Παρατηρώντας κανείς προσεκτικά όλους αυτούς τους μήνες της πανδημίας τη συμπεριφορά πολλών ηγετών θα συμφωνήσει ότι η πλειονότητα των ηγεσιών σε παγκόσμιο επίπεδο υπήρξε κατώτερη των περιστάσεων. Πολλές φορές αναδείχθηκε η έλλειψη ευελιξίας, προσαρμοστικότητας, ακόμα και ενσυναίσθησης, ενώ φωτίστηκε και η ανευθυνότητα. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου αρχηγοί κρατών παρουσίασαν συμπεριφορές με στοιχεία που παρατηρούνται σε μορφές ηγεσίας που χαρακτηρίζονται επιστημονικά ως μη χαρισματικές.

Σύμφωνα με τον Μαξ Βέμπερ, το διαμέτρημα του εκάστοτε ηγέτη αποτελεί συνάρτηση του στόχου που θέτει και του τρόπου με τον οποίο κινείται βάσει του πλαισίου που όρισε. Αυτό το είδαμε με ένταση την περίοδο της πανδημίας και μετρήσαμε και ζυγίσαμε ηγεσίες σε πραγματικές συνθήκες κρίσης. Τι αναζητά όμως η κοινωνία από μια ηγεσία σε περιόδους κρίσης; Αναζητά ηγέτες που πρέπει να διακρίνονται από πολλά ηγετικά χαρακτηριστικά, με πιο βασικό το αίσθημα ευθύνης που οφείλουν να έχουν τόσο έναντι της χώρας που διοικούν όσο και, κυρίως, έναντι των μελλοντικών γενιών.

Αυτό το περίφημο και πολυσυζητημένο αίσθημα ευθύνης τούς φέρνει μπροστά και σε οδυνηρές αποφάσεις ή ακόμα και σε επιλογές που τους οδηγούν απέναντι σε παραδοσιακά ακροατήριά τους. Μη λησμονούμε ότι οι ηγέτες είναι αρκετά συχνά ιδιαίτερα επιρρεπείς σε λανθασμένες αποφάσεις και πράξεις τόσο στο οικονομικό πεδίο όσο και σε πολέμους. Ειδικά στην παρούσα κρίση, φάνηκε ξεκάθαρα ότι άλλο σημαίνει «έχω την εξουσία» και άλλο «είμαι ηγέτης». Η εξουσία και η ηγεσία είναι δύο διαφορετικές έννοιες. Και αυτό διότι η ηγεσία έχει ως βασική προϋπόθεση να προσαρμόζεται ο εκάστοτε ηγέτης, επιδεικνύοντας ηγετικά χαρακτηριστικά.

Ηγεσία και ηγέτης σχετίζονται όμως άμεσα με τη στρατηγική, ένα θέμα με το οποίο ασχολούνται με εξαιρετικό τρόπο οι διακεκριμένοι καθηγητές Στρατηγικής  Αθανάσιος Πλατιάς (Πανεπιστήμιο Πειραιώς) και Κωνσταντίνος Κολιόπουλος (Πάντειο Πανεπιστήμιο) που ενώνουν για άλλη μια φορά τις δυνάμεις τους. Το αποτέλεσμα της συνεργασίας τους είναι το βιβλίο με τον τίτλο «Η τέχνη της Στρατηγικής – 50 κανόνες για τον πόλεμο, την πολιτική, τις επιχειρήσεις και την καθημερινή ζωή» (εκδόσεις Δίαυλος). Είναι ένα άκρως ενδιαφέρον και χρήσιμο βιβλίο που αντλεί παραδείγματα από τον πόλεμο, την πολιτική, τις επιχειρήσεις, το ποδόσφαιρο, το σκάκι και με βάση αυτά οι συγγραφείς μάς δίνουν έναν πολύτιμο και χρήσιμο οδηγό στρατηγικής συμπεριφοράς σε κάθε επίπεδο της ζωής. Παράλληλα, οικοδομούν μια συνολική θεωρία περί στρατηγικής που έρχεται από το παρελθόν, φθάνει στο σήμερα και πάει στο μέλλον.

Αξίζει να διαβαστεί. Εξάλλου, από το μωρό που κλαίει για να του γίνει το χατίρι, έως τους ηγέτες των υπερδυνάμεων που μοιράζουν σφαίρες επιρροής, όλοι και όλες εφαρμόζουμε στρατηγική.

Ραβανός Άρης (Το Βήμα)