Τρίτη, 00:01 - 24/09/2019

  Tweet

-------------------

Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται στη μέση της πιο μακρόχρονης οικονομικής ανάκαμψής τους. Ήταν μια αργή άνοδος από τα βάθη της οικονομικής κρίσης του 2008-9, αλλά η ανοδική τάση βρίσκεται τώρα στο 11ο έτος της. Οι Αμερικανοί εργαζόμενοι έχουν γίνει μάρτυρες 107 συνεχών μηνών αύξησης της απασχόλησης [1], περισσότερο από το διπλάσιο του προηγούμενου ρεκόρ, και το ποσοστό ανεργίας [2] θα φτάσει σύντομα το χαμηλότερο επίπεδο σε πάνω από 50 χρόνια. Ωστόσο, υπάρχει ένας σημαντικός οικονομικός δείκτης που δεν έχει ακόμη ανακάμψει στα προ κρίσης επίπεδα: Το ποσοστό απασχόλησης των ανδρών στην πιο παραγωγική ηλικία –δηλαδή, των ανδρών ηλικίας 25 έως 54 ετών.

Εργαζόμενοι της General Motors κατά την διάρκεια της εθνικής απεργίας της United Auto Workers (UAW) στο Bowling Green, στο Κεντάκι, τον Σεπτέμβριο του 2019. REUTERS / Bryan Woolston

-------------------------------------------------------------

Τις παραμονές της ύφεσης στο τέλος του 2007, το 12,8% των ανδρών σε πιο παραγωγική ηλικία δεν είχε θέσεις εργασίας. Τώρα το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 13,7% [3]. Το ονομαστικό ποσοστό ανεργίας (headline unemployment rate) για αυτήν την ομάδα έχει μειωθεί -από το 4% στο 3,1%- αλλά μόνο επειδή πολλοί από αυτούς τους άνδρες απλά εγκατέλειψαν την αναζήτηση εργασίας. Όταν σταματούν ενεργά να αναζητούν θέσεις εργασίας, δεν θεωρούνται πλέον ως «άνεργοι». Αντ' αυτού, η κυβέρνηση τους χαρακτήρισε ως «εκτός εργατικού δυναμικού», μια ονομασία που μειώνει το ποσοστό ανεργίας αλλά δεν είναι λιγότερο επιβλαβής για την οικονομία.

Η έξοδος των ανδρών της πλέον παραγωγικής ηλικίας από το εργατικό δυναμικό μειώνει την συνολική συμμετοχή του εργατικού δυναμικού και διογκώνει τις (ήδη γεμάτες) τάξεις των μη απασχολουμένων. Συνολικά, 8,5 εκατομμύρια άνδρες ηλικίας 25 έως 54 δεν μπορούν να βρουν δουλειά ή δεν ψάχνουν πλέον για μια τέτοια. Το κόστος της μη συμμετοχής τους υπερβαίνει τους χαμένους μισθούς και το χαμηλότερο ΑΕΠ, [και τείνει] στην έλλειψη αξιοπρέπειας και ικανοποίησης από την ζωή -αμφότερα, με την σειρά τους, βλάπτουν τις κοινότητες στις οποίες ανήκουν αυτοί οι μη απασχολούμενοι.

ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΥΡΙΑ

Κάθε φορά που η αγορά υποχωρεί και ρέει, αλλάζει η σύνθεση του εργατικού δυναμικού: Εισέρχονται νέα είδη εργαζομένων καθώς απομακρύνονται άλλα. Σε περιόδους αφθονίας, ορισμένοι άνθρωποι συνταξιοδοτούνται νωρίς ή γίνονται γονείς που μένουν στο σπίτι. Άλλοι εισέρχονται στην αγορά εργασίας, προσελκυόμενοι από τη μεγαλύτερη προσφορά εργασίας και τις προοπτικές υψηλότερων αποδοχών. Το ίδιο συμβαίνει κατά τις περιόδους ύφεσης, όταν κάποιοι από τους μη απασχολούμενους κινούνται εντός της αγοράς για να τα βγάλουν πέρα, ακόμα και όταν οι άλλοι αποθαρρύνονται τόσο πολύ από τις προοπτικές τους να βρουν μια άλλη δουλειά που σταματούν να ψάχνουν εντελώς.

