Ο εθνικισμός του «Πρώτα η Αμερική», η μονομέρεια,
ο αντιμεταναστευτικός πυρετός, η άγρια επίθεση
στην Κίνα, όλα αυτά αποτελούν χαρακτηριστικά του
Trump. Έχουν γίνει το νέο φυσιολογικό.
--------------------
Εάν η ομιλία του
προέδρου των ΗΠΑ,
Ντόναλντ Τραμπ, ενώπιον
της Γενικής Συνέλευσης
των Ηνωμένων Εθνών την
Τρίτη αξίζει να μείνει
στη μνήμη για κάτι, θα
είναι για αυτά που δεν
είπε. Παρά την πρόσφατη
επίθεση στις
εγκαταστάσεις πετρελαίου
της Σαουδικής Αραβίας,
την οποία η κυβέρνηση
των ΗΠΑ έχει ιχνηλατήσει
έως το Ιράν, ο Trump
απέφυγε να μιλήσει για
χτυπήματα αντιποίνων. Ο
τόνος του ήταν χαμηλός
και απαλλαγμένος από τα
φιλοπόλεμα απανθίσματα
που είναι το
χαρακτηριστικό του.
Πράγματι, σε σύγκριση με
τις προηγούμενες ομιλίες
του Τραμπ στον ΟΗΕ, αυτή
ήταν ασυνήθιστα
μετρημένη και ο τρόπος
της ανάγνωσής της ήταν
λιγότερο τραχύς και
συγκρουσιακός.
Ο Trump απευθύνεται στην
Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ
στη Νέα Υόρκη, τον
Σεπτέμβριο του 2019.
Carlo Allegri / Reuters
Η ασυνήθιστα ήπια
εμφάνιση του προέδρου
των Ηνωμένων Πολιτειών
μέχρι που του χάρισε ένα
μέτριο χειροκρότημα –όχι
μικρό επίτευγμα
δεδομένης της εχθρικής
υποδοχής που συνήθως
αντιμετωπίζει από την
διπλωματική κοινότητα.
Τα μέλη του ακροατηρίου
ήταν σαφώς ανακουφισμένα:
Περίμεναν πολύ χειρότερα.
Η μονοτονία και η
έλλειψη κομπασμών από
τον Trump θα μπορούσε να
ήταν προϊόν περισπασμού.
Στο κάτω-κάτω, είχε μια
κακή μέρα. Λίγο πριν
κάνει την ομιλία του
στον ΟΗΕ, ο Τραμπ
αντιμετώπισε μια θύελλα
που συσσωρεύεται σχετικά
με την εικαζόμενη
προσπάθειά του να
συνδέσει την στρατιωτική
βοήθεια στην Ουκρανία με
την προθυμία του Κιέβου
να αποκαλύψει πολιτική
βρωμιά για τον πρώην
αντιπρόεδρο, Τζο
Μπάιντεν, κορυφαίο
υποψήφιο για την
προεδρική υποψηφιότητα
των Δημοκρατικών. Καθώς
ενέπλεκε τα μέσα μαζικής
ενημέρωσης, ο Trump
προσπάθησε να εκτρέψει
τις κατηγορίες για
κατάχρηση εξουσίας
υποδεικνύοντας ότι είχε
αναστείλει το πακέτο
βοήθειας προκειμένου να
ασκήσει πιέσεις στους
Ευρωπαίους συμμάχους να
κάνουν περισσότερα για
την Ουκρανία. «Πάντα
ρωτάω», είπε, «γιατί
άλλες χώρες [1] -ειδικά
στην Ευρώπη- δεν βάζουν
χρήματα για την Ουκρανία;»
Όσο για τον ισχυρισμό
ότι πίεσε την Ουκρανία
για προσωπικό πολιτικό
όφελος: «Δεν το έκανα
καθόλου», επέμεινε ο
Trump καθώς συναντούσε
τον Πολωνό πρόεδρο
Andrzej Duda.
Το απατηλό δόλωμα δεν
λειτούργησε. Μέχρι το
τέλος της ημέρας, η
Πρόεδρος της Βουλής,
Νάνσυ Πελόσι είχε
ανακοινώσει την έναρξη
επίσημης έρευνας για
μομφή. Μια κακή ημέρα,
όντως.
Αλλά η απροθυμία του
Trump να κρούσει τα
τύμπανα του πολέμου στο
Ιράν ήταν το προϊόν από
κάτι περισσότερο από τις
εγχώριες δοκιμασίες του.
