Παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε περίοδο επαναπροσδιορισμού της παρουσίας τους στον κόσμο, στην Ελλάδα παρατηρείται την τελευταία δεκαετία μια άνευ προηγουμένου αύξηση της παρουσίας των ΗΠΑ, τόσο στον αμυντικό τομέα, όσο και στον οικονομικό με επενδύσεις σαν αυτήν της Microsoft αλλά και με την ένταξη της Ελλάδας σε προγράμματα της DFC.

Το Δεύτερο Τροποιητικό Πρωτόκολλο της Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) έχει σαν κύρια χαρακτηριστικά της την πενταετή ανανέωση των διευκολύνσεων των βάσεων που θα χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ, κάτι που συνεπάγεται την αποδέσμευση κονδυλίων από το Κογκρέσο για επενδύσεις των ΗΠΑ σε αυτές τις βάσεις.

Η νομική βάση της συμφωνίας είναι η αντίστοιχη συμφωνία του 1990-1991 και είναι ακόμη πιο αναβαθμισμένη σε σχέση με αυτήν του 2019.

Οι τέσσερις βάσεις που θα αναβαθμιστούν είναι αυτή της Σούδας, του Στεφανοβίκειου, της Λάρισας και της Αλεξανδρούπολης.

Η τελευταία τείνει να γίνει εφάμιλλης αξίας με τη Σούδα και ενοχλεί ιδιαίτερα την Τουρκία. Η συμφωνία δεν αποκλείει στο μέλλον την αξιοποίηση κάποιας νησιωτικής βάσης από τις ΗΠΑ. Ωστόσο, οι ΗΠΑ φαίνεται πως περιμένουν πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία και δεν επιθυμούν ακόμη να πάρουν τέτοιες αποφάσεις.

Η τεχνογνωσία αλλά και η χρήση των βάσεων αυτών και από τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, αποτελούν κέρδη για την Ελλάδα καθώς και η ανανέωση του FMS (Foreign Military Surplus) που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να έχει πρόσβαση σε πλεονάζον στρατιωτικό υλικό των ΗΠΑ.

Ωστόσο, το μεγάλο πλεονέκτημα για την Ελλάδα είναι η συνοδευτική επιστολή του Μπλίνκεν.

Η Ελλάδα αναφέρεται ως ″ηγέτιδα″ περιφερειακή δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια, λέξη που είναι πολύ σημαντική για την αμερικανική εξωτερική πολιτική καθώς σημαίνει πως ο Στρατηγικός Διάλογος μεταξύ ΗΠΑ-Ελλάδας θα οδηγήσει σε περαιτέρω επαύξηση των δεσμών μεταξύ των δύο χωρών.

Η Σκύρος δεν εντάχθηκε στις νησιωτικές περιοχές που οι ΗΠΑ θα έχουν παρουσία, όμως υπάρχει αναφορά σε ″αναγνώριση ζωτικού ρόλου των ελληνικών βάσεων σε ηπειρωτικές και νησιωτικές περιοχές″ (αναγνωρίζοντας έτσι την ελληνική κυριαρχία πάνω σε νησιά) αλλά και στην ″προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας των δύο χωρών κατά απειλών ή ένοπλων επιθέσεων″.

Στην επιστολή, υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά (σε σχέση με τις επιστολές Κίσινγκερ 1976, Σωτήρχου 1990 και Πομπέο 2019) που συνδέεται με τις παραπάνω αναφορές και είναι προς όφελος της Ελλάδας καθώς οι ΗΠΑ ″σέβονται την κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και τα κυριαρχικά δικαιώματα και τη δικαιοδοσία με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας″. Αυτή η ρητή αναφορά θα φέρει πονοκέφαλο στην Τουρκία η οποία έχει υιοθετήσει την παράνομη απόφαση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης του 1995 για casus belli σε περίπτωση που η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12νμ.

Ο σεβασμός των ΗΠΑ στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας δίνει ένα πολιτικό επιχείρημα στην Ελλάδα (καθώς η υπερδύναμη πλέον δίνει σημασία στο Δίκαιο της Θάλασσας λόγω και των κινεζικών δραστηριοτήτων στη Νότια Σινική Θάλασσα) να προτάσσει τη διεθνή νομιμότητα έναντι της τουρκικής ασυδοσίας στην περιοχή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις παρανοϊκές θέσεις της Τουρκίας για τα ελληνικά νησιά, το τουρκολιβυκό σύμφωνο και τους χάρτες της ″Γαλάζιας Πατρίδας″.

Στη συνοδευτική επιστολή η Ελλάδα αναφέρεται ως ″πυλώνας σταθερότητας″ και οτι ΗΠΑ παραμένουν ″δεσμευμένες στην υποστήριξη της ευημερίας και της ασφάλειας της Ελλάδας″.

Η ελληνική εξωτερική πολιτική κατάφερε με συνέπεια από το 2010 να οικοδομήσει ισχυρούς δεσμούς με τις ΗΠΑ καθώς όλες οι κυβερνήσεις επέμειναν σταθερά προς την ατλαντικό τους προσανατολισμό.

Ο Στρατηγικός Διάλογος μεταξύ των δύο χωρών πρόκειται να ενισχυθεί αν συνυπολογίσουμε οτι οι ΗΠΑ πολιτεύονται πλέον σταδιακά με βάση την υπερπόντια εξισορρόπηση (offshore balancing) και τον επιλεκτικό παρεμβατισμό (selective engagement). Αυτό σημαίνει πως η Ελλάδα αποτελεί ένα σημαντικό κράτος-μοχλό για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Αλέξανδρος Θ. Δρίβας - Διεθνολόγος -Συντονιστής του Τομέα Ευρασίας & Ν. Α. Ευρώπης στο ΙΔΙΣ - Research Fellow in HALC (Hellenic American Leadership Council)

Πρώτη δημοσίευση στην Ηuffington Post