Αυτές οι μετατοπίσεις καθίστανται ζήτημα μόνο όταν ολόκληρες τάξεις εργαζομένων απομακρύνονται από την αγορά εργασίας ή στερούνται συστηματικά των απαραίτητων προϋποθέσεων για να βρουν εργασία. Από αυτή την άποψη, η τάση για τους άνδρες στην πιο παραγωγική ηλικία είναι ιδιαίτερα ανησυχητική [4]: Το ποσοστό μη απασχόλησης αυξήθηκε προβλέψιμα κατά την διάρκεια κάθε ύφεσης από τα τέλη της δεκαετίας του '60, και σε όλες εκτός από μια από τις ανακάμψεις που ακολούθησαν, το ποσοστό απέτυχε να επιστρέψει στα επίπεδα πριν από την ύφεση από μέχρι την στιγμή που ξέσπασε η επόμενη ύφεση. Ως αποτέλεσμα, η ανεργία των ανδρών στην πιο παραγωγική ηλικία στις Ηνωμένες Πολιτείες κινείται ανοδικά εδώ και δεκαετίες -από το χαμηλότερο ποσοστό του 4% στην δεκαετία του 1950 έως σχεδόν το 14% σήμερα.

Πολλοί άντρες της πλέον παραγωγικής ηλικίας έχουν εξαφανιστεί από το εργατικό δυναμικό λόγω της πτώσης της μεταποίησης, ενός τομέα στον οποίο οι άνδρες υπερεκπροσωπούνται. Η κατάρρευση της στεγαστικής φούσκας μείωσε περαιτέρω τον αριθμό των θέσεων εργασίας, ιδίως για τους εργαζόμενους χωρίς πανεπιστημιακό πτυχίο. Και ακόμα περισσότεροι άνδρες έχουν εγκαταλείψει το εργατικό δυναμικό εξαιτίας των μαζικών φυλακίσεων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες φυλακίζουν μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού τους από οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου: Συνολικά, δύο εκατομμύρια άτομα. Πολλοί από εκείνους που είχαν προηγουμένως φυλακιστεί αγωνίζονται να βρουν δουλειά αφού βγουν από την φυλακή. Σε μια σφιχτή οικονομία (tight economy) -που χαρακτηρίζεται από υψηλή ζήτηση τόσο για αγαθά όσο και για εργαζόμενους- οι εργοδότες μπορεί να είναι πρόθυμοι να προσλάβουν πρώην παραβάτες. Αλλά μόνο μέχρις ενός σημείου: Ακόμη και σε καλές εποχές, οι επιχειρήσεις συχνά αρνούνται να προσλάβουν εργαζόμενους με ποινικό μητρώο με τον ίδιο ρυθμό που προσλαμβάνουν άλλους, πράγμα που σημαίνει ότι μια σφιχτή οικονομία αντιστρέφει μόνο ένα κλάσμα της μακροπρόθεσμης οικονομικής ζημίας που προκαλείται από τα υψηλά ποσοστά της φυλάκισης.

Οι άντρες στην πιο παραγωγική ηλικία, όπως και άλλοι εργαζόμενοι, λαμβάνουν ανεπαρκή κατάρτιση και βοήθεια αναζήτησης εργασίας. Επιπλέον, ορισμένα επαγγέλματα απαιτούν άδειες που διαφέρουν από πολιτεία σε πολιτεία. Αυτές οι απαιτήσεις -σε συνδυασμό με τους περιορισμούς της χρήσης γης που ακριβαίνουν τα ενοίκια σε ελκυστικές περιοχές- μειώνουν την κινητικότητα των εργαζομένων και καθιστούν τις μεταβάσεις εργασίας πολύ πιο δύσκολες από ό, τι πρέπει να είναι.

Η ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΑΓΜΕΝΟΙ

Το 2016, έγραψα σε αυτές τις σελίδες [5] για το επίμονα χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ. Έκτοτε, η αγορά εργασίας των ΗΠΑ υπερέβη τις προσδοκίες μου: Το συνολικό ποσοστό μη απασχόλησης μειώθηκε, παρά το γεγονός ότι ένα αυξανόμενο μερίδιο του πληθυσμού των ΗΠΑ έχει φθάσει στην ηλικία συνταξιοδότησης -μια τάση που θα έπρεπε να έχει ανεβάσει το ποσοστό μη απασχόλησης.

Η μείωση της συνολικής μη απασχόλησης οφείλεται κυρίως στην αύξηση της απασχόλησης στις γυναίκες και τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους. (Οι Αμερικανίδες στην πιο παραγωγική ηλικία εξακολουθούν να απασχολούνται σε πολύ χαμηλότερα ποσοστά από τους ομολόγους τους στην Ευρώπη, κυρίως λόγω των άκαμπτων εργασιακών χώρων, των φτωχών υπηρεσιών παιδικής μέριμνας, της έλλειψης αδειών μετ' αποδοχών και της απουσίας επιχορηγήσεων για την αρχική εκπαίδευση, αλλά η διαφορά έχει περιοριστεί τα τελευταία χρόνια). Αντίθετα με τις Αμερικανίδες της πιο παραγωγικής ηλικίας, ωστόσο, οι Αμερικανοί άντρες της πιο παραγωγικής ηλικίας έχουν χάσει αντί να έχουν κερδίσει έδαφος.

