Τα αποτελέσματα της μπερδεμένης πολιτικής του
Τραμπ για την Συρία ήταν, μεταξύ άλλων,
ιδιαίτερα πιεστικά και για τις υπό κουρδική
ηγεσία δυνάμεις και για τις εκατοντάδες χιλιάδες
πολίτες στον δρόμο της τουρκικής επίθεσης, η
οποία έχει ήδη δημιουργήσει αξιόπιστες
κατηγορίες για θηριωδίες.
-----------------------
Σε σχεδόν όλη την
τριετία του προέδρου των
ΗΠΑ, Donald Trump, οι
αναλυτές έχουν θρηνήσει
για την σύγχυση της
εξωτερικής πολιτικής του,
από την φαινομενική
έλλειψη μιας υψηλής
στρατηγικής (grand
strategy) μέχρι τις
απότομες αλλαγές πορείας
του σε χώρες τόσο
διαφορετικές όσο το
Αφγανιστάν, η Κίνα, το
Ιράν και η Βόρεια Κορέα.
Όμως, όταν πρόκειται για
την Συρία, αυτές οι
επικρίσεις για την
αλλοπρόσαλλη εξωτερική
πολιτική του Trump
παρέβλεπαν μια κεντρική
αλήθεια: Μέχρι πολύ
πρόσφατα, αυτή η ασάφεια
ήταν χρήσιμη. Εσκεμμένα
ή μη, η έλλειψη
συνεκτικής πολιτικής
επέτρεψε στον πρόεδρο να
ισχυριστεί ότι οδηγούσε
τη μάχη κατά του
Ισλαμικού Κράτους (ISIS)
τη μια ημέρα, ενώ
υποσχόταν να αποσύρει
τις Ηνωμένες Πολιτείες
από τους αέναους
πολέμους την επόμενη.
Επιπρόσθετα, επέτρεψε
στην ομάδα εθνικής
ασφάλειας του Trump να
συνεχίσει να εργάζεται
περίπου όπως έκανε η
ομάδα του προηγούμενου
προέδρου, διεξάγοντας
μια εκστρατεία εναντίον
του ISIS σε συνεργασία
με τοπικές δυνάμεις και
έναν πολυεθνικό
συνασπισμό. Στην
πραγματικότητα, η
πολιτική της διοίκησης
για την Συρία μοιάζει με
ένα τεστ Rorschach [στμ:
τα ψυχολογικά τεστ που
προκύπτουν από την
φαντασιακή ανάλυση ενός
ακαθόριστου σχήματος από
μελάνι] -ένα ασαφές
σχήμα στο οποίο οι
παρατηρητές θα μπορούσαν
να αποδώσουν το δικό
τους προτιμώμενο νόημα.
Φάλαγγα αμερικανικών
οχημάτων στο Ιράκ μετά
την αποχώρησή τους από
την βόρεια Συρία, τον
Οκτώβριο του 2019. Azad
Lashkari / REUTERS
Όμως, τον περασμένο μήνα,
οι περιορισμοί αυτής της
προσέγγισης
αποκαλύφθηκαν πλήρως. Σε
τηλεφωνική επικοινωνία
στις 6 Οκτωβρίου, ο
Τραμπ ανέφερε στον
Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ
Ταγίπ Ερντογάν ότι θα
αποσύρει τα στρατεύματα
των ΗΠΑ κατά μήκος των
συνόρων Τουρκίας-Συρίας,
σύμφωνα με μια άμεση
ανακοίνωση [1] από τον
Λευκό Οίκο. Ήταν μια
καταπληκτική αντιστροφή
της πολιτικής των ΗΠΑ,
και τις ημέρες μετά το
τηλεφώνημα οι ανώτεροι
αξιωματούχοι αγωνίστηκαν
για να την επαναφέρουν.