Η ομιλία του έδειξε και
πάλι τη νεο-απομονωτική
πεποίθησή του ότι οι
Ηνωμένες Πολιτείες
πρέπει να συρρικνώσουν
τις υποχρεώσεις τους στο
εξωτερικό. «Θέλουμε
εταίρους, όχι αντιπάλους»,
είπε ο Trump. «Ο στόχος
της Αμερικής δεν είναι
να συνεχίσει με αυτούς
τους ακατάπαυστους
πολέμους, πολέμους που
δεν τελειώνουν ποτέ». Η
απροθυμία του Trump να
αναλάβει στρατιωτικές
ενέργειες εναντίον του
Ιράν, είναι σύμφωνη με
την αποφασιστικότητά του
να αποσύρει τα
στρατεύματα των ΗΠΑ από
την Συρία και το
Αφγανιστάν. Καθώς ο
ίδιος προχωρά στο
στοίχημά του για
επανεκλογή, ο πρόεδρος
έχει την πρόθεση να
καταδείξει στους
ψηφοφόρους ότι τελειώνει
πολέμους, ότι δεν τους
ξεκινά. Η επιλογή του
συνθήματος «Πρώτα η
Αμερική» δεν είναι
τυχαία από αυτή την
άποψη: Το σύνθημα είναι
μια ρητή επίκληση στους
απομονωτιστές του
μεσοπολέμου που
πολέμησαν τόσο σκληρά
για να κρατήσουν το
έθνος έξω από τον Β’
Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Trump έχει γενικά την
ικανότητα να εκπληρώνει
τις προεκλογικές
υποσχέσεις του, να
αποσύρεται από συμφωνίες,
να χαλιναγωγεί το
ελεύθερο εμπόριο και να
πατάσσει τη μετανάστευση.
Η κύρια εξαίρεση αφορά
το μέτωπο του
συμμαζέματος, όπου οι
υποσχέσεις του Trump για
τον τερματισμό των
ατελείωτων πολέμων δεν
τηρήθηκαν. Είτε
εμποδίστηκε από το
Πεντάγωνο είτε από τον
πρώην σύμβουλό του για
την εθνική ασφάλεια,
John Bolton, ο Trump
απέτυχε να βγάλει τις
δυνάμεις των ΗΠΑ από την
Συρία και το Αφγανιστάν.
Τώρα που ο Μπόλτον έχει
παραμεριστεί, ο Trump
ίσως να στρέφεται προς
την κατεύθυνση της
αποχώρησης. Ο ήσυχος
τόνος και η απουσία
φιλοπόλεμης ρητορικής
στην ομιλία της Τρίτης
μπορεί να σηματοδοτεί
ότι ο Τραμπ σκοπεύει να
κατευθυνθεί στην
προεκλογική περίοδο
αποφασισμένος να τηρήσει
τις υποσχέσεις του περί
απόσυρσης.
Παρόλο τον ήπιο τόνο του
και την επιφυλακτική
στάση του στο Ιράν, ο
Trump κράτησε την
συνηθισμένη ρητορική «Πρώτα
η Αμερική» στο επίκεντρο
της ομιλίας του στον ΟΗΕ.
Ένα από τα κεντρικά
μηνύματά του προς την
Γενική Συνέλευση -ότι ο
παγκοσμιοποίηση πρέπει
να αντικατασταθεί από
τον εθνικισμό- επανέλαβε
το κύριο θέμα των δύο
προηγούμενων ομιλιών του
στον ΟΗΕ. Με τα λόγια
του Trump: «Αν θέλετε
ελευθερία, να
υπερηφανεύεστε για την
χώρα σας. Αν θέλετε
δημοκρατία, βασιστείτε
πάνω στην κυριαρχία σας.
Και αν θέλετε ειρήνη,
αγαπάτε το έθνος σας. …
Το μέλλον δεν ανήκει
στους υπέρμαχους της
παγκοσμιοποίησης. Το
μέλλον ανήκει στους
πατριώτες. Το μέλλον
ανήκει σε κυρίαρχα και
ανεξάρτητα έθνη».
Ο Trump, φυσικά, δεν
έχασε την ευκαιρία να
επιτεθεί κατά της
πολυμέρειας και του
ίδιου του ΟΗΕ,
επαναλαμβάνοντας την
εχθρότητά του σε «διεθνείς
ενώσεις που μας δένουν
και ρίχνουν την Αμερική»,
όπως το έθεσε σε μια
προεκλογική ομιλία του
το 2016. Την Τρίτη,
καθώς διακήρυξε την
άρνησή του να
συμμετάσχει σε μια
συνθήκη περί εμπορίου
όπλων υπό την αιγίδα του
ΟΗΕ, η διατύπωσή του
ήταν παρόμοια: «Δεν
υπάρχουν περιστάσεις υπό
τις οποίες οι Ηνωμένες
Πολιτείες θα επιτρέψουν
σε διεθνείς οντότητες να
καταπατούν τα δικαιώματα
των πολιτών μας στην
αυτοάμυνα».
