Πέμπτη, 00:01 - 27/02/2020

  Tweet

Η σπίθα που έβαλε φωτιά ήταν οι επιτάξεις γης για την κατασκευή των Κλειστών Κέντρων Κράτησης (ΚΚΚ). Ως άλλοθι λειτούργησαν οι χείριστοι χειρισμοί του Νότη Μηταράκη, του αρμόδιου υπουργού, ο οποίος αν και Χιώτης (θα έπρεπε να γνωρίζει) έχασε την μπάλα από την πρώτη στιγμή. Αν διαβάσει κάποιος τα πρωτοσέλιδα των τοπικών ιστοτόπων θα νομίζει ότι στη Λέσβο και τη Χίο άρχισε η επανάσταση κατά του Αθηναϊκού Κέντρου και της κυβέρνησης. Μόνο που η ασκούμενη αντιπολίτευση δεν είναι από «αριστερά», όπως θα φανταζόταν ο αφελής παρατηρητής. Αλλά από τα δεξιά της Δεξιάς, στην οποία έχει προσχωρήσει το παπαδαριό που θυμήθηκε τους Αγαρηνούς, και ένα κομμάτι της ντόπιας Αριστεράς, που θυμήθηκε τα μικροαστικά ανακλαστικά της (δεν τα είχε ξεχάσει και ποτέ άλλωστε).

Mένει να εκτιμήσουμε, όλοι μαζί και με ψυχραιμία, την πραγματικότητα. Το ΑΕΠ των νησιών του Βορειο-ανατολικού Αιγαίου αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια, αν και παρατηρήθηκε πτώση του τουρισμού. Πώς, διάολο, συνέβη κάτι τέτοιο; Δεν πρόκειται για θαύμα. Είναι απλά το αποτέλεσμα μιας άλλης οικονομικής δραστηριότητας που αναπτύχθηκε γύρω από το μεταναστευτικό ζήτημα. Real Estate, εμπόριο, διακίνηση τροφίμων, εμπόριο ειδικών τεχνικών συστημάτων, απορρόφηση ντόπιου εργατικού δυναμικού, ειδικός «τουρισμός» ειδικών επί θεμάτων μετανάστευσης, κινητικότητα των ΜΚΟ, εγκατάσταση στο νησί πολλών εταιρειών λόγω μειωμένου ΦΠΑ κ.λπ. Παράλληλα με τα παραπάνω αναπτύχθηκε στη Λέσβο και τη Χίο αλλά και τη Σάμο ή τη Λέρο ένα ολόκληρο σύστημα παραοικονομίας και ιδιαίτερα μία underground local economy. Παράνομη διακίνηση ανθρώπων, εμπορευμάτων και υπηρεσιών, επί το κομψότερον, trafficking, παράνομη διακίνηση φαρμάκων και ουσιών, παράνομη παροχή υπηρεσιών (αιτήσεις, προώθηση αιτημάτων, νόμιμα ή παράνομα ταξιδιωτικά έγγραφα, νομικές συμβουλές κ.λπ.).

Όλες αυτές οι δραστηριότητες, νόμιμες και παράνομες, συντέλεσαν στην αύξηση του συλλογικού πλούτου στα νησιά αυτά. Βεβαίως, όπως συμβαίνει πάντα, τα περισσότερα οφέλη τα καρπώθηκαν εκείνοι που ενεπλάκησαν περισσότερο. Παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση των ενοικίων ή των χρονομισθώσεων ακινήτων Airbnb, αύξηση των μισθών στο τοπικό εργατικό δυναμικό το οποίο εργάζεται είτε σε δομές είτε σε ΜΚΟ, είτε και στα δύο. Η Λέσβος, η Χίος και η Σάμος, αλλά και η Λέρος με την Κω, αποτελούν πλέον πόλο έλξης των δημοσίων υπαλλήλων διαφόρων κατηγοριών που ζητούν να μετατεθούν στα νησιά λόγω ειδικού bonus (αστυνομικοί, λιμενικοί, επί παραδείγματι).

Προφανώς άλλαξαν πολλά πράγματα στην καθημερινότητα των κατοίκων αυτών των νησιών. Προφανέστατα υπήρξαν αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή των πολιτών. Σίγουρα επιδεινώθηκαν τα ζητήματα ασφαλείας σε όλα τα επίπεδα. Ωστόσο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο οι τοπικές κοινωνίες κατάφεραν να απορροφήσουν το μεγάλο σοκ και να ανταποκριθούν οικονομικά και τεχνικά στην αιφνιδιαστική επέλαση του μεταναστευτικού ζητήματος αναπληρώνοντας μάλιστα τα κενά που παρουσίασε η κεντρική διοίκηση.

