Με τις κεντρικές τράπεζες να συνεχίζουνε να βρίσκονται στο
επίκεντρο του ενδιαφέροντος, σε μια νέα, πρωτόγνωρη, εποχή
αρνητικών επιτοκίων. Η ανησυχία των ανθρώπων των αγορών για
το πώς θα εξελιχθούνε τα πράγματα, σταθερά, αυξάνεται. Είναι
χαρακτηριστικά τα όσα έγραφε το Reuters πριν από μερικές
ημέρες. Με τους αρθρογράφου να σχολιάζουνε, ότι οι πιο
ισχυροί άνθρωποι στον κόσμο, που χαράσσουν πολιτική, οι
διοικητές κεντρικών τραπεζών δηλαδή, αγωνίζονται με λίγα
εναπομείναντα εργαλεία να μετριάσουν τον αντίκτυπο της
επιβραδυνόμενης ανάπτυξης της οικονομίας. Παράλληλα, δεν
υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ανησυχούν μήπως ένα από αυτά τα
εργαλεία, τα αρνητικά επιτόκια, ήδη από μόνο του δημιουργεί
ένα πρόβλημα.
Σύμφωνα πάντα με τα όσα σχολιάζει το Reuters, σε έναν
ιδανικό κόσμο οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι των πολιτών θα
μπορούσαν να επωμιστούν αναλογικά μεγαλύτερο βάρος,
καταρτίζοντας δημοσιονομικά προγράμματα και εφαρμόζοντας
διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα αναζωογονούσαν την
ανάπτυξη και θα έδιναν το περιθώριο να αυξηθούν τα επιτόκια.
Ωστόσο, στη διάρκεια των συζητήσεων στην πρόσφατη σύνοδο
Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου/Παγκόσμιας Τράπεζας έγινε πολύ
ξεκάθαρο το δίλημμα. Είτε πρόκειται για τον σινοαμερικανικό
εμπορικό πόλεμο είτε για τις δημόσιες δαπάνες με το
σταγονόμετρο στη Γερμανία ή την αποχώρηση της Βρετανίας από
την Ε.Ε., οι ευρύτερες πολιτικές των κυβερνήσεων κινούνται
στην αντίθετη κατεύθυνση. Και αυτό κάνει τους επικεφαλής των
κεντρικών τραπεζών να αποδύονται σε νέες προσπάθειες
διάσωσης και οδηγεί σε ακόμη πιο αρνητικές αποδόσεις
ομολόγων.
Οπως διεμήνυσε ο διοικητής της Τραπέζης της Ιαπωνίας,
Χαρουχίκο Κουρόντα, «ακόμη έχουμε εργαλεία, τα οποία, εάν
παραστεί ανάγκη, μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε. Δεν
πιστεύω ότι τα αποτελέσματα της νομισματικής πολιτικής έχουν
περιοριστεί σημαντικά, αν και η παρατεταμένη συνθήκη χαμηλών
επιτοκίων μπορεί να έχει παρενέργειες για το
χρηματοπιστωτικό σύστημα». Σήμερα τα αρνητικά επιτόκια είναι
μια καθημερινή πραγματικότητα για την Ευρώπη, την Ιαπωνία,
ενώ πολλές άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ,
αναθεωρούν προς τα κάτω τα επιτόκια-στόχο. Οπως παρατηρεί ο
Τζον Τέιλορ, καθηγητής Οικονομικών στο Στάνφορντ, «ακόμη δεν
είναι σαφές πώς θα βγούμε από αυτήν την κατάσταση των
αρνητικών επιτοκίων». Συμπληρώνοντας ο πρώην αντιπρόεδρος
της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Στάνλεϊ Φίσερ, και νυν
ανώτατος σύμβουλος των ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων
BlackRock, λέει ότι «θα πρέπει να γίνει ευκολότερο για τους
πολιτικούς να εφαρμόζουν δημοσιονομικά μέτρα, όταν η
νομισματική πολιτική δεν αποδίδει επαρκώς».
Καθώς δε η πολιτική αυτή χρησιμοποιείται να αμβλύνει τις
συνέπειες από τον εμπορικό πόλεμο και άλλες γενικευμένες
απειλές, ορισμένοι αναλυτές προβληματίζονται για το ηθικό
δίλημμα των διοικητών κεντρικών τραπεζών, όταν προωθούν
αυτές ακριβώς τις πολιτικές που αισθάνονται ότι ανακόπτουν
την ανάπτυξη. «Εχει σχηματιστεί με καλοπροαίρετο τρόπο η
άποψη ότι οι επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών απλώς κάνουν
ό,τι καλύτερο μπορούν για να αντισταθμίσουν τη βλάβη, που
προκαλεί μερίδα κυβερνητικών στελεχών», παρατηρεί ο
υψηλόβαθμος οικονομολόγος της Fitch Ratings, Μπράιαν Κάλτον.
«Υπάρχει ένας πραγματικός κίνδυνος να πιστεύει κανείς
υπέρμετρα στην ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να επιλύουν
όλα τα ζητήματα της ανάπτυξης». To ΔΝΤ αναθεώρησε προς τα
κάτω τις εκτιμήσεις περί ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας
στον χαμηλότερο ρυθμό από τη χρηματοπιστωτική κρίση του
2008-2009.
Με τα επιτόκια σε μηδενικά επίπεδα ή και ακόμη χαμηλότερα,
οι αγορές περιουσιακών στοιχείων φαίνονται πως αυτήν τη
δεδομένη στιγμή αποτελούν το κύριο εργαλείο άσκησης
πολιτικής για ορισμένες κεντρικές τράπεζες. Λόγου χάριν, η
ΕΚΤ έχει περικόψει το βασικό της επιτόκιο στα χαμηλότατα
επίπεδα του -0,5% και έθεσε και πάλι σε κίνηση πρόγραμμα
αγοράς ομολόγων – πιθανώς να το διατηρήσει ενεργό για πολλά
χρόνια ακόμη. Πέραν της Ευρωζώνης, και οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία
μειώνουν το κόστος δανεισμού. Τέλος, η διοικήτρια της
Τραπέζης της Ρωσίας, Ελβίρα Ναμπιουλίνα, η οποία μειώνει τα
επιτόκια φέτος λόγω υποχώρησης της ανάπτυξης και του
πληθωρισμού, δηλώνει έτοιμη να δράσει πιο αποφασιστικά.
|
