Tα Αρχεία ήταν μία κληρονομιά της ειρηνικής
μετάβασης στην Επανενωμένη Γερμανία. Η αρμόδια
υπηρεσία αναμένεται να κλείσει, αλλά το έργο της
θα συνεχιστεί αλλιώς.
Ο αριθμός είναι
εντυπωσιακός: 7.353.885
αιτήσεις είχαν
υποβληθεί από το 1991
στην Υπηρεσία Αρχείων
της Στάζι από πολίτες
που ζητούσαν πρόσβαση
στους φακέλους που
διατηρούσε το υπουργείο
Κρατικής Ασφάλειας της
πρώην Ανατολικής
Γερμανίας. Το
46% ήταν αιτήματα
πολιτών που ήθελαν να
μάθουν τι γνώριζε γι
αυτούς η Στάζι, η
μυστική υπηρεσία της
Λαοκρατικής Δημοκρατίας
της Γερμανίας. Όλα αυτά τα
στοιχεία
συμπεριλαμβάνονταν στις
εκθέσεις πληροφοριοδοτών.
Ο όγκος των σχετικών
αρχείων υπολογίζεται σε
μια απόσταση 111
χιλιομέτρων - για μια
περίοδο 40 χρόνων.
Κατά την ειρηνική
επανάσταση του 1989 ακτιβιστές της
Ανατολικής Γερμανίας
εμπόδισαν την καταστροφή
των Αρχείων της Στάζι.
Στην Επανενωμένη
Γερμανία δημιουργήθηκε
ειδική αρχή με
επικεφαλής έναν «Ομοσπονδιακό
Επίτροπο για τα Αρχεία
της Υπηρεσίας Κρατικής
Ασφάλειας της πρώην ΛΔΓ».
Η υπηρεσία είναι γνωστή
απλά ως Αρχεία της Στάζι.
Με
αφορμή την επέτειο από
την Πτώση του Τείχους
Ο νυν επικεφαλής της Ρόναλντ
Γιαν παρουσίασε στο
Βερολίνο την τελευταία
του έκθεση,
σηματοδοτώντας το τέλος
μιας εποχής: το
καλοκαίρι η υπηρεσία θα
πάψει να υπάρχει και τα
αρχεία της θα
μεταφερθούν στα
ομοσπονδιακά αρχεία, 31
χρόνια μετά τη διάσωσή
τους. Την απόφαση έλαβε
η γερμανική βουλή τον
περασμένο Νοέμβριο.
Σύμφωνα με τον Γιαν το
2020 υπεβλήθησαν 23.686
αιτήματα για έλεγχο
αρχείων, αριθμός
χαμηλότερος σε σχέση με
το 2019 (35.554 αιτήματα).
Η αυξημένη ζήτηση του 2019
οφείλεται στην επέτειο
των 30 χρόνων από την
Πτώση του Τείχους του
Βερολίνου. Το ίδιο
φαινόμενο παρατηρήθηκε
και στην επέτειο των 25
χρόνων. Η κάλυψη των
ιστορικών γεγονότων από
τα γερμανικά ΜΜΕ ξύπνησε
σε πολλούς την
περιέργεια να θυμηθούν ξανά το
παρελθόν.
Το «κεφάλαιο Στάζι» είναι
ακόμη επώδυνο, ειδικά
για πολλούς
Ανατολικογερμανούς. «Κάποιοι
χρειάζονται περισσότερο
χρόνο για να
διαχειριστούν την
προσωπική τους ιστορία»
αναφέρει ο Ρόναλντ Γιαν.
Το 20% μάλιστα των
αιτημάτων υποβλήθηκαν
από συγγενείς
αποθανόντων, που θέλησαν
να ρίξουν φως στην
οικογενειακή ιστορία
τους. Περίπου 400.000
αιτήσεις έχουν υποβληθεί
μάλιστα από κατοίκους
δυτικογερμανικών
κρατιδίων. Επίσης 21.000
αιτήματα έχουν υποβληθεί
από υπηκόους χωρών του
εξωτερικού.
Η επιτυχία του αρχείου
Παρά το επικείμενο
κλείσιμό τους, τα Αρχεία
της Στάζι ήταν μια
ιστορία επιτυχίας και πρότυπο
για χώρες της Ανατολικής
Ευρώπη, της Λατινικής
Αμερικής και της Μέσης
Ανατολής. Με
το άνοιγμα των αρχείων,
δράστες μπορούν να
εντοπιστούν και να
διωχθούν. Θύματα
βρίσκουν επίσης
αποδεικτικά στοιχεία για
το πώς παρεμποδίστηκε πχ.
η καριέρα τους για
πολιτικούς λόγους,
αξιώνοντας αποζημιώσεις.
Με τη μεταφορά τους στα
ομοσπονδιακά αρχεία, τα
Αρχεία της Στάζι θα
συνεχίσουν να είναι
προσβάσιμα, τόσε σε
θύματα όσο και σε
δημοσιογράφους και
ερευνητές. Επίσης μέχρι
το 2030 θα είναι εφικτές
έρευνες για διασυνδέσεις
με τη Στάζι κρατικών
αξιωματούχων, χάρη σε νομοθετική
ρύθμιση του 2019. Ωστόσο
τέτοιες αποκαλύψεις
σήμερα είναι σπάνιες, σε
αντίθεση με τις αρχές
της δεκαετίας του
'90 και τους αγώνες
ακτιβιστών μεταξύ των
οποίων και ο μετέπειτα
πρόεδρος της Γερμανίας
Γιόαχιμ Γκάουκ.
Αξίζει τέλος να
σημειωθεί ότι απέναντι
στο κλείσιμο των Αρχείων
της Στάζι υπάρχουν και
αντιδράσεις. Επικριτές
όπως ο πρώην εκπρόσωπος
Τύπου της υπηρεσίας
Κρίστιαν Μπόος θεωρεί
λάθος την ενσωμάτωσή
τους στα κρατικά αρχεία
διότι «η έρευνα στα
Αρχεία της Στάζι δεν
ολοκληρώθηκε ποτέ
ουσιαστικά». Σε κάθε
περίπτωση η θητεία του
Γιαν λήγει στις 17
Ιουνίου, ημερομηνία της
λαϊκής εξέγερσης στην
Ανατολική Γερμανία το
1953, η οποία κατεστάλη
από τους Σοβιετικούς. Η
δεύτερη το 1989 ήταν
επιτυχής οδηγώντας στην
πτώση του καθεστώτος και
στην Επανένωση της
Γερμανίας.
Μάρσελ Φύρστεναου
Επιμέλεια: Δήμητρα
Κυρανούδη
Deutsche Welle
Greek Finance Forum
Σχόλια Χρηστών
Trading
σε ελληνικές μετοχές μέσω
της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και
Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία
οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης"
- Demo).