Αλλά μέχρι τότε ήταν ήδη
πολύ αργά: Ο Ερντογάν
είχε βασιστεί στα λόγια
του Trump και ξεδίπλωσε
στρατεύματα πέρα από τα
σύνορα, καταλαμβάνοντας
έδαφος που προηγουμένως
επιτηρείτο από τις
αμερικανικές δυνάμεις
και τους Κούρδους
εταίρους τους και
απειλούσε να διαγράψει
πέντε χρόνια προόδου
κατά του ISIS. Μη
φιλικοί δρώντες, όπως
αποδείχθηκε, μπορούσαν
να εκμεταλλευτούν τα
μικτά μηνύματα του
Λευκού Οίκου, επίσης.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΣΑΦΕΙΑ
Από τις πρώτες ημέρες
της υποψηφιότητάς του,
οι δηλώσεις του Trump
σχετικά με την Συρία
ήταν αντιφατικές.
Υποσχέθηκε να «ισοπεδώσει
το ISIS» (“bomb the shit
out of ISIS”) [2], ενώ
ταυτόχρονα διακήρυττε
την πρόθεσή του να
κρατήσει τις Ηνωμένες
Πολιτείες έξω «από
αέναους πολέμους» [3]. Η
σύγχυση εντατικοποιήθηκε
μετά την ορκωμοσία του.
Το σύνθημα του Trump «Πρώτα
η Αμερική» έκανε τους
περισσότερους
παρατηρητές να υποθέσουν
[4] ότι η διοίκησή του
θα έπαιρνε μια πιο
αποστασιοποιημένη
(laissez-faire) στάση
απέναντι στο καθεστώς
του Σύρου προέδρου
Bashar al-Assad. Όμως,
αφότου ο Assad
χρησιμοποίησε χημικά
όπλα τον Απρίλιο του
2017 και πάλι τον
Απρίλιο του 2018, ο
Trump αντέδρασε με
αεροπορικές επιδρομές σε
μερικές από τις
στρατιωτικές
εγκαταστάσεις του Assad.
Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ
μιλούσαν μάλιστα για ένα
μέλλον της Συρίας πέρα
από τον Assad. Στις
αρχές του 2018, ο
υπουργός Εξωτερικών, Rex
Tillerson, έκανε έκκληση
δημοσίως για τη μετάβαση
σε μια «ηγεσία μετά τον
Assad» στην Συρία [5]
και πιο πρόσφατα, ο
ειδικός απεσταλμένος των
ΗΠΑ για την Συρία, James
Jeffrey, τόνισε [6] ότι
η Ουάσινγκτον θέλει μια
«αμετάκλητη πολιτική
μετάβαση» μακριά από το
καθεστώς Assad.
Η ασάφεια έπληξε επίσης
την συνεργασία των ΗΠΑ
[7] με τις υπό κουρδική
ηγεσία Δημοκρατικές
Δυνάμεις της Συρίας (SDF).
Στις αρχές του 2017, η
ομάδα Trump ενέκρινε
πρόσθετη υποστήριξη για
αυτές τις δυνάμεις,
κρίνοντάς τις ως τον πιο
βιώσιμο εταίρο στην
εκστρατεία εναντίον του
ISIS. Ωστόσο, δεν ήταν
ποτέ σαφές για πόσο ή σε
ποιον βαθμό οι Ηνωμένες
Πολιτείες θα διατηρήσουν
την συνεργασία τους με
τις SDF. Ορισμένοι
αξιωματούχοι της
διοίκησης ισχυρίστηκαν
ότι η συνεργασία ήταν
μόνο «προσωρινή,
συναλλακτική και σε
επίπεδο τακτικής» [8].
Άλλοι υπογράμμισαν μια
πιο δεσμευτική
συνεργασία, επιμένοντας
ότι οι Ηνωμένες
Πολιτείες «δεν βιάζονται
να αποχωρήσουν» [9] από
το τμήμα της Συρίας όπου
λειτουργούσαν ως ο
εγγυητής των SDF.
Ακόμη και ο δηλωμένος
στόχος της συμμετοχής
των ΗΠΑ στην Συρία
συνέχισε να
μετατοπίζεται. Ενώ
αρχικά επικεντρωνόταν
στην κατανίκηση του
ISIS, μέχρι το 2018 η
διοίκηση είχε εντοπίσει
δύο επιπλέον στόχους
στην Συρία: Την έξωση
των υπό ιρανική διοίκηση
δυνάμεων και το να
καταφέρουν μια πολιτική
λύση στην σύγκρουση.
