Από το Marx ως το Soros

Καθημερινή Στήλη με άρθρα για την παγκόσμια οικονομία και όχι μόνο

Επικοινωνήστε μαζί μας μέσω της Φόρμας Επικοινωνίας του GFF

Το σκανδιναβικό μοντέλο άντεξε για ακόμη μια φορά

00:01 - 07/09/21

Με τα ερωτήματα για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας την επομένη της πανδημίας και τι θα ακολουθήσει, να είναι μεγάλα. Αξίζει κανείς να ρίξει μια ματιά σε αυτούς (οικονομίες) που έβαλαν τα γυαλιά στην παγκόσμια οικονομία, αντέχοντας και ανακάμπτοντας γρηγορότερα, αν και θεωρητικά ακόμη δεν έχουμε τελειώσει με τα της πανδημίας. Όπως χαρακτηριστικά έγραφε το Bloomberg, έχουν επιδείξει έτσι κι αλλιώς μεγάλη αντοχή στον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας, άρχισαν να ανακάμπτουν ταχύτατα και τώρα επιστρέφουν στα προ πανδημίας επίπεδα. Ο λόγος για τις χώρες της Σκανδιναβίας που για ακόμη μία φορά αποδεικνύουν ότι το οικονομικό και κοινωνικό τους μοντέλο διασφαλίζει περισσότερη ευημερία και οικονομική ισχύ.

Είναι χαρακτηριστικό πως σύμφωνα με στοιχεία της Ενωσης Σκανδιναβικών Τραπεζών (SEB), οι τέσσερις μεγαλύτερες χώρες της Σκανδιναβίας θα σημειώσουν από κοινού ανάπτυξη 3,7% τόσο το τρέχον όσο και το επόμενο έτος. Πρόκειται για αναβάθμιση της προηγούμενης πρόβλεψης για ανάπτυξη 3,5% που είχε δημοσιοποιήσει η SEB τον Μάιο. Ειδικότερα, η Φινλανδία σημείωσε ανάπτυξη 2,1% το β΄ τρίμηνο σε σύγκριση με το α΄ τρίμηνο και η Δανία 2,3%. Η εθνική στατιστική υπηρεσία της Νορβηγίας ανέφερε προ ολίγων ημερών πως η οικονομία της «επιστρέφει περίπου στα ίδια επίπεδα στα οποία βρισκόταν τον Φεβρουάριο του 2020, προτού την πλήξει η πανδημία», αν και το ΑΕΠ της το β΄ τρίμηνο βρίσκεται οριακά πιο κάτω σε σύγκριση με το επίπεδο του α΄ τριμήνου του 2020. Ειδική περίπτωση αποτέλεσε, όμως, η Ισλανδία, της οποίας η οικονομία σημείωσε το β΄ τρίμηνο τη μεγαλύτερη ανάπτυξη από όλες, με το ΑΕΠ της να αυξάνεται κατά 4,2%. Ηταν, όμως, και εκείνη που επλήγη περισσότερο από όλες τις σκανδιναβικές πέρυσι, καθώς η νησιωτική χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις οικονομικών αναλυτών, εξαιτίας της Ισλανδίας ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης των σκανδιναβικών οικονομιών φαίνεται κατά τι μικρότερος.

