Τετάρτη, 00:01 - 27/01/2021

  Tweet

-----------------------

Πριν από τέσσερα χρόνια, καθώς ο Τζο Μπάιντεν προετοιμαζόταν να αποχωρήσει από την αντιπροεδρία, είπε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ [1] ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να ηγούνται της «φιλελεύθερης διεθνούς τάξης» και να «εκπληρώνουν την ιστορική μας ευθύνη ως το απαραίτητο έθνος». Τα χρόνια που ακολούθησαν δεν ήταν ευγενικά προς τις διαβεβαιώσεις του Μπάιντεν. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απέρριψε έναν παγκόσμιο ρόλο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, εξαπολύοντας τον εθνικισμό του «Πρώτα η Αμερική». Πιο σημαντικό, ίσως, ο Τραμπ εξέθεσε την ρηχή εγχώρια πολιτική υποστήριξη για τις υψηλόφρονες ανησυχίες για τις οποίες οι ελίτ της εξωτερικής πολιτικής ζητούν από τους στρατιώτες να πολεμήσουν και τους πολίτες να πληρώσουν. Την εποχή της προεδρικής εκστρατείας του το 2020, ο Μπάιντεν δεν μιλούσε πλέον για την φιλελεύθερη διεθνή τάξη ή την αμερικανική αναγκαιότητα. Έδωσε έμφαση στην θεραπεία των εσωτερικών πληγών της χώρας και στην επιρροή προς τους άλλους [2] «όχι μόνο από το παράδειγμα της ισχύος μας, αλλά από την ισχύ του παραδείγματός μας».

Αμερικανικά αεροσκάφη F-35A στην βάση Hill της Πολεμικής Αεροπορίας, στην Γιούτα, τον Ιανουάριο του 2020. Nial Bradshaw / Reuters

------------------------------------------------------

Αλλά ο Μπάιντεν θα πρέπει να είναι πολύ πιο τολμηρός για να πετύχει η προεδρία του. Κληρονομεί μια μακροχρόνια υψηλή στρατηγική των ΗΠΑ που είναι συστηματικά χαλασμένη και που καμία τονική προσαρμογή ή πολιτική απόχρωση δεν μπορεί να διορθώσει. Επί τρεις δεκαετίες, οι διαδοχικοί πρόεδροι –περιλαμβανομένου και του Τραμπ- επέκτειναν συνεχώς τους πολέμους των ΗΠΑ, προωθούσαν αναπτύξεις [στρατευμάτων], και [αναλάμβαναν] αμυντικές δεσμεύσεις στην επιδίωξη της ένοπλης κυριαρχίας σε όλο τον κόσμο. Το τίμημα της υπεροχής, όπως έγραψα σε αυτές τις σελίδες [3] πέρυσι («The Price of Primacy», Μάρτιος/Απρίλιος 2020), ήταν σοβαρό. Με το να επιζητούν την παγκόσμια κυριαρχία και όχι μόνο την δική τους άμυνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες απέκτησαν έναν κόσμο ανταγωνιστών. Αυτοί οι ανταγωνιστές με την σειρά τους αύξησαν περαιτέρω το κόστος και τους κινδύνους της κυριαρχίας. Ως αποτέλεσμα, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ απέτυχε στον πιο ουσιαστικό σκοπό της: έχει καταστήσει τους Αμερικανούς λιγότερο ασφαλείς εκεί όπου ζουν.

Η διοίκηση του Μπάιντεν αναλαμβάνει την διακυβέρνηση προτιθέμενη να αποκαταστήσει την αμερικανική υπεροχή [4], όχι να προεδρεύσει στην καταστροφή της. Ωστόσο, οι πραγματικότητες θα παρέμβουν. Καθώς ο Μπάιντεν αντιμετωπίζει επείγουσες προτεραιότητες στις πρώτες μέρες του -επιδιόρθωση της δημοκρατίας εγχωρίως, τερματισμός μιας μαζικής δολοφονικής πανδημίας, αποτροπή του κλιματικού χάους, διάσωση της αμερικανικής διπλωματίας- θα διαπιστώσει, εάν ρίξει μια προσεκτική ματιά, ότι τα βάρη της υπεροχής έρχονται σε αντίθεση με τους στόχους του σε κάθε πτυχή.

ΣΠΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΥΚΛΟ

Ο Μπάιντεν έχει να πάρει άμεσες αποφάσεις που είτε θα τον βάλουν σε μια εποικοδομητική πορεία είτε θα τον παγιδεύσουν [5] με τον ίδιο τρόπο, πάνω στα ίδια θέματα, όπως τους προκατόχους του. Υποσχέθηκε να τερματίσει τους «αέναους πολέμους» των Ηνωμένων Πολιτειών και να ενισχύσει την διπλωματία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή [6]. Στις πρώτες εκατό ημέρες του, θα έχει δύο περιορισμένες χρονικές ευκαιρίες να το κάνει. Πρώτον, μπορεί να αναζωογονήσει την πυρηνική συμφωνία του 2015 με το Ιράν και να αντιστρέψει την πίεση προς τον πόλεμο ενόψει των προεδρικών εκλογών στο Ιράν τον Ιούνιο. Δεύτερον, μπορεί να συμμορφωθεί με την Συμφωνία της Ντόχα με τους Ταλιμπάν και να αποσύρει όλα τα στρατεύματα των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν μέχρι τον Μάιο. Και στα δύο, θα πρέπει είτε να λειτουργήσει με ορμή είτε να δει τις προσπάθειές του να αποτυγχάνουν αργότερα.

Η επιστροφή στην πυρηνική συμφωνία δεν θα είναι εύκολη μετά την αδικαιολόγητη τιμωρία της κυβέρνησης Τραμπ προς το Ιράν επειδή τήρησε την δική του πλευρά της συμφωνίας. Αλλά από τον Μπάιντεν θα απαιτηθεί ακόμη περισσότερη πειθαρχία και δημιουργικότητα, προκειμένου να κάνει τις στρατηγικές αλλαγές που απαιτούνται για να αντέξει η συμφωνία. Η κυβέρνηση Ομπάμα υπέφερε από υπερβολική μετριοφροσύνη όταν συνήψε την συμφωνία το 2015. Στα εγχώρια κοινά, υποστήριξε ότι το Ιράν παρέμεινε σημαντική απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη Μέση Ανατολή, αποζημίωσε τους εχθρούς του Ιράν με βοήθεια, πωλήσεις όπλων, και υποστήριξη στον υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας πόλεμο στην Υεμένη. Αυτές οι παροχές είχαν νόημα αν ο στόχος ήταν να διατηρηθεί η στρατιωτική κυριαρχία των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Αλλά τροφοδότησαν επίσης τις δυνάμεις που οδήγησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποσυρθούν από την πυρηνική συμφωνία υπό τον Τραμπ.

Η διοίκηση του Μπάιντεν πρέπει να μάθει το σωστό μάθημα. Όχι μόνο πρέπει να επανέλθει αμέσως στη συμμόρφωση με την συμφωνία, αποφεύγοντας κάθε πειρασμό να χρησιμοποιήσει τις κυρώσεις του Τραμπ ως μοχλό, αλλά χωρίς να απολογηθεί θα πρέπει να ακολουθήσει μια νέα εποχή κανονικών διπλωματικών σχέσεων με το Ιράν. Αντί να ανταμείβει τους εταίρους των ΗΠΑ στην περιοχή, ο Μπάιντεν πρέπει να εκπληρώσει την δέσμευσή του να τερματίσει την υποστήριξη των ΗΠΑ στην σαουδαραβική παρέμβαση στην Υεμένη, να μειώσει τις πωλήσεις όπλων στο βασίλειο, και να μειώσει την βοήθεια προς το Ισραήλ. Τέτοια μέτρα είναι απλά αυτό που απαιτείται [7] για την διάσωση της αμερικανικής διπλωματίας στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Μπάιντεν θα άλλαζε την ψηλή στρατηγική των ΗΠΑ στην περιοχή, αποσυνδέοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες από την υπερβολική ταύτιση με τον έναν αστερισμό δρώντων εναντίον του άλλου.

