«Το πιο σημαντικό πράγμα είναι να μπορέσεις να εντοπίσεις
μία επιχειρηματική δραστηριότητα που θα την περιτριγυρίζει
μεγάλη και πλατιά τάφρος.... Η τάφρος θα προστατεύει το
οικονομικό κάστρο, το οποίο θα διαφεντεύει ένας τίμιος
αφέντης».
Σύμφωνα με το άρθρο του Reuters, αυτά ήταν τα λόγια του
Γουόρεν Μπάφετ το 1995, όταν ο επικεφαλής του επενδυτικού
κολοσσού Berkshire Hathaway σκεπτόταν απλά και μόνον τις
αποδόσεις για τους μετόχους. Οι πολιτικοί, οι αρμόδιοι
αξιωματούχοι των ρυθμιστικών αρχών και οι οικονομολόγοι ίσως
να είχαν πάρει άλλα μαθήματα, ειδικά εφόσον αυτές οι τάφροι
των επιχειρήσεων εμφανίζονται συχνότερα και γίνονται ολοένα
πιο δύσκολο να τις διαβείς. Δεν είναι κάτι καινούργιο το ότι
οι εταιρείες θεμελιώνουν μονοπώλια και ολιγοπώλια και
δημιουργούν δεσπόζουσα θέση στην αγορά, αποσκοπώντας σε
περισσότερα κέρδη.
Σύμφωνα πάντα με τα όσα γράφει το Reuters, εντούτοις, οι
τελευταίες εξελίξεις έχουν κάνει αυτές τις τάφρους του
ανταγωνισμού και πιο βαθιές να είναι και πιο εύκολα να
σκάβονται. Η μία εξέλιξη έχει να κάνει με το ότι μειώνεται
δραστικά το κόστος συλλογής, ανάλυσης και διανομής της
πληροφορίας. Αυτή η αφθονία της πληροφορίας βοηθά στη
δημιουργία του φαινομένου του δικτύου. Οσο περισσότερες
αναζητήσεις διεκπεραιώνει η Google, τόσο περισσότερο μπορεί
να διασυνδέει χρήστες με σωστούς διαφημιζόμενους. Οσο
περισσότεροι χρησιμοποιούν το Facebook, τόσο περισσότερο
πολύτιμη γίνεται αυτή η πλατφόρμα. Επιπροσθέτως, τα άφθονα
δεδομένα είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες για τη
διοίκηση μιας αληθινά παγκόσμιας εταιρείας. Συχνά οι
μεγαλύτεροι όμιλοι έχουν έτσι ένα πολύτιμο πλεονέκτημα
έναντι των μικρότερων του κλάδου.
Η πληθώρα δεδομένων και η εξειδίκευση σε αυτά ίσως παρέχει
ένα προβάδισμα σε πολλά πεδία, όπως η ελαχιστοποίηση των
αποθεμάτων, ο σχεδιασμός προϊόντων, η εξυπηρέτηση πελατών, η
διάδοση των βέλτιστων πρακτικών και η αποφυγή φόρων. H άλλη
εξέλιξη έχει να κάνει με τις οικονομίες κλίμακος. Η
παγκοσμιοποίηση έχει καταστήσει το πλεονέκτημα του μεγέθους
ακριβό να το αποκτήσει κάποιος, διότι οι λειτουργίες μιας
επιχειρήσεις είναι αποδοτικές μόνον εάν έχουν διεθνή
διάσταση. Οι πολυεθνικές μπορούν να επιμερίσουν το κόστος
ανάπτυξης νέων προϊόντων και τεχνολογιών σε περισσότερους
πελάτες. Σε πολλούς κλάδους ακόμα και οι εταιρείες-εθνικές
πρωταθλήτριες αποδεικνύονται πολύ μικρές για να ευημερήσουν.
Λόγου χάριν, ο ανταγωνισμός στην εγκατάσταση υποδομών των
δικτύων 5ης γενιάς για τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα εκδηλώνεται
αποκλειστικά μεταξύ παικτών παγκοσμίου βεληνεκούς. Βέβαια,
οι μικροί και ευέλικτοι παίκτες μπορούν, τουλάχιστον για
λίγο, να παρακάμψουν τους μεγάλους. Οπως με τις έξυπνες
καινοτομίες στις ηλεκτρικές σκούπες Dyson ή στο γιαούρτι
Chobani.
Σύμφωνα πάντα με το Reuters, οι νέες βιοτεχνολογικές
εταιρείες μπορούν να αναπτύξουν ένα συγκεκριμένο προϊόν.
Αλλά το κόστος να κτίσεις οτιδήποτε, που να παραπέμπει σε
διεθνές δίκτυο διανομής, είναι γενικά απαγορευτικό. Πολλές
από τις τάφρους, που περικυκλώνουν τις επιχειρήσεις σήμερα,
είναι διαφορετικές από τις αντίστοιχες των κολοσσιαίων
μονοπωλίων των ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα, όπως οι Standard
Oil και U.S. Steel, που αποδομήθηκαν στις αρχές του 20ού
αιώνα. Γιατί οι νυν γίγαντες του επιχειρείν συχνά δείχνουν
ένα φιλικό προς τους καταναλωτές πρόσωπο. Οι χρήστες μάλλον
θα χάσουν πιο πολλά από όσα θα κερδίσουν, εάν διασπαστεί το
Facebook ή η Alphabet (μητρική της Google) ή εάν δοθεί
εντολή πιο πολλές εταιρείες να κατασκευάσουν ανταγωνιστικά
κινητά τηλέφωνα ή τεχνολογίες αυτόνομης οδήγησης. Παρά ταύτα,
οι νέες μορφές επιχειρηματικής ισχύος δεν είναι απαραιτήτως
καλοπροαίρετες. Μπορεί να μιλούσε για τίμιους αφέντες ο
Μπάφετ, αλλά ακόμα κι όταν είναι τέτοιοι, μπορεί να μην
επιδιώκουν το κοινό καλό. Οι προκλήσεις και οι καλύτερες
λύσεις, τέλος, ποικίλλουν ανά εταιρεία και κλάδο. Στην
περίπτωση του Facebook, λόγου χάριν, μπορεί να πρέπει το
ίδιο το δικό του εποπτικό όργανο να καταγράφει όλες τις
μεθόδους που ο ιδρυτής του Μαρκ Ζούκερμπεργκ και οι
υπάλληλοί του εκμεταλλεύονται αθέμιτα και κρυφά τα δεδομένα
των πελατών τους.
|