Η κατάρρευση του 2008-9 επιβεβαίωσε την ιδέα ότι η αυξανόμενη ζήτηση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους βελτίωσης των αγορών εργασίας. Η αυξημένη ζήτηση συμβάλλει στην αύξηση των μισθών και στην αύξηση της απασχόλησης. Για τον σκοπό αυτό, η Κεντρική Τράπεζα (Federal Reserve) μπορεί να εφαρμόσει μια επεκτατική νομισματική πολιτική, διατηρώντας χαμηλά τα επιτόκια για να ωθήσει τον δανεισμό των καταναλωτών και, κατ' επέκταση, να αυξήσει την ζήτηση. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση μπορεί να ενθαρρύνει την ζήτηση μέσω μιας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, μειώνοντας τους φόρους ή αυξάνοντας τις δαπάνες. Το ποσοστό ανεργίας πιθανότατα δεν μπορεί να πέσει πολύ χαμηλότερα από το σημερινό 3,7%, αλλά η συνολική συμμετοχή του εργατικού δυναμικού θα μπορούσε να είναι υψηλότερη. Και όταν αυξάνονται τα ποσοστά απασχόλησης, οι εργαζόμενοι σε όλο το φάσμα τείνουν να βλέπουν επίσης μια πραγματική αύξηση μισθών.

Η ενθάρρυνση της ζήτησης είναι σημαντική, αλλά σε κάποιο σημείο η πρακτική προσκρούει σε διαρθρωτικούς περιορισμούς. Η αντιμετώπιση των βασικών αιτίων πίσω από το υψηλό ποσοστό μη απασχόλησης των ανδρών στην πιο παραγωγική ηλικία είναι επομένως ζωτικής σημασίας. Οι ομοσπονδιακές και πολιτειακές κυβερνήσεις πρέπει να επενδύσουν στην βελτίωση της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης καθώς και των υποδομών. Πρέπει να κάμψουν τους περιορισμούς της χρήσης γης και να μεταρρυθμίσουν τις επαγγελματικές άδειες που περιορίζουν τους αιτούντες εργασία. Και πρέπει να επιδιώξουν να βελτιώσουν το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Τα επεκτατικά νομισματικά και φορολογικά σχήματα μπορούν να μετριάσουν μερικές από τις αρνητικές παρενέργειες των ελλειμματικών πολιτικών σε αυτούς τους τομείς αλλά δεν μπορούν να τις λύσουν.

Η ανισότητα στην απασχόληση μπορεί να είναι η πιο ολέθρια μορφή ανισότητας. Το 21% των ανδρών στην πιο παραγωγική ηλικία με απολυτήριο λυκείου ή λιγότερο, είναι είτε άνεργοι είτε δεν ψάχνουν για εργασία. Μόνο 8% των ανδρών με πτυχίο πανεπιστημίου ή και κάτι παραπάνω βρίσκονται στην ίδια θέση. Φυσικά, είμαι προβληματισμένος από το γεγονός ότι τα εισοδήματα της μεσαίας τάξης έχουν αυξηθεί βραδέως, ενώ τα εισοδήματα στην κορυφή έχουν εκτοξευθεί [6]. Πρόκειται για μια σοβαρή μορφή ανισότητας και πρέπει να αποκατασταθεί επειγόντως. Αλλά οι κοινωνικές συνέπειες της μη απασχόλησης των ανδρών στην πιο παραγωγική ηλικία τους μπορεί να είναι εξίσου καταστροφικές, ακόμη και αν είναι πολύ λιγότερο ορατές.

Ο αποκλεισμός από το εργατικό δυναμικό επηρεάζει την αξιοπρέπεια ενός ατόμου, την αίσθηση ότι ανήκει σε μια κοινότητα, και την ευρύτερη ευημερία. Αυτά τα αποτελέσματα υπερβαίνουν κατά πολύ αυτό που μπορούμε να μετρήσουμε σε δολάρια και σεντς. Χαίρομαι που η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ εξακολουθεί να κάνει το καθήκον της για να επιδιορθώσει τη ζημιά που έχει συσσωρευθεί εδώ και δεκαετίες, αλλά είναι καιρός οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ να καταστήσουν την εργασία των ανδρών μια πολύ υψηλότερη προτεραιότητα.

Ο JASON FURMAN είναι καθηγητής της Πρακτικής της Οικονομικής Πολιτικής στην Σχολή Κένεντι του Χάρβαρντ. Διετέλεσε Πρόεδρος του Συμβουλίου των Οικονομικών Συμβούλων του Λευκού Οίκου από το 2013 έως το 2017.

Foreign Affairs

http://www.foreignaffairs.gr/articles/72467/jason-furman/o-amerikanos-ergazomenos-akoma-den-ergazetai?

page=show

https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2019-09-19/american-working-man-still-isnt-working