Η αναζωπύρωση της
ελληνοτουρκικής διένεξης δημιουργεί δύσκολα
ερωτήματα. Το σίγουρο, όμως, είναι ότι η λογική
της «μη-λύσης» δεν βελτιώνει την κατάσταση.
Αντίθετα χειροτερεύει τα πράγματα και την
επεκτείνει σε νέα ζητήματα. Υπό τον φόβο του
πολιτικού κόστους, αλλά και την εσωτερίκευση της
λογικής που θέλει τα κράτη να είναι κατεξοχήν
συγκρουσιακά, αλλά και την αντίληψη ότι η «Άλλη»
πλευρά δεν διαθέτει σοβαρές θέσεις, όχι μόνο δεν
υπάρχει διάλογος και διαπραγμάτευση, αλλά
κρίνεται και αδιανόητο το ενδεχόμενο ενός
συμβιβασμού. Τι γίνεται, όμως, όταν το κόστος
της «μη-λύσης» φτάνει να υπερβαίνει τα οφέλη από
τη συνέχιση της αντιπαράθεσης;
Όσοι/όσες
αποδέχονται το
αναπόφευκτο του
συγκρουσιακού χαρακτήρα
των σχέσεων Ελλάδας –
Τουρκίας, πιστεύουν ότι
υπάρχει µία «αντικειμενική
πραγματικότητα», δηλαδή
ότι τα κράτη είναι «εγωιστικοί»
δρώντες που λειτουργούν
ωφελιμιστικά. Αδυνατούν,
όμως να αποσαφηνίσουν µε
ποιο τρόπο οι δρώντες
διαμορφώνουν άποψη για
τα εθνικά συμφέροντα και
αποφασίζουν τι τελικά
συνιστά εθνικό συμφέρον
και τι όχι. Είναι «αντικειμενιστές»
καθώς ορίζουν το εθνικό
συμφέρον µε όρους ισχύος.
Πώς, όµως, αποτιμάται το
µέγεθος της ισχύος και
πώς προσλαμβάνεται από
τους διαφορετικούς
κρατικούς και μη-δρώντες
παραμένει αδιευκρίνιστο.
Οι
δοµές της κοινωνικής
ζωής σε όλες τις
εκφάνσεις της, και στην
προκειμένη περίπτωση και
στην εξωτερική πολιτική,
είναι κοινωνικές, όχι
υλικές. Σε αντίθεση τη
λογική που μελετά τον
κόσμο «όπως είναι»,
έννοια-κλειδί είναι αυτή
της διϋποκειμενικότητας.
Οι αντιλήψεις των
δρώντων είναι αποτέλεσμα
της αλληλεπίδρασης των
κοινωνικών δρώντων, των
τρόπων με τον οποίο
επικοινωνούν και
συνεννοούνται στην
εξωτερική πολιτική. Οι
αντιλήψεις που έχουν για
τον εαυτό τους και την
ταυτότητά τους, αλλά και
για τον άλλο, τις
προθέσεις και τις αξίες
που υιοθετούν και
υπηρετούν, διαμορφώνουν
το κοινωνικό υπόβαθρο
στο οποίο λαµβάνουν χώρα
οι εξωτερικές σχέσεις.
Η ταυτότητα και το
εθνικό συμφέρον των
κρατών δημιουργείται
μέσα από αυτές τις
κοινωνικές δομές. Δεν µπορούν
να θεωρούνται εκ των
προτέρων δεδομένα στη
βάση της ανθρώπινης
φύσης ή της εγχώριας
πολιτικής. Η έμφαση έτσι
αποδίδεται στον ρόλο των
ιδεών, και πώς αυτές
μεταλλάσσονται,
διαφοροποιούνται και
εμπεδώνονται μέσα από
την επικοινωνία με
άλλους δρώντες
δημιουργώντας την
κοινωνική πραγµατικότητα.
Η
ανάλυση αυτή είναι
θεμελιώδους σημασίας,
καθώς επιτρέπει ευρεία
περιθώρια
επαναδιαμόρφωσης των
κύριων παραμέτρων της
εξωτερικής πολιτικής.
Εναπόκειται στους
δρώντες, και εξαρτάται
από αυτούς, η κατασκευή
µίας ειρηνικής
πραγματικότητας. Η
υπόθεση εργασίας περί
ισχύος και αυτοβοήθειας
στην εξωτερική πολιτική,
σε αυτό το πλαίσιο, δεν
αποτελεί παρά ένα
ενδεχόμενο που αποτελεί
προϊόν της πληµµελούς
κοινωνικοποίησης και
συνεννόησης των µερών (που
δημιουργούν ιδιαίτερα
υποκειμενικές δυσμενείς
εικόνες-στερεότυπα για
τον «Άλλο»).
Είναι οι κοινωνικές
δομές και οι ιδέες των
δρώντων αυτές που
δημιουργούν την ποικιλία
των αποτελεσμάτων στο
πεδίο της εξωτερικής
πολιτικής. Δεν είναι η
ισχύς καθαυτή, αλλά το
πώς αυτή γίνεται
αντιληπτή από τους
παράγοντες που έχει
σηµασία στη διαµόρφωση
της εξωτερικής πολιτικής.
Επίσης, η ισχύς δεν
αντλείται µόνο από έναν
ισχυρό στρατό και µία
οικονομία που παράγει
πλεονάσματα, αλλά και
από φύσει
διϋποκειμενικές έννοιες,
όπως η νομιμοποίηση, οι
νόρμες και οι
κανονιστικές αρχές, και
η πρόσδοση συγκεκριμένου
νοήματος και
περιεχομένου σε έννοιες
και γεγονότα. Η
εξωτερική πολιτική των
κρατών δεν καθορίζεται
τόσο από την
αντικειμενική
πραγματικότητα, αλλά από
το τι νομίζουν ότι είναι
η πραγματικότητα αυτή.
Tα κράτη, με τις
επιλογές τους είναι και
δημιουργοί της
πραγματικότητας. Δηλαδή
η Ελλάδα και η Τουρκία
μπορούν να διαμορφώσουν
μια πιο συμφέρουσα
γιʼ αυτές πραγματικότητα
ή να κάνουν το αντίθετο,
να επιφέρουν τη
σύγκρουση και την
καταστροφή.
Χρήστος Α.
Φραγκονικολόπουλος
(Athens Voice)
Greek Finance Forum
Σχόλια Χρηστών
Trading
σε ελληνικές μετοχές μέσω
της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και
Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία
οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης"
- Demo).
