Με τον αμερικανό πρόεδρο να συνεχίζει να χρησιμοποιεί τον
όρο «κινεζικό ιό», προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις, ο
αρθρογράφος του Bloomberg Pankaj Mishra σχολίασε σε πρόσφατο
άρθρο του πως
μια παλιά "αρρώστια"
συνοδεύει την εξάπλωση του νέου κορονοϊού στις Ηνωμένες
Πολιτείες: πρόκειται για την "σινοφοβία". Ο πρόεδρος
Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος μέχρι πρόσφατα επέμενε να αποκαλεί
τη νόσο "κινεζικό ιό" και Ρεπουμπλικανοί πολιτικοί
παράγοντες με τα λογοπαίγνιά τους ("Kung Flu") δεν απέφυγαν
να δώσουν πάτημα σε θεωρίες φυλετικών διακρίσεων.
Όπως γράφει στο άρθρο του ο
Pankaj Mishra. Πολλοί Αμερικανοί ασιατικής
καταγωγής, οι οποίοι είτε έχουν γεννηθεί στις ΗΠΑ είτε
διαμένουν στη χώρα εδώ και δεκαετίες βρίσκονται ξαφνικά στη
δυσάρεστη θέση να τους υπενθυμίζεται η "ξενική" καταγωγή
τους.
Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτό το κύμα σινοφοβίας θα μπορούσε να
συμβάλει στην εδραίωση εκείνου ο οποίος αποδεικνύεται ο πιο
"επιτυχημένος" εθνικισμός της σύγχρονης εποχής.
Ο ρόλος της "εθνικής ταπείνωσης" στη δημιουργία της
κινεζικής εθνικής συνείδησης
Εκείνο το οποίο πιθανότατα δεν αντιλαμβάνονται όσοι
εκτοξεύουν ελαφρά τη καρδία ρατσιστικές προσβολές ενάντια
στην Κίνα και τους Κινέζους (ακόμη και κατά ανθρώπων
ασιατικής καταγωγής οι οποίοι απλώς μοιάζουν "Κινέζοι")
είναι ότι η κατάσταση των Κινέζων που ζούσαν στο εξωτερικό
και η αντιμετώπιση που λάμβαναν οι τελευταίοι ήταν πάντα
καθοριστική για την ανάπτυξη ή μη μιας κινεζικής εθνικής ή/και εθνικιστικής
συνείδησης.
Ο στόχος της Κίνας να γίνει ένα παγκοσμίως σεβαστό
έθνος-κράτος προέκυψε από την εμπειρία της ήττας και της
ταπείνωσής της από τις δυτικές δυνάμεις τον 19ο αιώνα - αλλά
και από τις φυλετικές διακρίσεις που υπέστησαν εκατομμύρια
Κινέζοι μετανάστες εργάτες που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους
στην ταραχώδη πρώτη φάση της παγκοσμιοποίησης.
Σύμφωνα πάντα με τον
Pankaj Mishra, η Chinese Exclusion Act του
1882, καθώς και η βία κατά Κινέζων μεταναστών στις ΗΠΑ
βοήθησαν στην αποκρυστάλλωση μιας συλλογικής κινεζικής
ταυτότητας κατά τον 19ο αιώνα, η οποία κατάφερε να υπερβεί
τις ιδιαίτερα βαθιές διαφορές μεταξύ των περιφερειών της
αχανούς Κίνας, οι οποίες ήταν πάμπολλες, από γλωσσικές έως οικονομικές
- ταξικές την εποχή εκείνη.
Αυτό το μοναδικό τραύμα του να περιφρονούνται και να
ταπεινώνονται στο εξωτερικό, ταυτόχρονα ταπεινωμένοι και
μέσα στην ίδια την Κίνα, εξηγεί τον λόγο που, έκτοτε, η Κίνα
κυνηγά με τέτοια μονομανία τον στόχο της "εθνικής ανάπτυξης".
Εξηγεί επίσης γιατί η χώρα κατέβαλε ένα τέτοιο τεράστιο
ανθρώπινο κόστος για τον οικονομικό εκσυγχρονισμό και την
επίτευξη της συγκέντρωσης της εξουσίας από τις τοπικές και
περιφερειακές πρωτεύουσες στο Πεκίνο, αλλά και γιατί όλοι οι
Κινέζοι ηγέτες, ανεξαρτήτως ιδεολογίας, από τους
μεταρρυθμιστές της ύστερης εποχής της δυναστείας των Τσινγκ έως
τον Τσανγκ Κάι Σεκ, τον Μάο Τσε Τουνγκ, τον Τενγκ Σιάο Πινγκ
και τον σημερινό πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, προσπαθούν να
αντλήσουν νομιμοποίηση επικαλούμενοι το πάνδημο μεταξύ των
Κινέζων όνειρο μιας ισχυρής και γεμάτης αυτοπεποίθηση Κίνας.
Η έκρηξη του κακοήθους ρατσισμού που προέρχεται από
συγκεκριμένους παράγοντες στις ΗΠΑ είναι πιθανό να ενισχύσει
έτι περαιτέρω αυτή τη συλλογική κινεζική ταυτότητα. Το νέο
διεθνές κύρος της Κίνας, δε, μπορεί να την καταστήσει ακόμη
πιο αδιάλλακτη, ενισχύοντας τη θέση του προέδρου Σι.