Ορισμένοι αξιωματούχοι
του Trump διαλαλούσαν
αυτούς τους στόχους [10]
στο σημείο [11] να
μοιάζουν [12] με ξόρκι
[13], αλλά ο ίδιος ο
Trump σπανίως τους
ανέφερε.
ΚΑΤΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ
Επί δυόμισι χρόνια, αυτή
η ασάφεια επέτρεψε
πολλαπλές αναγνώσεις της
πολιτικής του Τραμπ για
την Συρία. Οι
διαφορετικές αναγνώσεις,
με την σειρά τους,
επέτρεψαν στον Trump,
στην ομάδα εθνικής
ασφαλείας του, και ακόμη
και στους Κούρδους
εταίρους των Ηνωμένων
Πολιτειών, να αποφύγουν
να αναγνωρίσουν το
γεγονός ότι οι πολιτικές
που προτιμούσαν συχνά
έρχονταν σε σύγκρουση.
Μια μεγάλη διαφωνία
εξαρτάτο από το αν οι
Ηνωμένες Πολιτείες θα
έπρεπε να κρατήσουν ένα
μικρό συμπλήρωμα
στρατευμάτων στην Συρία,
αφότου κατεδάφισαν το
εδαφικό χαλιφάτο του
ISIS τον Μάρτιο. Πολλοί
στρατιωτικοί και
πολιτικοί ειδικοί
υποστήριξαν [14],
ευλόγως, ότι ο στόχος
του Trump για μια «διαρκή
ήττα του ISIS» απαιτούσε
την συνεχή παρουσία
στρατευμάτων των ΗΠΑ που
να στηρίζουν τις SDF
στην βόρεια Συρία. Εάν η
Ουάσιγκτον ήθελε να
επιδιώξει τους δύο
επιπρόσθετους στόχους
της στην Συρία -να
αντιμετωπίσει το Ιράν
και να διευκολύνει την
πολιτική μετάβαση από
τον Assad- οι στρατιώτες
των ΗΠΑ επί του πεδίου
θα της έδιναν ζωτική
μόχλευση.
Αλλά στις φευγαλέες
στιγμές που
επικεντρώθηκε ο Trump
στην Συρία, έμοιαζε να
βλέπει τα πράγματα
διαφορετικά. Τον Απρίλιο
του 2018 και πάλι τον
Δεκέμβριο του 2018, ο
πρόεδρος διακήρυξε ότι
ήθελε να αποσύρει όλα τα
στρατεύματα των ΗΠΑ από
την χώρα. Ισχυρίστηκε
ότι το ISIS είχε νικηθεί
100% [15] και δεν είπε
τίποτα για τους άλλους
δύο υποτιθέμενους
στόχους της πολιτικής
των ΗΠΑ.
Αφότου ο πρόεδρος δήλωσε
για δεύτερη φορά ότι
σκόπευε να αποσύρει τα
αμερικανικά στρατεύματα
από την Συρία, ορισμένοι
ανώτεροι αξιωματούχοι
των ΗΠΑ, όπως ο υπουργός
Άμυνας, James Mattis,
και ο Brett McGurk,
ειδικός απεσταλμένος για
την Συρία, παραιτήθηκαν
[16] σε ένδειξη
διαμαρτυρίας. Αλλά τους
επόμενους μήνες, η
υπόλοιπη ομάδα εθνικής
ασφαλείας του προέδρου
ήσυχα [17] παρέκαμπτε
την οδηγία του Trump,
αποσύροντας μόνο τους
μισούς από τους 2.000
Αμερικανούς στρατιώτες
από την περιοχή και
συνεχίζοντας να
συνεργάζεται με τις SDF.
