Με τις συζητήσεις για τις οικονομικές επιπτώσεις του
Covid-19 να συνεχίζονται. Μεγάλη συζήτηση υπάρχει γύρω από
το ζήτημα του πληθωρισμού και κατά πόσο τα μαζικά πακέτα
στήριξης θα τον πυροδοτήσουνε, αν και προσωπικά πιστεύουμε
πως οι ανησυχίες για υπέρ-πληθωρισμό. Για ακόμη μια φορά τα
τελευταία χρόνια, είναι υπέρ-εκτιμημένες.
Αλλά ας αφήσουμε τι πιστεύουμε εμείς και πάμε να δούμε τι
έγραψε πριν από μερικές ημέρες το Reuters, το οποίο σχολίαζε
με χαρακτηριστικό τρόπο, πως μετά
τον περιορισμό της πανδημίας, ο πληθωρισμός θα αυξηθεί πολύ
και γρήγορα ή θα ακολουθήσουν χρόνια αποπληθωρισμού. Η
πανδημία έχει δημιουργήσει έντονη αντιπαράθεση μεταξύ των
ακραίων υποστηρικτών των δύο απόψεων. Ωστόσο, είναι πιθανόν
πως και οι δύο πλευρές σφάλλουν.
Οι δύο
πλευρές έχουν περάσει μερικές δύσκολες δεκαετίες. Σε κάθε
ανεπτυγμένη οικονομία, ο πληθωρισμός είχε πτωτική τάση από
το 1980 περίπου, αλλά πουθενά δεν μειώθηκαν σοβαρά οι τιμές
και οι μισθοί. Αντιθέτως, για όσους υποστηρίζουν ότι ο
πληθωρισμός θα αυξηθεί, η μεγαλύτερη απειλή είναι η
διοχέτευση χρημάτων στην οικονομία. Εάν οι τιμές
αντιπροσωπεύουν τα χρήματα που κυκλοφορούν διά τον αριθμό
των προϊόντων που καταναλώνονται, τότε οι πρόσφατες αυξήσεις
στα χρήματα που κυκλοφορούν θα ενισχύσουν την τιμή των
προϊόντων.
Το ΑΕΠ των
ΗΠΑ αναμένεται πως θα συρρικνωθεί κατά 7% το 2020. Αυτό
σημαίνει ότι θα κυκλοφορούν πολύ περισσότερα χρήματα, που θα
καταβληθούν σε λιγότερα αγαθά. Αυτή είναι η συνταγή για την
αύξηση του πληθωρισμού, εφόσον οι καταναλωτές επιστρέψουν
στις αγοραστικές τους συνήθειες. Οσοι υποστηρίζουν ότι θα
μειωθεί ο πληθωρισμός λένε ακριβώς το αντίθετο, παρότι ο
τελευταίος παρατεταμένος αποπληθωρισμός σημειώθηκε στη
Μεγάλη Υφεση, πριν από περίπου έναν αιώνα. Και βέβαια
αγνοώντας ότι η Ιαπωνία, που συχνά λέγεται ότι παρουσιάζει
αποπληθωριστικές τάσεις, έχει σταθερές τιμές από το 1997 και
ισχυρούς καταναλωτικούς δείκτες.
Οσοι
υποστηρίζουν ότι θα μειωθεί ο πληθωρισμός δέχονται ότι οι
κυβερνήσεις διοχετεύουν στήριξη στην παρούσα φάση. Αλλά η
ανεργία στις ΗΠΑ άγγιξε το 14,7% τον Απρίλιο. Είναι πιθανό
πως ο φόβος και τα περιοριστικά μέτρα θα διατηρήσουν την
οικονομική δραστηριότητα σε χαμηλά επίπεδα για αρκετούς
μήνες, ενώ ταυτόχρονα ένα μέρος των λιανεμπόρων θα
χρεοκοπούν, θα ρευστοποιούν τα περιουσιακά τους στοιχεία και
θα επιδεινώνουν το καταναλωτικό κλίμα. Αυτό οδηγεί σε
αποταμίευση χρημάτων, σε μείωση των δαπανών και των
προσλήψεων. Εάν σταματήσει να διοχετεύεται ρευστό στην
οικονομία, τότε οι τιμές θα πέσουν, συμπαρασύροντας και τους
μισθούς.
Οι ακραίοι
υποστηρικτές των δύο θέσεων μάλλον αγνοούν τα γεγονότα, που
τους διαψεύδουν εδώ και καιρό. Οποιος ανησυχεί ότι κάποια
πλευρά μπορεί να έχει δίκιο, μπορεί να ησυχάσει, διότι
κανένα σενάριο δεν είναι αρκετά πιθανό να συμβεί. Κατά πάσα
πιθανότητα, το επόμενο κεφάλαιο της νομισματικής ιστορίας θα
είναι λιμνάζον.
Ας
ξεκινήσουμε από τον αποπληθωρισμό. Μια παρατεταμένη πτώση
των τιμών απαιτεί μείωση των χρημάτων στην οικονομία. Οι
μεγάλοι αποπληθωρισμοί του 19ου αιώνα προέκυψαν από την
ταχύτατη αύξηση της παραγωγής σε σχέση με τον ρυθμό
διοχέτευσης ρευστού στην οικονομία. Ο μεγάλος αποπληθωρισμός
της δεκαετίας του 1930 προκλήθηκε από μια σειρά πτωχεύσεων
στον τραπεζικό κλάδο, που απορρόφησαν χρήματα από την
οικονομία.
Οπως
έδειξε ο απόηχος της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, οι
κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις έχουν κατανοήσει τα
διδάγματα από αυτές τις εμπειρίες. Αυτή τη φορά, ακόμα και
σε κλίμα φόβου και αμφιβολίας, θα υπάρχουν αρκετά κρατικά
επιδόματα και φθηνά τραπεζικά δάνεια, ώστε να αποφευχθεί η
πτώση των τιμών και η μείωση των μισθών – όσος καιρός κι αν
χρειαστεί για την ανάκαμψη του ΑΕΠ.
Η
επιστροφή του υπερπληθωρισμού είναι λίγο πιθανότερο σενάριο.
Επειτα από χρόνια αποτυχίας για αύξηση των τιμών στα
επιθυμητά επίπεδα του 2%, οι κεντρικές τράπεζες ενδέχεται να
εφησυχάσουν στην περίπτωση αύξησης του πληθωρισμού. Πιθανώς
να καθυστερήσουν να αντιδράσουν, αλλά ίσως δώσουν ώθηση οι
κυβερνήσεις, καθώς θα επιθυμούν την υποτίμηση των χρεών που
θα έχουν αποκτήσει μετά την πανδημία.
Η
διαχείριση του οικονομικού αντικτύπου της κρίσης θα είναι
δύσκολη. Τουλάχιστον, όμως, η αστάθεια των τιμών –προς όποια
κατεύθυνση– δεν θα είναι ένα από τα βασικά προβλήματα.
|