Με όσο σκεπτικισμό και αν αντιμετωπίζει - δικαίως - ο
υπόλοιπος κόσμος τους χειρισμούς της Κίνας από το ξέσπασμα
της πανδημίας του κορονοϊού, αλλά και τους ισχυρισμούς του
Πεκίνου ότι η "μάστιγα" έχει αντιμετωπιστεί επιτυχώς στο
κινεζικό έδαφος, είναι γεγονός ότι οι Κινέζοι ηγέτες
αισθάνονται πλέον αρκετή αυτοπεποίθηση για τις συνθήκες στο
εσωτερικό της χώρας τους ώστε να μπορούν να πραγματοποιούν
αποστολές γιατρών, ειδικών σε ζητήματα καραντίνας και
ιατρικών προμηθειών στην Ευρώπη, καθώς και φτωχότερες χώρες,
όπως το Πακιστάν και η Αιθιοπία.
Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο κοινοποίησε
πρόσφατα στο Facebook ένα βίντεο με Κινέζους "καλούς
σαμαρείτες" με μάσκες να αποβιβάζονται από ένα αεροσκάφος.
Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος την
προηγούμενη εβδομάδα επέκρινε την Ευρωπαϊκή Ένωση για
έλλειψη "αλληλεγγύης", πιθανότατα ήταν ο πρώτος μιας σειράς
ηγετών δυτικών χωρών οι οποίοι χαιρετίζουν την Κίνα ως "τη
μόνη χώρα που μπορεί να μας βοηθήσει".
"Ευχαριστούμε, σε αγαπώ Κίνα!", ανέφερε ο Σέρβος "κολοσσός"
του παγκόσμιου τένις Νόβακ Τζόκοβιτς μέσω Twitter. Ακόμη και
η πλούσια σε πετρέλαιο Νορβηγία, η οποία έχει την ευχέρεια
να αντλεί πόρους από το μεγαλύτερο κρατικό επενδυτικό fund
στον κόσμο, ζήτησε βοήθεια από το Πεκίνο.
Καθώς και ιδιωτικές κινεζικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης
της Huawei, που έχει τεθεί σε "μαύρη λίστα" κυρώσεων από
πλευράς ΗΠΑ, ακολουθούν το Πεκίνο στη διοχέτευση βοήθειας
στις πληγείσες χώρες, ο "Υγειονομικός Δρόμος του Μεταξιού"
του Σι φαίνεται να εξασφαλίζει (με βάση το πιθανότερο
σενάριο) μεγαλύτερη διεθνή ακτινοβολία στην Κίνα σε σχέση με
την πρωτοβουλία "Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος" που αφορούσε τη
διασύνδεση εμπορικών συναλλαγών και έργων υποδομής διεθνώς.
Ανεξάρτητα από την άποψη που έχει ο καθένας για τη Σοβιετική
Ένωση, η βαθιά βιομηχανική της υποδομή και η φυσική της
ανθεκτικότητα ήταν αναμφισβήτητα εκείνη που γκρέμισε τη
ναζιστική "μηχανή" θανάτου και καταστροφής.
Ομοίως, ακόμη και για πολλές δημοκρατικές χώρες, η Κίνα, η
οποία κυβερνάται από κομμουνιστές, φαίνεται πλέον καλύτερα
πλασαρισμένη ώστε να ηγηθεί ενός ευρύτερου πολέμου εναντίον
ενός πιο ύπουλου εχθρού.
Το καλά οργανωμένο κράτος της Κίνας μπορεί πλέον να "πουλά"
διεθνώς με σχετική αξιοπιστία τις ικανότητές του στην
τεχνοκρατική διακυβέρνηση, καθώς και στην επιτήρηση και τον
εξαναγκασμό που είναι απαραίτητος για την καταπολέμηση μιας
πανδημίας. Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ, η πλουσιότερη χώρα στον
κόσμο, παλεύει με μια οξεία έλλειψη μασκών προσώπου αξίας 75
σεντς ανά τεμάχιο.
Για πολλούς Κινέζους, οι εκκλήσεις για βοήθεια που έρχονται
από διάφορα μέρη του κόσμου δικαιώνουν απόλυτα τη μεγάλη
τους προσπάθεια η χώρα τους να αντιμετωπίζεται έξω από τα
σύνορά της, όπως το έθεσε ο Μάο κατά την ίδρυση της Λαϊκής
Δημοκρατίας το 1949, ως ένα "μεγάλο, θαρραλέο και εργατικό
έθνος" που είχε υποφέρει πολλά από την ξένη καταπίεση "στη
σύγχρονη εποχή".
Όποια κι αν είναι η εικόνα των ΗΠΑ όταν παρέλθουν τα
χειρότερα της πανδημίας του κορονοϊού, η εθνική
αυτοπεποίθησή τους θα χρειαστεί πολύ καιρό μέχρι να
ανακάμψει. Την ίδια ώρα, η πρόωρη σε σχέση με τις υπόλοιπες
χώρες απελευθέρωση της Κίνας από την καταστροφική επίδραση
του ιού, τη στιγμή που οι πρώην "βασανιστές" και νυν
αντίπαλοί της έχουν καταρρεύσει, θα μπορούσε να αποδειχθεί η
μεγαλύτερη ώθηση στην κινεζική "αυτοεκτίμηση".
Περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο γεγονός στην σύγχρονη
ιστορία, μπορεί να τροφοδοτήσει την στέρεη εδώ και
δεκαετίες πεποίθηση πολλών Κινέζων ότι η χώρα τους, όπως
ακριβώς είχε υποσχεθεί ο Μάο, "δείχνει το ανάστημά της".
|