Σύμφωνα με
ειδησεογραφικές αναφορές,
οι στρατιωτικοί
χειριστές απλώς
παρέμειναν ήσυχοι [18]
για να αποφύγουν να
υπενθυμίσουν στον Trump
ότι εξακολουθούν να
αναπτύσσονται και να
δραστηριοποιούνται στην
βόρεια Συρία. Οι
επίσημες ανακοινώσεις
του Υπουργείου
Εξωτερικών και του
Οργανισμού Ηνωμένων
Πολιτειών για την Διεθνή
Ανάπτυξη συνέχισαν να
αναφέρουν [19] τους
βασικούς στόχους της
κατανίκησης του ISIS,
της ελαχιστοποίησης της
ιρανικής επιρροής, και
της καθοδήγησης της
Συρίας προς μια νέα
πολιτική διευθέτηση. Με
πρόεδρο που εύκολα
αποσπάται η προσοχή του
και ο οποίος δεν αγωνιά
για τις λεπτομέρειες, οι
αξιωματούχοι των ΗΠΑ
μπόρεσαν να επιδιώξουν
μια μαξιμαλιστική
αποστολή [16] στην Συρία,
η οποία συχνά ερχόταν σε
αντίθεση με την
διακηρυγμένη επιθυμία
του ίδιου του Trump να
αποδεσμευτεί από την
χώρα.
Αλλά ο Trump κέρδισε
επίσης από αυτή την
ρύθμιση˙ κατάφερε να
έχει και την πίτα
ολόκληρη και τον σκύλο
χορτάτο. Καυχιόταν για
την επιτυχία της
διοίκησής του στο να
κατανικήσει το ISIS, ενώ
διεκδικούσε πίστωση για
το ότι επαναπάτρισε τα
στρατεύματα των ΗΠΑ από
το εξωτερικό –αμφότερες
ενέργειες που ήταν
δημοφιλείς στο
αμερικανικό εκλογικό
σώμα. Η στρατιωτική
αντίδραση του Trump στα
χτυπήματα του Assad με
χημικά όπλα τού έφεραν
διακομματικές επευφημίες
και ακόμη και επαίνους
από Συρο-αμερικανούς
ακτιβιστές, ορισμένοι
από τους οποίους ήλπιζαν
ότι η κίνηση θα
σηματοδότησε μια νέα
επιθετική [20]
αμερικανική στάση
εναντίον του Assad. Οι
επακόλουθες επιθέσεις
χημικών όπλων από τον
Assad δεν προκάλεσαν
καμιά συγκρίσιμη
αντίδραση από τις ΗΠΑ,
αλλά εν μέσω του χάους
και του θορύβου της
διοίκησης Trump, ποιος
παρακολουθούσε;
Η ασάφεια της πολιτικής
της διοίκησης για την
Συρία, υποθετικά,
επέτρεψε στον Trump να
απολαμβάνει εγκάρδιες,
θετικές συνομιλίες με
επιλεγμένους ξένους
ομολόγους. Ο Λευκός
Οίκος έχει παράσχει
ελάχιστες πληροφορίες
σχετικά με τις πολλαπλές
συνομιλίες του Trump για
την Συρία με τον
Ερντογάν και τον Ρώσο
πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Αλλά αυτοί οι δύο ηγέτες
αναμφισβήτητα ζήτησαν
διαβεβαιώσεις ότι οι
Ηνωμένες Πολιτείες δεν
θα επιδιώξουν
μακροπρόθεσμη παρουσία
στην χώρα παράλληλα με
τις SDF. Ο Trump, ο
οποίος είναι φημισμένα
αντίθετος προς τις
προσωπικές
αντιπαραθέσεις [21],
κατά πάσα πιθανότητα δεν
τους είπε κάτι
διαφορετικό.
ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΔΙΑΛΥΟΝΤΑΙ
Η ασάφεια της πολιτικής
για την Συρία
λειτούργησε για κάποιο
χρονικό διάστημα, αλλά
έμελε να γίνει ζημιογόνα
σε κάποιο σημείο. Από το
τηλεφώνημα του Τραμπ με
τον Ερντογάν και την
επακόλουθη τουρκική
εισβολή στην Συρία, οι
Ηνωμένες Πολιτείες έχουν
χάσει σημαντική επιρροή
στα γεγονότα εκεί.
Εκείνοι που κέρδισαν εις
βάρος των Ηνωμένων
Πολιτειών, αξίζει να
σημειωθεί, είναι δρώντες
που σαφώς διατυπώνουν
και στην συνέχεια
επιδιώκουν σταθερά τους
στόχους τους. Η Ρωσία
και η Τουρκία έχουν
αποκτήσει τόσο έδαφος
όσο και επιρροή. Το
καθεστώς Assad έχει
περάσει σε περιοχές που
θα είχε αγωνιστεί για να
κερδίσει στρατιωτικά,
και μέσω αυτού το Ιράν
έχει επεκτείνει την
επιρροή του στην χώρα.
