 100 δισ. για παροχές ανεργίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Παρόλο που η υποβολή αίτησης στον ΕΜΣ αποτελεί προϋπόθεση για την παρέμβαση της ΕΚΤ στο σύστημα OMT, φέρει στίγμα και συνήθως συνοδεύεται από όρους. Η χρηματοδότηση των δαπανών που συνδέονται με το COVID-19, αντίθετα, δεν θα συνοδεύεται από συστοιχίες, αν και άλλες οικονομικές ενισχύσεις θα έχουν συνθήκες. Επιπλέον, οι υπουργοί οικονομικών της ΕΕ συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα προσωρινό ταμείο αποκατάστασης, το οποίο μπορεί να χρηματοδοτείται από "καινοτόμα χρηματοδοτικά μέσα". Η μάχη για μερική εξόφληση χρέους, που ωθείται από τη Γαλλία, έχει αναβληθεί.

Αν και αυτά τα μέτρα πάνε προς τη σωστή κατεύθυνση - πράγματι, έχουν σώσει την ημέρα - το ερώτημα είναι αν θα είναι αρκετά. Εάν όχι, τότε η ευρωζώνη - και η ΕΕ στο σύνολό της - δεν θα έχουν αποφασίσει αποφασιστικά για ένα κοινό πρόβλημα και ο διαχωρισμός μεταξύ των ομάδων των κρατών μελών θα συνεχιστεί και ενδεχομένως θα επιδεινωθεί.

Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η ΕΚΤ μπορεί να διορθώσει οποιοδήποτε πρόβλημα σχετικά με το δημόσιο χρέος των φορολογικά αδύναμων χωρών, δεσμεύοντας και πάλι να κάνει ό, τι χρειάζεται. Αλλά ο Ντράγκι ήταν τυχερός στο ότι δεν είχε ποτέ επικαλεσθεί το OMT και δεν είναι σαφές αν αυτές οι μαγικές λέξεις θα λειτουργήσουν αυτή τη φορά.

Πράγματι, εάν η κρίση επιμείνει και το δημόσιο χρέος της Ιταλίας και της Ισπανίας αυξηθεί σημαντικά (δηλαδή, δηλαδή 160% και 130% του ΑΕΠ αντίστοιχα), τότε οι αγορές μπορούν να δοκιμάσουν την αποφασιστικότητα της ΕΚΤ να συνεχίσει να αγοράζει το δημόσιο χρέος αυτών των χωρών. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ μπορεί να υπερβεί σημαντικά την κατανομή κεφαλαίου αναφοράς μεταξύ των χωρών κατά την εφαρμογή του πρόσφατα ανακοινωθέντος προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ (το οποίο παραμένει μικρότερο από την Ιταλία και το εκτιμώμενο χρέος της Ισπανίας για το 2020). Αληθεύει ότι η δράση της ΕΚΤ θα αγοράσει χρόνο και θα δώσει στις πληγείσες χώρες μεγαλύτερη δημοσιονομική ελευθερία, αλλά όπως και στην κρίση του χρέους, η ΕΚΤ θα παραμείνει εκτεθειμένη όσο η ευρωζώνη στερείται μιας κοινής δημοσιονομικής πολιτικής.

Για άλλη μια φορά, η ευρωζώνη ανταποκρίθηκε με μεγαλύτερη ολοκλήρωση μόνο όταν βρίσκεται στα πρόθυρα της καταστροφής. Ας ελπίσουμε ότι είμαστε επίσης τυχεροί αυτή τη φορά και ότι δεν θα συμβεί κανένα ατύχημα για να θέσει υπό αμφισβήτηση το μέλλον του ευρώ, ενώ η Ευρώπη θα μπερδευτεί από την κρίση.

Xavier Vives

Ο Xavier Vives είναι Καθηγητής Οικονομικών και Οικονομικών στο IESE Business School και συγγραφέας του Ανταγωνισμού και της Σταθερότητας στην Τραπεζική .

Project-syndicate.com