Το Αφγανιστάν προσφέρει μια άλλη αρχική ευκαιρία για τον Μπάιντεν να κάνει γρήγορες και διαρκείς βελτιώσεις. Η κυβέρνηση Τραμπ του έχει παραδώσει μόλις 2.500 στρατιώτες ξηράς στην χώρα και μια συμφωνία να αποσύρει τους υπόλοιπους. Ο Μπάιντεν πρέπει να αποδεχτεί αυτή την ακούσια χάρη. Η καλύτερη ευκαιρία του να τερματίσει τον πόλεμο των Ηνωμένων Πολιτειών στο Αφγανιστάν είναι τώρα. Πρέπει να διατάξει μια πλήρη στρατιωτική απόσυρση, απορρίπτοντας το σχέδιο της [προεκλογικής] εκστρατείας του να αφήσει πίσω μια υπολειμματική αντιτρομοκρατική δύναμη. Μια τέτοια δύναμη δεν είναι απαραίτητη για την αποτροπή τρομοκρατικών επιθέσεων που προέρχονται από το Αφγανιστάν, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες πέτυχαν εδώ και πολύ καιρό την αποστολή τους να αποδεκατίσουν την Αλ Κάιντα και να τιμωρήσουν τους Ταλιμπάν. Τώρα, επιπλέον, η αποτυχία μιας πλήρους απόσυρσης θα ακυρώσει την συμφωνία ΗΠΑ-Ταλιμπάν που κληρονόμησε ο Μπάιντεν, προκαλώντας τους Ταλιμπάν να εγκαταλείψουν τις συνομιλίες και να επιδιώξουν περαιτέρω κέρδη στο πεδίο της μάχης.

Ορισμένοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ θα διαφωνούν αναμφίβολα, υποστηρίζοντας ότι η καθυστέρηση της απόσυρσης θα δώσει περισσότερο χρόνο στα μέρη εντός του Αφγανιστάν να διαπραγματευτούν μια τελική διευθέτηση. Αλλά τέτοιες διαπραγματεύσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς τις αμερικανικές δυνάμεις, των οποίων η παρουσία θα μπορούσε ακόμη και να εμποδίσει τους Αφγανούς να βρουν μια σταθερή δική τους ισορροπία. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τα ημίμετρα θα διαιωνίσουν τον ατελείωτο πόλεμο. Εάν ο Μπάιντεν αρχίσει να μετακινεί προς τα πίσω τα όρια της απόσυρσης, θα ενθαρρύνει τους εγχώριους επικριτές να υποστηρίξουν, στην πραγματικότητα, ότι οι δυνάμεις των ΗΠΑ πρέπει να παραμείνουν υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, είτε για να διατηρήσουν τα σκληρά κερδισμένα οφέλη είτε για να αποτρέψουν περαιτέρω απώλειες.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΛΟΓΙΚΗ

Εάν ο Μπάιντεν ενεργήσει αποφασιστικά, θα αναδυθεί από τους πρώτους έξι μήνες [της θητείας] του έχοντας σπάσει την λαβή της παλιάς στρατηγικής λογικής και έχοντας καθιερώσει με δοκιμασμένες αποδείξεις μια νέα [στρατηγική] που θέτει τα αναγνωρίσιμα συμφέροντα του αμερικανικού λαού μπροστά από τη μάταιη αναζήτηση της παγκόσμιας κυριαρχίας. Καθώς θα συνεργάζεται διπλωματικά με το Ιράν και θα τελειώνει τον πόλεμο των Ηνωμένων Πολιτειών στο Αφγανιστάν, ο Μπάιντεν θα αντιμετωπίσει προβλέψιμες κατηγορίες για εγκατάλειψη των εταίρων των ΗΠΑ και για ενθάρρυνση των αντιπάλων των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, ο H.R. McMaster [8], πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, ισχυρίστηκε ότι η απομάκρυνση των αμερικανικών δυνάμεων θα αποτύχει να δαμάσει την κακή συμπεριφορά του Ιράν, των Ταλιμπάν και άλλων.

