|
Το
εννεάμηνο του 2019 τα καθαρά έσοδα (λειτουργικά
έσοδα μείον λειτουργικά έξοδα) εμφάνισαν άνοδο
και τα κέρδη προ φόρων αυξήθηκαν σημαντικά
έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2018. Η
εξέλιξη αυτή οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην
αύξηση των εσόδων από χρηματοοικονομικές πράξεις,
που θεωρούνται μη επαναλαμβανόμενα έσοδα, και
στην περαιτέρω συγκράτηση των εξόδων. Τα έσοδα
από προμήθειες μειώθηκαν έναντι της αντίστοιχης
περιόδου του 2018, ενώ τα έσοδα από τοκοφόρες
εργασίες συνέχισαν να μειώνονται, εξαιτίας της
συρρίκνωσης του δανειακού χαρτοφυλακίου των
τραπεζών αλλά και της χαμηλής ποιότητας του
ενεργητικού.
Όσον αφορά
τα έξοδα, συνεχίζεται η προσπάθεια για περαιτέρω
μείωση του λειτουργικού κόστους μέσω
εξορθολογισμού του δικτύου των καταστημάτων και
περιστολής των γενικών διοικητικών εξόδων, με
αποτέλεσμα ο λόγος εξόδων προς έσοδα των
ελληνικών τραπεζών να διαμορφώνεται κοντά στο
50%, επίπεδο σημαντικά χαμηλότερο του ευρωπαϊκού
μέσου όρου. Μειωμένες εμφανίστηκαν οι προβλέψεις
για τον πιστωτικό κίνδυνο, δεδομένης της προόδου
αναφορικά με τη διαχείριση των μη
εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά και του σχετικά
υψηλού επιπέδου κάλυψης από προβλέψεις που είχε
δημιουργηθεί τις προηγούμενες περιόδους. Το
ποσοστό των προβλέψεων είναι όμως χαμηλότερο από
ό,τι σε άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ με
υψηλούς δείκτες ΜΕΔ.
Παρά τη
βελτίωση συγκριτικά με το 2018, η κερδοφορία
μετά από φόρους είναι αναιμική και ο δείκτης
αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων παραμένει σε πολύ
χαμηλά επίπεδα (περίπου 2%) σε σχέση με το μέσο
όρο των ευρωπαϊκών τραπεζών (7%).
Η
κεφαλαιακή επάρκεια παραμένει σε ικανοποιητικά
επίπεδα.
Αναφορικά με την κεφαλαιακή επάρκεια, τόσο ο
Δείκτης Κεφαλαίου Κοινών Μετοχών
(Common
Equity Tier 1 – CET1) όσο και ο Δείκτης
Κεφαλαιακής Επάρκειας σε ενοποιημένη
βάση παρέμειναν στο τέλος Σεπτεμβρίου 2019 σε
ικανοποιητικό επίπεδο (15,9% και 16,9%
αντίστοιχα). Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στην
αύξηση των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων των
ελληνικών τραπεζικών ομίλων κατά 8,6% το
εννεάμηνο του 2019, κυρίως λόγω α)της
συγχώνευσης της Grivalia Properties Ανώνυμης
Εταιρείας Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία με την
τράπεζα Eurobank Ergasias Α.Ε., β) της έκδοσης
ομολογιών μειωμένης εξασφάλισης που
προσμετρούνται στα ίδια κεφάλαια κατηγορίας 2
(Tier 2), γ) της καταγραφής κερδών μετά από
φόρους και δ) του υψηλότερου αποθέματος ομολόγων
που αποτιμώνται στην εύλογη αξία μέσω των λοιπών
συνολικών εσόδων και καταχωρούνται στην καθαρή
θέση (FVTOCI). Ωστόσο, πάνω από το ήμισυ των
κεφαλαίων των τραπεζών αφορά κεφάλαια από
αναβαλλόμενο φόρο, ενώ προκλήσεις για τα επόμενα
έτη αποτελούν ―μεταξύ άλλων― η σταδιακή επίπτωση
από την πρώτη εφαρμογή του Διεθνούς Προτύπου
Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης 9 (IFRS 9), η
κεφαλαιακή επίπτωση από τη στρατηγική μείωσης
των ΜΕΔ και η σταδιακή δημιουργία κεφαλαιακού
αποθέματος που αντιστοιχεί στην Ελάχιστη
Απαίτηση Ιδίων Κεφαλαίων και Επιλέξιμων
Υποχρεώσεων (MREL).
Υποχώρηση
των μη εξυπηρετούμενων δανείων – θετική εξέλιξη
η εφαρμογή του σχεδίου “Ηρακλής”
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) ανήλθαν στο
τέλος Σεπτεμβρίου 2019 σε 71,2 δισεκ.
