Όπως έχουμε γράψει και άλλες φορές στο
www.greekfinanceforum.com. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Για την ακρίβεια τα τελευταία περίπου 100 με 120 χρόνια, οι
εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία επηρεάζουνε πολύ
περισσότερα τα πράγματα στην παγκόσμια ιστορία. Όπως
χαρακτηριστικά σχολίασε ο Edward Hadas, στις
μέρες μας, πολλοί πολιτικοί παρατηρητές είναι μάλλον
μαρξιστές. Οπως ο ίδιος ο Κάρολος Μαρξ, ο διάσημος Γερμανός
φιλόσοφος του 19ου αιώνα, έτσι κι αυτοί, είναι πεπεισμένοι
πως οι οικονομικοί παράγοντες καθορίζουν τον ρου της
Ιστορίας. Το σύνθημά τους θα μπορούσε να είναι όμοιο με
εκείνο του πρώην προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Μπιλ
Κλίντον: «Είναι η οικονομία, ανόητε». Εντούτοις, όπως
συμβαίνει με πολλά από τα αξιώματα των οικονομικών, τα
πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Το σχεδόν μαρξιστικό πλαίσιο
λειτουργίας των δημοκρατικών καθεστώτων είναι πολύ ξεκάθαρο.
Οταν, δηλαδή, οι περισσότεροι ψηφοφόροι αισθάνονται ασφαλείς
οικονομικά, εν γένει θα υποστηρίξουν τις κατεστημένες ιδέες.
Οταν οι προοπτικές για την απασχόληση και τους μισθούς τους
είναι δυσοίωνες, τότε τα παλαιότερα και τα νεότερα
αντιπολιτευόμενα κόμματα καταλαμβάνουν την εξουσία. Οσο πιο
κακό είναι το οικονομικό κλίμα, τόσο πιο ριζοσπαστικές
αλλαγές ζητούν οι άνθρωποι.
Σύμφωνα με
την άποψη του Hadas, ακολουθώντας τη θεωρία αυτή, δεν είναι
η οικονομία μόνον, η οποία κινεί τον μηχανισμό της Ιστορίας,
αλλά και το πώς αισθάνονται οι άνθρωποι για τις δικές τους
οικονομικές προοπτικές. Οσοι ψηφοφόροι θεωρούνται πλούσιοι
ενδεχομένως να νιώσουν άσχημα εάν τους δημιουργηθεί η
εντύπωση ότι τα εισοδήματά τους δεν αυξάνονται αρκετά
γρήγορα ή ότι οι επαγγελματικές τους προοπτικές είναι ισχνές.
Επίσης, το να ζηλεύει κανείς επειδή δεν ζει μια
πολυτελέστερη ζωή μπορεί να γεννήσει αρνητικά συναισθήματα
και να δημιουργήσει ένα ρεύμα υποστήριξης προς αντισυστημικά
κόμματα. Οι μαρξιστές και οι σχεδόν μαρξιστές δεν ανησυχούν
όταν οι ψηφοφόροι αρνούνται πως είναι η οικονομία που
επηρεάζει τις απόψεις τους, διότι οι πιέσεις που δέχονται
θεωρητικά ασκούνται σε επίπεδο ασυνειδήτου. Το μέγιστο
πρόβλημα έγκειται στο ότι η σχέση αιτίου και αιτιατού μεταξύ
της οικονομίας και της πολιτικής δεν αποδεικνύεται. Οπως οι
στατιστικολόγοι επισημαίνουν συνεχώς, χωρίς να κουράζονται,
ο συσχετισμός ανάμεσα στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ και το
αποτέλεσμα των εκλογών δεν δείχνει ότι υπάρχει όντως σχέση
αιτίου και αποτελέσματος.
Η κριτική
αυτή δεν θα μπορούσε να αποβεί περισσότερο ευθύβολη. Είναι
κομβική, παραδείγματος χάριν, όταν κάποιος προσπαθεί να
εξηγήσει την απήχηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Μπράιαν Σάφνερ του Πανεπιστήμιου Ταφτς αποπειράθηκε να
δώσει μια απάντηση μελετώντας τις αντιδράσεις των Αμερικανών
ψηφοφόρων στις εκλογές του 2016. Απεφάνθη ότι όσο πιο
δυσαρεστημένοι ήταν για τη δική τους προσωπική οικονομική
κατάσταση, τόσο είχαν περισσότερες πιθανότητες να ψηφίσουν
Τραμπ. Αυτό είναι ένα στοιχείο για τους μαρξιστές υπέρμαχους
της νομοτέλειας. Εντούτοις, ο Μπράιν Σάφνερ κατέληξε και σε
ακόμα ένα συμπέρασμα, δηλαδή στο ότι εκείνο που περιέγραψε
ως ρατσιστική και σεξιστική συμπεριφορά συσχετιζόταν με ψήφο
υπέρ του Τραμπ τουλάχιστον στην περίπτωση των λευκών
εκλογέων. Θα μπορούσε να προσθέσει το χαμηλότερο μορφωτικό
επίπεδο και τα υψηλότερα επίπεδα παρακολούθησης θρησκευτικών
τελετουργιών.
Αντιστοίχως, μυστήριο καλύπτει την επικείμενη αποχώρηση της
Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι ερευνητές του
Πανεπιστημίου Γουόρικ συνεπέραναν ότι η ψήφος υπέρ της
εξόδου από την Ε.Ε. στο δημοψήφισμα του 2016 συσχετιζόταν με
την ανεργία συνολικά ή με την απασχόληση σε συγκεκριμένους
κλάδους, όπως εκείνος της μεταποίησης. Με άλλα λόγια, για το
δημοψήφισμα ήταν σημαντικά τα οικονομικά θέματα. Παρά ταύτα,
υπάρχουν και άλλες μεταβλητές, που συνδέονται με την επιλογή
ψήφου, όπως η μεγαλύτερη ηλικία των ψηφοφόρων, το ότι ήταν
λευκοί με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, τα προβλήματα υγείας
τους και το ότι δεν ήταν πολύ ικανοποιημένοι από τη ζωή τους.
Αρα, όπως γίνεται εν κατακλείδι εμφανές, έπαιξαν ρόλο και μη
οικονομικοί παράγοντες.
|