Τις αυξημένες αντοχές τους οφείλουν στο γενναιόδωρο κοινωνικό κράτος, που επιμένουν να το διατηρούν παρά τις αντίξοες συνθήκες, στην εκτεταμένη ψηφιοποίηση των οικονομιών τους αλλά και στο ότι δεν έχουν μεγάλη εξάρτηση από τον τουρισμό. Οι οικονομίες τους είναι ως επί το πλείστον εξαγωγικές και εφαρμόζουν ένα μείγμα πολιτικής με υψηλούς φόρους που διοχετεύονται στα ταμεία του κράτους και χρηματοδοτούν δημόσιες δαπάνες. Το αποτέλεσμα είναι η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και η τεχνολογική αναβάθμισή τους. Στις σκανδιναβικές χώρες ισχύουν φορολογικοί συντελεστές από τους υψηλότερους στον κόσμο, που υποστηρίζονται από την πλειονότητα των ψηφοφόρων ως αναγκαίος μηχανισμός με σκοπό τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και σταθερότητας. Η υποστήριξη αυτή μεταφράζεται πρακτικά σε μια σταθερή φορολογική βάση, γι’ αυτό και οι σκανδιναβικές χώρες παρουσιάζουν τα χαμηλότερα επίπεδα δημοσίου χρέους στην Ε.Ε. Τα χαμηλά επίπεδα χρέους επέτρεψαν στις σκανδιναβικές χώρες να εισέλθουν στην κρίση της πανδημίας σε εξαιρετικά καλή κατάσταση, με μεγάλα αποθέματα συναλλαγματικών διαθεσίμων και κεφαλαίων γενικώς, και μεγάλα περιθώρια για να αυξήσουν τις δημόσιες δαπάνες.

Η ευοίωνη εικόνα της περιοχής δικαιώνει για ακόμη μία φορά όσους υποστηρίζουν το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των σκανδιναβικών χωρών. Ανάμεσά τους και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ που στα τέλη του περασμένου έτους μίλησε για «το βιώσιμο οικονομικό σύστημα των σκανδιναβικών χωρών, στο οποίο συμμετέχει το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού». Το σκανδιναβικό μοντέλο έχει, πάντως, αμφισβητηθεί τα τελευταία χρόνια και η αμφισβήτηση κορυφώθηκε το 2018 όταν σύμβουλοι του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ εξέφρασαν την άποψη ότι η περιοχή αποδεικνύει ότι «ο σοσιαλισμός οδηγεί σε υποχώρηση του βιοτικού επιπέδου». Οι ίδιοι σύμβουλοι του Ντόναλντ Τραμπ κατέταξαν μάλιστα τις ευημερούσες χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά στην ίδια κατηγορία χωρών στην οποία ανήκει και η Βενεζουέλα.

Στο 3% ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη τον Αύγουστο

Στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 10 ετών εκτινάχθηκε τον Αύγουστο ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη και οι εκτιμήσεις των οικονομολόγων συγκλίνουν όλες σε περαιτέρω άνοδο των τιμών. Η είδηση θα εντείνει την πίεση στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς φαίνεται να διαψεύδεται η θέση που έχει υποστηρίξει η πρόεδρός της Κριστίν Λαγκάρντ, ότι η επιτάχυνση του πληθωρισμού θα είναι παροδική στην Ευρωζώνη. Εχει μάλιστα προβλέψει ότι τα επόμενα χρόνια ο πληθωρισμός θα κυμανθεί σε επίπεδα κάτω του 2%, καθώς εκτιμά πως η απότομη επιτάχυνση των τιμών οφείλεται στην επανεκκίνηση των οικονομιών. Οι τιμές καταναλωτή σημείωσαν αύξηση 3% στις 19 χώρες του ευρώ, ενώ έχει προηγηθεί αύξηση 2,2% τον Ιούλιο. Εν ολίγοις, ο δείκτης υπερέβη όχι μόνον τις προβλέψεις για 2,7% αλλά και τον στόχο της ΕΚΤ για 2%. Κύρια αιτία είναι το αυξημένο κόστος των καυσίμων και των τροφίμων αλλά και των βιομηχανικών προϊόντων, συνεπακόλουθο των μεγάλων ελλείψεων πρώτων υλών και του αυξημένου ναύλου. Ασυνήθιστα μεγάλες αυξήσεις τιμών σημειώθηκαν στα βιομηχανικά προϊόντα. Με τον πληθωρισμό στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης και τον βασικό επικριτή της πολύ χαλαρής νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, να οδεύει προς το 5%, η Κριστίν Λαγκάρντ δέχεται όλο και εντεινόμενες πιέσεις να πάρει μέτρα κατά της αύξησης των τιμών, η οποία ξυπνάει μνήμες υπερπληθωρισμού.