Ο Μπάιντεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την περίβλεπτη θέση του για να δείξει πόσο πολύ αυτά τα επιχειρήματα χάνουν το νόημα. Το θέμα δεν είναι να μετατραπεί το Ιράν ή οι Ταλιμπάν σε καλοπροαίρετους δρώντες˙ είναι μάλλον να πάψουν να αποτελούν πλέον απειλή ή πρόβλημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ιράν θα συνεχίσει τις κακοήθεις δραστηριότητες στη Μέση Ανατολή και οι Ταλιμπάν θα παραμείνουν καταπιεστικοί, αλλά θα έχουν λίγα να κερδίσουν στοχεύοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες σταματούσαν να προσπαθούν να ελέγξουν τα γεγονότα στην γειτονιά τους. Με το να εγκαταλείψουν μεγαλειώδεις στόχους, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να απαλλαγούν από άσκοπους εχθρούς και να απελευθερωθούν για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Μπορούν να ανακτήσουν τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής τους.

Αφού σημειώσει αρχικές επιτυχίες στη Μέση Ανατολή, η διοίκηση θα μπορούσε στην συνέχεια να εφαρμόσει την στρατηγική λογική της αλλού: να υποχωρήσει από τις πρώτες γραμμές για να μειώσει τις ζημιές των Ηνωμένων Πολιτειών και να πραγματοποιήσει τα κέρδη που έχουν σημασία. Η Βόρεια Κορέα παρουσιάζει ένα εξαιρετικό παράδειγμα. Έχοντας αποτύχει σε κάθε προσπάθεια να απαλλαγούν από το καθεστώς των πυρηνικών όπλων, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να παίξουν ένα διαφορετικό παιχνίδι. Πρέπει να αποδεχθούν ότι το καθεστώς θα διαθέτει πυρηνική ικανότητα για το ορατό μέλλον, να ενθαρρύνουν την οικοδόμηση της ειρήνης στην χερσόνησο και να προχωρήσουν στην εξομάλυνση των σχέσεων. Μια μέρα θα μπορούσαν ακόμη και να απομακρύνουν τα στρατεύματα των ΗΠΑ από τον Νότο. Μια τέτοια δράση είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της απειλής του Βορρά -όχι με τον αφοπλισμό όλων των βομβών του, αλλά με την κατάργηση των πιθανών λόγων για να στοχεύσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Θα είναι πιο δύσκολο για την κυβέρνηση Μπάιντεν να επιδείξει συγκράτηση στις σχέσεις με την Ρωσία και ειδικά με την Κίνα. Θα είναι επίσης πιο σημαντικό, εκτός αν οι αποτυχίες της πολιτικής των ΗΠΑ που πλήττουν τη Μέση Ανατολή τις τελευταίες δύο δεκαετίες επεκταθούν σε Ευρώπη και Ανατολική Ασία τις επόμενες δύο δεκαετίες. Ο Μπάιντεν έχει ήδη δηλώσει την επιθυμία του να συνεργαστεί με το Πεκίνο για την δημόσια υγεία και το περιβάλλον, και με τη Μόσχα για τον έλεγχο των εξοπλισμών. Όμως αυτοί οι ενθουσιώδεις στόχοι τελικά θα κατακλυστούν από την άκαμπτη προσήλωση στην υψηλή στρατηγική υπεροχής, με την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες, επιδιώκοντας να κυριαρχούν μόνιμα σε κάθε περιοχή, τροφοδοτούν τον έντονο ανταγωνισμό ασφάλειας με αναδυόμενες ή επιθετικές δυνάμεις.

Ο Μπάιντεν μπορεί να ορίσει ξεκάθαρες προτεραιότητες νωρίς με το να απορρίψει το αυτοεκπληρούμενο κατασκεύασμα της τελευταίας διοίκησης του «ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων». Η πρώτη του στρατηγική εθνικής ασφάλειας πρέπει να αναγνωρίσει ότι η πανδημία [9] και η κλιματική αλλαγή [10] αποτελούν πολύ πιο άμεσες απειλές για το αμερικανικό κοινό από όσο το φάντασμα της ένοπλης επίθεσης από αντίπαλα κράτη. Επιπλέον, πρέπει να τονίσει ότι η Κίνα, ως η δεύτερη δύναμη στον κόσμο και ο κορυφαίος παραγωγός τεχνολογιών ενέργειας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, παραμένει ουσιαστικός εταίρος [11] για την αντιμετώπιση και των δύο προκλήσεων.