ευρώ,1
μειωμένα κατά 10,6 δισεκ. Ευρώ συγκριτικά με το
τέλος Δεκεμβρίου 2018 και κατά
περίπου 36 δισεκ. ευρώ έναντι του Μαρτίου 2016,
οπότε είχε καταγραφεί και το υψηλότερο επίπεδο
ΜΕΔ. Η υποχώρηση του αποθέματος των ΜΕΔ το
εννεάμηνο του 2019 οφείλεται κυρίως σε πωλήσεις
και διαγραφές. Ο λόγος των ΜΕΔ προς το σύνολο
των δανείων παρέμεινε το Σεπτέμβριο του 2019 σε
υψηλό επίπεδο (42,1%). Ως προς τις επιμέρους
κατηγορίες χαρτοφυλακίων, ο δείκτης ΜΕΔ
διαμορφώθηκε σε 43,0% για το στεγαστικό, 49,7%
για το καταναλωτικό και 40,4% για το
επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο. Όσον αφορά την
κάλυψη των ΜΕΔ από συσσωρευμένες προβλέψεις, ο
σχετικός δείκτης ανήλθε σε 44,2%.
Τα προβλήματα των ΜΕΔ και της αδύναμης οργανικής
κερδοφορίας εμφανίζονται ακόμη εντονότερα στις
μη συστημικές τράπεζες. Θετική εξέλιξη αποτελεί
το γεγονός ότι τα τελευταία έτη οι τράπεζες
συνομολογούν κυρίως λύσεις ρύθμισης
μακροπρόθεσμοy χαρακτήρα για τα ΜΕΔ, σε
αντιδιαστολή με ρυθμίσεις βραχυπρόθεσμου
χαρακτήρα. Παρ' όλα αυτά, στην πλειονότητα των
περιπτώσεων επιλέγεται η λύση της επιμήκυνσης
του χρόνου αποπληρωμής και σπανιότερα της
μείωσης του επιτοκίου και του διαχωρισμού του
υπολοίπου οφειλής. Ανησυχητικά υψηλό παραμένει
το ποσοστό των δανείων που είχαν τεθεί σε
καθεστώς ρύθμισης, αλλά εμφάνισαν και πάλι
καθυστέρηση μετά τη συνομολόγηση της ρύθμισης.
Επίσης, ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι, παρά
τις βελτιώσεις στο οικονομικό και θεσμικό
περιβάλλον, οι εισπράξεις μέσω ενεργητικής
διαχείρισης (δηλαδή μέσω είσπραξης
καθυστερούμενων οφειλών, αναδιαρθρώσεων δανείων,
ρευστοποίησης εξασφαλίσεων κ.λπ.) παραμένουν
πολύ περιορισμένες. Ως αποτέλεσμα, παρατηρούνται
ακόμη καθαρές ροές νέων ΜΕΔ. Όσον αφορά τους
επιχειρησιακούς στόχους για τη μείωση των ΜΕΔ, η
στόχευση είναι ο δείκτης ΜΕΔ να έχει διαμορφωθεί
σε επίπεδα κάτω του 20% στο τέλος του 2021. Η
εφαρμογή
του σχεδίου “Ηρακλής”, το οποίο έχει καταρτίσει
η κυβέρνηση, θα συμβάλει στην ταχύτερη
αποκλιμάκωση του ποσοστού αυτού.
Ωστόσο,
κρίνεται αναγκαίο το εν λόγω σχέδιο να
πλαισιωθεί από την εφαρμογή και άλλων μέτρων
ολιστικής προσέγγισης, όπως αυτά που έχει
προτείνει στο πρόσφατο παρελθόν η Τράπεζα της
Ελλάδος. Μάλιστα η πρόταση της Τράπεζας της
Ελλάδος, εκτός από την αντιμετώπιση του
προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων,
επιτυγχάνει ταυτόχρονα και περιορισμό του
μειονεκτήματος που παρουσιάζει η σημερινή
κεφαλαιακή διάρθρωση των τραπεζών, ότι δηλαδή η
αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση (DTC) συνιστά
δυσανάλογα μεγάλο μέρος των συνολικών κεφαλαίων.
Μια
αποφασιστική και συστημική λύση στο πρόβλημα των
μη εξυπηρετούμενων δανείων θα επιτρέψει να
στρέψουν οι τράπεζες την προσοχή τους σε
σύγχρονα επιχειρηματικά μοντέλα, στην αναζήτηση
νέων επικερδών αναπτυξιακών ευκαιριών και
δραστηριοτήτων, σε νέες ψηφιακές και άλλες
τεχνολογίες και, πάνω απ’ όλα, στη χρηματοδότηση
της πραγματικής οικονομίας. |
