Με τις συζητήσεις για την επόμενη ημέρα της πανδημίας να
συνεχίζονται. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε το Bloomberg πριν
από μερικές ημέρες. Η Ευρώπη
τελεί σε δύσκολη θέση. Ακόμα κι αν παλεύει να συγκρατήσει
την πανδημία του κορωνοϊού, προετοιμάζεται για ακόμα μία
κρίση και αυτή τη φορά είναι οικονομική. Για να διασφαλιστεί
η βιωσιμότητα του κοινού νομίσματος στο επίκεντρο του
ευρωπαϊκού οράματος, οι ηγέτες της Ε.Ε. θα πρέπει να
συνεργαστούν με τρόπους που μέχρι τώρα απέρριπταν. Η
υιοθέτηση του ευρώ απέδωσε μεγάλα οφέλη, από το απρόσκοπτο
εμπόριο έως τη βελτιωμένη παγκόσμια ανταγωνιστικότητα. Ομως,
το ευρώ υποχρέωσε επίσης τα κράτη-μέλη να παραιτηθούν από
τις ανεξάρτητες νομισματικές πολιτικές τους, οι οποίες
μπορούσαν να διασώσουν το δημόσιο χρέος και τα αντίστοιχα
χρηματοπιστωτικά συστήματα. Ως αποτέλεσμα η δυσφορία των
τραπεζών αποτελεί διογκούμενη απειλή για τα οικονομικά των
μεμονωμένων κυβερνήσεων και αντίστροφα – πρόκειται για τον
λεγόμενο «βρόχο της καταστροφής», ο οποίος αφορά τα κρατικά
ομόλογα που διακρατούν οι τράπεζες και διαδραμάτισε μείζονα
ρόλο στην κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 2010.
Σύμφωνα πάντα με τα όσα
γράφει το
Bloomberg,
το 2012, οι Ευρωπαίοι
ηγέτες συμφώνησαν πως σε μεγάλο βαθμό η λύση σε τέτοιες
κρίσεις θα ήταν η καθολική και πλήρης τραπεζική ένωση. Στο
πλαίσιο αυτό οι κυβερνήσεις θα αναλάβουν από κοινού την
ευθύνη για την εποπτεία των αντίστοιχων χρηματοπιστωτικών
ιδρυμάτων τους – και, το πιο σημαντικό, θα αναλάβουν την
ευθύνη για τη διάλυση ή την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών,
όταν είναι απαραίτητο, και για την προστασία των καταθετών.
Η πρόοδος ήταν εξαιρετικά αργή. Παρόλο που η Ευρωπαϊκή
Κεντρική Τράπεζα εποπτεύει τώρα τις μεγαλύτερες τράπεζες της
περιοχής, μεμονωμένες κυβερνήσεις εξακολουθούν να
επωμίζονται το κόστος των διασώσεων. Η αμοιβαία ασφάλιση
καταθέσεων δεν αποτελεί παρά μια πρόταση. Η πανδημία έχει
επιδεινώσει το πρόβλημα, με τις κυβερνήσεις να αναλαμβάνουν
όλο και περισσότερο χρέος, αποπειρώμενες να παράσχουν
οικονομική ανακούφιση.
Το ΔΝΤ
εκτιμά ότι το χρέος αθροιστικά των κυβερνήσεων στην Ευρωζώνη
θα υπερβεί το 98% του ΑΕΠ έως το τέλος του 2021 από το 84%
στα τέλη του 2019. Ακόμη χειρότερα, οι υποχρεώσεις
μεμονωμένων χωρών συσσωρεύονται στους ισολογισμούς των
τραπεζών τους. Στα τέλη Φεβρουαρίου το χαρτοφυλάκιο κρατικών
ομολόγων που διακρατούσαν ιταλικές τράπεζες ανήλθε στο 124%
του αποθεματικού κεφαλαίου και των προβλέψεών τους έναντι
ζημιών. Εκτός από τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους που
ανακύπτουν, αυτά τα ανοίγματα καθιστούν την τραπεζική ένωση
στην Ε.Ε. δυσκολότερο να επιτευχθεί πολιτικά. Οι βόρειες
χώρες, όπως η Γερμανία για παράδειγμα, δεν θέλουν να
προσυπογράψουν μία αμοιβαία ασφάλιση καταθέσεων, εάν αυτό
μεταφράζεται σε επιδότηση της υπερβολικής έκθεσης των
ιταλικών τραπεζών σε ομόλογα του ιταλικού δημοσίου. Από την
πλευρά τους οι κυβερνήσεις των υπερχρεωμένων χωρών ανησυχούν
μήπως οι περιορισμοί στην κατοχή κρατικών τίτλων από τα
χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα καθιστούσαν αδύνατο τον
δανεισμό τους όταν υπάρχει ανάγκη.
Εντούτοις,
υπάρχει εναλλακτική. Η ΕΚΤ μπορεί να παροτρύνει τις τράπεζες
να διαφοροποιηθούν, ορίζοντας ένα «ασφαλές χαρτοφυλάκιο» του
δημόσιου χρέους, το οποίο θα αντιστοιχεί στα μερίδια των
κρατών-μελών στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Οποιαδήποτε απόκλιση
συνεπάγεται αύξηση των κεφαλαιακών απαιτήσεων. Αυτό θα
απαντήσει στις ανησυχίες των βορειοευρωπαϊκών χωρών και
ταυτόχρονα, θα μετριάσει την πίεση, που διαφορετικά θα
επιβαλλόταν σε υπερχρεωμένες κυβερνήσεις. Αυτό θα ήταν ένα
βήμα προς την τραπεζική ένωση από μόνο του. Οι ηγέτες της
Ευρώπης, τέλος, πρέπει να προχωρήσουν περισσότερο σε
αναβάθμιση του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης, παρέχοντάς του
τις εξουσίες και τους πόρους που απαιτούνται για την
εκκαθάριση ή την ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών οπουδήποτε στην
Ευρωζώνη, καθώς και για την αποζημίωση των καταθετών – όπως
και η Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφαλίσεων Καταθέσεων στις ΗΠΑ.
|