Ακόμα και το ISIS
κερδίζει από τη νέα τάξη
στην Συρία καθώς οι SDF
στρέφονται από το να
φρουρούν τους
φυλακισμένους του ISIS
στην καταπολέμηση της
Τουρκίας. Τα
αποτελέσματα της
μπερδεμένης πολιτικής
του Τραμπ για την Συρία
ήταν ιδιαίτερα πιεστικά
για τις υπό κουρδική
ηγεσία δυνάμεις και για
τις εκατοντάδες χιλιάδες
πολίτες στον δρόμο της
τουρκικής επίθεσης, η
οποία έχει ήδη
δημιουργήσει αξιόπιστες
κατηγορίες για θηριωδίες
[22].
Η ασάφεια της πολιτικής
δυσχεραίνει επίσης την
προετοιμασία σχεδίων
έκτακτης ανάγκης. Μέχρι
πρόσφατα, η ομάδα του
προέδρου απέφυγε να
αντιμετωπίσει [23] το
δυσάρεστο γεγονός ότι ο
Trump δεν είχε δεσμευτεί
για μια μακρά
στρατιωτική παρουσία των
ΗΠΑ στην Συρία. Ως
αποτέλεσμα, η διοίκηση
δεν είχε αναπτύξει [17]
σταθερά σχέδια για μια
υπεύθυνη απόσυρση των
ΗΠΑ. Δεν υπήρχε
μακροπρόθεσμη στρατηγική
για την διασφάλιση των
κρατουμένων του ISIS ή
για την διευκόλυνση της
προσέγγισης μεταξύ των
SDF και του καθεστώτος
Assad υπό εύλογους όρους.
Παρά την αποτυχία της
διφορούμενης πολιτικής
της Συρίας, ο Λευκός
Οίκος παραμένει
επιρρεπής στην ασαφή,
παρορμητική και
αντιφατική σκέψη σχετικά
με την χώρα. Ο Trump
αντέστρεψε την πορεία
του ξανά στα τέλη
Οκτωβρίου, διατάζοντας
τα στρατεύματα των ΗΠΑ
να επιστρέψουν σε
τμήματα της
βορειοανατολικής Συρίας
για να ασφαλίσουν
κοιτάσματα πετρελαίου,
φαινομενικά ως μέρος της
μεγαλύτερης αποστολής
για να κατανικηθεί το
ISIS. Όπως αναμενόταν, η
ομάδα εθνικής ασφαλείας
επιμένει τώρα [24] ότι «οι
τρεις στόχοι μας
παραμένουν» αμετάβλητοι
στην Συρία, ακόμη και
καθώς οι συνθήκες έχουν
αλλάξει. Όπως και πριν,
το [ασαφές σχέδιο από]
μελάνι Rorschach, μπορεί
να επιτρέψει σε πολλές
πλευρές να δουν αυτό που
θέλει η καθεμιά στην
οδηγία του Trump. Αλλά
είναι ζωτικής σημασίας
να υπενθυμίσουμε ότι η
ασάφεια λειτούργησε
μέχρι να [αρχίσει να]
μην λειτουργεί. Και όταν
σταμάτησε [να λειτουργεί],
οι συνέπειες ήταν
σοβαρές: Μειωμένη
μόχλευση των ΗΠΑ, μια
αποδυναμωμένη
αντιτρομοκρατική
εκστρατεία, ξεφτισμένες
συνεργασίες των ΗΠΑ, και
τεράστια ανθρώπινα δεινά.
Αυτό που χρειάζεται τώρα
η διοίκηση είναι η
σαφήνεια στην Συρία.
Η FRANCES Z. BROWN είναι
πρώην διευθύντρια στο
προσωπικό του Συμβουλίου
Εθνικής Ασφάλειας
αμφότερων του Ομπάμα και
του Trump και τώρα
συνεργάτις στο Carnegie
Endowment for
International Peace.
Trading
σε ελληνικές μετοχές μέσω
της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και
Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία
οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης"
- Demo).