Τι συνέβη, λοιπόν, και τα πράγματα άλλαξαν τόσο δραστικά ώστε το κλίμα στο Βορειοανατολικό Αιγαίο να είναι σχεδόν πολεμικό;

Είναι προφανές πως το ευαίσθητο ισοζύγιο οφέλους - απώλειας έγειρε μονόπαντα κάποια στιγμή. Η επισημοποίηση της μονιμότητας με την προοπτική κλειστών δομών και η αίσθηση πως η Ευρώπη αντιμετωπίζει τα ελληνικά νησιά ως μόνιμες δομές (φυλακές) κράτησης θα έχει οπωσδήποτε άμεσες επιπτώσεις στη διαμόρφωση των τιμών real estate και στον τουρισμό. Θα απαξιωθεί η γη και θα απαξιωθούν οι δυνατότητες τουριστικών υπηρεσιών. Μακροπρόθεσμα οι τοπικές κοινωνίες θα απολέσουν τη δυνατότητα ανταπόκρισης στις βασικές οικονομικές δυναμικές. Τα προσωρινά οφέλη από την οικονομία και παραοικονομία της μετανάστευσης θα είναι πια περιορισμένα σε σύγκριση με τις μακροπρόθεσμες απώλειες.

Αυτή τη διάσταση δεν την κατάλαβε ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε την κατανοεί η σημερινή κυβέρνηση. Τα μεγάλα νησιά του Βορειανατολικού Αιγαίου (όπως και τα ιταλικά νησιά) πρέπει να τύχουν ειδικών προγραμμάτων οικονομικής ανάπτυξης με επαναστατικές δομές οικονομικής δραστηριότητας σε σύγχρονους τομείς και νέες τεχνολογίες. Οι πολίτες αυτών των περιοχών πρέπει να πεισθούν πως ως αντάλλαγμα στις μόνιμες κλειστές δομές για μετανάστες - πρόσφυγες που όπως φαίνεται είναι πλέον αναπόφευκτες λόγω συνολικότερης ευρωπαϊκής πολιτικής, θα πρέπει να δοθούν εχέγγυα μόνιμης και εγγυημένης οικονομικής δραστηριότητας.

Η οικονομική και σε έναν βαθμό η κοινωνική ανασφάλεια που προκαλείται από τα κύματα μετανάστευσης, αν δεν ισοφαριστούν από μία αντίστοιχη αίσθηση οικονομικής και κοινωνικής προοπτικής, τότε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα οι τοπικές αυτές κοινωνίες θα πέσουν στην πολιτική αγκαλιά των διαφόρων ακροδεξιών, ξενοφοβικών και ρατσιστικών πολιτικών εκδοχών οι οποίες λειτουργούν ως εναλλακτικές προτάσεις δυστυχώς. Συνέβη στη Γερμανία και την Αυστρία και τις πρώην ανατολικές χώρες. Αρχίζει βαθμηδόν να εμφανίζεται ως φαινόμενο και στις τοπικές κοινωνίες του Βορειοανατολικού Αιγαίου στις οποίες δυναμικό πολιτικό ρόλο διαδραμάτιζε μέχρι πρόσφατα η Αριστερά (Λέσβος και Σάμος).

Η αδυναμία του κεντρικού κράτους να επιλύσει άμεσα και μεσοπρόθεσμα τουλάχιστον τα πρακτικά και τεχνικά καθημερινά προβλήματα που προκαλεί η μεταναστευτική δυναμική και να προωθήσει πολιτικές αντιμετώπισης των αναμενόμενων φοβικών ανακλαστικών μικρών σχετικά κοινωνικών συνόλων, όπως είναι οι νησιωτικές κοινωνίες, δεν αντισταθμίστηκε από πρωτοβουλίες σε υπερεθνικό επίπεδο (Ευρωπαϊκή Ένωση) που θα λειτουργούσαν εκτονωτικά. Αντιθέτως κυριάρχησε και δικαιολογημένα η αίσθηση της αδικίας και της ανισότητα, όπου η πλούσια και ασφαλής Βόρεια Ευρώπη καταδικάζει τον ευρωπαϊκό νότο να διαχειριστεί το μεταναστευτικό και να εισπράξει όλες τι αρνητικές και αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις.

Είναι λοιπόν προφανές πως τα πλέον συντηρητικά κομμάτια αυτών των τοπικών κοινωνιών (Εκκλησία, τοπικοί προύχοντες που ελέγχουν τις τοπικές μαφίες) αυξάνουν την επιρροή τους όσο το κράτος αδυνατεί να λειτουργήσει ως καταλυτικός ρυθμιστικός παράγων. Όπου δεν υπάρχει Κράτος υπάρχει φασισμός. Δυστυχώς δεν πρόκειται για ένα απλοϊκό απόφθεγμα αλλά για μία ισοπεδωτική πραγματικότητα. Αυτό συμβαίνει σε διαδοχικές φάσεις αυτή τη στιγμή στο Βορειανατολικό Αιγαίο. Η τοπική αυτή αστάθεια μεταδίδεται και στην υπόλοιπη χώρα. Εκεί όπου οργανώνονται οι νέες δομές φιλοξενίας ή κράτησης μεταναστών και προσφύγων (είναι όλο και λιγότεροι). Σε λίγο η Ελλάδα θα κληθεί να διαχειριστεί τοπικούς πυρήνες επιθετικών ξενοφοβικών ανακλαστικών σε διάφορες περιοχές της χώρας. Το σκηνικό έχει αρχίσει να στήνεται. Η Ευρώπη παραμένει αδιάφορη για τις επιπτώσεις. Κάποια στιγμή, όταν τα πράγματα φτάσουν σε πλήρες αδιέξοδο, θα αναπολούμε τη Μόρια. Αυτή θα είναι η κατάντια μας.  

Νίκος Γεωργιάδης (Athens Voice)