Προκειμένου να περιοριστεί ο ανταγωνισμός που είναι αντιπαραγωγικός στα συμφέροντα των ΗΠΑ, ο Μπάιντεν πρέπει να αντισταθεί στις αυξανόμενες εκκλήσεις [12] να δεσμευτεί ρητά ότι θα διεξάγει πόλεμο με την Κίνα για να υπερασπιστεί την Ταϊβάν. Πρέπει να προχωρήσει στην αναμόρφωση της στρατιωτικής στρατηγικής των ΗΠΑ στην Ανατολική Ασία. Αντί να ασκούν κυριαρχία, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να εξοπλίσουν τους συμμάχους και τους εταίρους τους για να αρνηθούν την κυριαρχία [13] των θαλάσσιων διαύλων και του εναέριου χώρου στην Κίνα. Στην Ευρώπη, θα πρέπει να σταματήσουν την διεύρυνση του ΝΑΤΟ, διακόπτοντας τις τρεις δεκαετίες επέκτασης που έβαλαν τις Ηνωμένες Πολιτείες σε αδικαιολόγητες δεσμεύσεις, έβλαψαν τις σχέσεις με την Ρωσία και έπνιξαν την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία. Μέσω της συνετής περισυλλογής, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να συνυπάρξουν με την Κίνα και την Ρωσία και να βρουν τον σωστό συνδυασμό ανταγωνισμού και συνεργασίας όπως υπαγορεύουν τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Η εναλλακτική λύση είναι να ξοδέψουν το υπόλοιπο του 21ου αιώνα διασφαλίζοντας συγκρουσιακές σχέσεις, διακινδυνεύοντας πόλεμο μεγάλων δυνάμεων, και παραγκωνίζοντας εγχώριες επενδύσεις.

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν υπαρξιακές προκλήσεις εγχωρίως, όπως εκτιμά ο Μπάιντεν. Ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του [14], Jake Sullivan, δεσμεύτηκε [15] να κρίνει κάθε πολιτική «με ένα βασικό ερώτημα: Θα κάνει την ζωή καλύτερη, ευκολότερη, ασφαλέστερη, για τις οικογένειες σε ολόκληρη την χώρα;». Ο αμερικανικός λαός χρειάζεται κάθε τμήμα της κυβέρνησής του να εργαστεί για να βελτιώσει την ζωή του και να ενισχύσει την δημοκρατία του. Μια μεγάλη στρατηγική ένοπλης υπεροχής κάνει το αντίθετο. Διατηρεί την εχθρότητα με τον κόσμο, προκαλεί φόβους στους εξωτερικούς και τους υποτιθέμενους εσωτερικούς εχθρούς και προσφέρει γενναιόδωρα περισσότερα από τα μισά ομοσπονδιακά διακριτικά έξοδα στο Πεντάγωνο κάθε χρόνο. Περιορίζει την εσωτερική ανανέωση.

Για τον ίδιο λόγο, ο Μπάιντεν έχει μια εκπληκτική ευκαιρία. Θα προωθούσε την εθνική ενότητα με το να επαναπατρίσει τις δυνάμεις των ΗΠΑ που βρίσκονται στο εξωτερικό. Τα δύο τρίτα των βετεράνων [16], όπως και το ευρύτερο κοινό, υποστηρίζουν την επιστροφή όλων των στρατευμάτων των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Είναι επιτέλους η ώρα να ανταποκριθούμε στο αίτημα του κοινού να γίνεται λιγότερη οικοδόμηση εθνών στο εξωτερικό και περισσότερη οικοδόμηση μέσα στην Αμερική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν ένα απαραίτητο έθνος -στους ανθρώπους τους. Μόνο υπηρετώντας τους μπορούν να διαδραματίσουν υπεύθυνο ρόλο στον κόσμο.

Ο STEPHEN WERTHEIM είναι αναπληρωτής διευθυντής Ερευνών και Πολιτικής στο Quincy Institute for Responsible Statecraft και ακαδημαϊκός ερευνητής στο Ινστιτούτο Πολεμικών και Ειρηνικών Σπουδών Arnold A. Saltzman στο Πανεπιστήμιο Columbia.

Foreign Affairs

http://www.foreignaffairs.gr/articles/73071/stephen-wertheim/i-plani-peri-kyriarxias?page=show

https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-01-25/delusions-dominance