Όπως είναι το
χαρακτηριστικό του, ο
Trump προσέθεσε στους
παιάνες του για το
κυρίαρχο έθνος έναν
κανονιοβολισμό κατά της
μετανάστευσης. «Πολλές
από τις χώρες εδώ σήμερα
αντιμετωπίζουν τις
προκλήσεις της
ανεξέλεγκτης
μετανάστευσης»,
παρατήρησε ο Trump. «Καθένας
από εσάς έχει το απόλυτο
δικαίωμα να προστατεύει
τα σύνορά του. Έτσι,
βέβαια, κάνει και η χώρα
μας». Απευθύνθηκε
ξεκάθαρα στους
μετανάστες από την
Κεντρική Αμερική,
προειδοποιώντας: «Αν τα
καταφέρετε να φτάσετε
εδώ, δεν θα σας
επιτραπεί να μπείτε˙ θα
σας γυρίσουμε αμέσως
στην πατρίδα σας». Το
μήνυμα υποδηλώνει ότι ο
Trump βρίσκεται ήδη σε
κατάσταση προεκλογικής
καμπάνιας και ότι η
σθεναρή στάση του στον
τομέα της μετανάστευσης
είναι αμετακίνητη.
Πράγματι, ο Trump θεωρεί
σαφώς τη μεταναστευτική
πολιτική ως ένα θέμα
αιχμής για τις εκλογές
του 2020 και θα το
κρατήσει στο προσκήνιο.
Ο Trump διπλασίασε τις
προσπάθειές του επίσης
στην εμπορική διαμάχη
του με την Κίνα.
Κατηγόρησε το Πεκίνο για
κακοπιστία,
ισχυριζόμενος ότι η Κίνα
«αρνήθηκε να υιοθετήσει
τις υποσχεθείσες
μεταρρυθμίσεις, έχει
υιοθετήσει ένα
οικονομικό μοντέλο που
εξαρτάται από τεράστια
εμπόδια στην αγορά,
τεράστιες κρατικές
επιδοτήσεις, χειραγώγηση
των συναλλαγματικών
ισοτιμιών, υποτίμηση
(dumping) προϊόντων,
καταναγκαστικές
μεταφορές τεχνολογίας
και κλοπή πνευματικής
ιδιοκτησίας, και επίσης
εμπορικών μυστικών σε
μεγάλη κλίμακα». Ο Trump
σηματοδότησε μια σκληρή
διαπραγματευτική στάση,
δηλώνοντας: «Δεν θα
δεχθώ μια κακή συμφωνία
για τον αμερικανικό λαό».
Κρίνοντας από αυτή την
ρητορική, ένας
παρατεταμένος και
κλιμακούμενος εμπορικός
πόλεμος επαπειλείται
στον ορίζοντα.
Ο εθνικισμός του «Πρώτα
η Αμερική», η μονομέρεια,
ο αντιμεταναστευτικός
πυρετός, η άγρια επίθεση
στην Κίνα, όλα αυτά
αποτελούν χαρακτηριστικά
του Trump. Έχουν γίνει
το νέο φυσιολογικό.
Αυτό που ξεχώρισε
περισσότερο την Τρίτη
ήταν τα τμήματα της
ομιλίας που έτειναν προς
την αντίθετη κατεύθυνση
-δηλαδή, η ήπια στάση
του Trump για το Ιράν
και η απτή του επιθυμία
να αποστασιοποιήσει τις
Ηνωμένες Πολιτείες από
μακρινές στρατιωτικές
συγκρούσεις. Τώρα που
βλέπει προς την
επανεκλογή του και
περιβάλλεται από μια
ομάδα εξωτερικής
πολιτικής που
αποτελείται από πιστούς
πεζικάριους, ο Trump
πρόκειται να είναι ο
Trump. Αυτό σημαίνει ότι
πρόκειται να αποφύγει
στρατιωτικές συγκρούσεις
και να βγάλει τις
Ηνωμένες Πολιτείες από
αυτό που θεωρεί ως μια
υπερβολή στις
υποχρεώσεις στο
εξωτερικό.
Στον Trump μπορεί να μην
αρέσουν τα Ηνωμένα Έθνη
ή ο διεθνισμός που
αντιπροσωπεύουν. Αλλά,
ειρωνικά, μπορεί τελικά
να προαγάγει έναν από
τους κύριους στόχους του
σώματος -να μειώσει την
συχνότητα του πολέμου.
Ο CHARLES A. KUPCHAN
είναι καθηγητής Διεθνών
Υποθέσεων στο
Πανεπιστήμιο Georgetown
και ανώτερος συνεργάτης
στο Council on Foreign
Relations.
Trading
σε ελληνικές μετοχές μέσω
της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και
Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία
οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης"
- Demo).