Αν μας ρωτήσετε ποιό πιθανόν είναι το μεγαλύτερο καλό από
την πανδημία του Covid-19. Θα σας απαντούσαμε, οι αυξημένες
πιθανότητες να χάσει τις επικείμενες εκλογές του φθινοπώρου
ο D. Trump. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε το Bloomberg –
businessweek.
Πριν από λίγες ημέρες, το Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών
(NBER) –ο επίσημος κυβερνητικός φορέας των ΗΠΑ για τη μελέτη
των περιόδων ύφεσης– ανακοίνωσε και επίσημα αυτό που οι
περισσότεροι είχαν ήδη υποθέσει: η αμερικανική οικονομία
εισήλθε σε ύφεση τον Φεβρουάριο εξαιτίας της πανδημίας του
κορονοϊού που προκάλεσε το shutdown των επιχειρήσεων. Με
αυτόν τον τρόπο τερματίστηκε η μεγαλύτερη περίοδος
αμερικανικής ανάπτυξης στην ιστορία, διάρκειας άνω των 10
ετών.
Η χρονική συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη για
τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος προετοιμάζεται για τις
προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ σε λιγότερο από πέντε μήνες από
σήμερα.
Συνήθως οι ψηφοφόροι αποφεύγουν να στηρίξουν τους Προέδρους
και τα κόμματά τους όταν η οικονομία εισέρχεται σε ύφεση σε
ένα έτος εκλογών. Το γνωρίζουμε αυτό, επειδή το NBER
διατηρεί σχετικά στοιχεία ήδη από τη δεκαετία του 1850, όταν
ο Φράνκλιν Πιρς ήταν Πρόεδρος των ΗΠΑ.
Το πρώτο πράγμα που σκέφτεται κανείς όταν διαβάζει αυτή την
ανάλυση είναι η μεγάλη ατυχία του Τραμπ. Το να συμπέσει η
έναρξη μίας περιόδου οικονομικής ύφεσης με μια χρονιά κατά
την οποία αναμένονται προεδρικές εκλογές είναι σχετικά
σπάνιο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του NBER, η αμερικανική οικονομία
διολίσθησε σε ύφεση στο τρίτο τρίμηνο του 1860. Με τον
Δημοκρατικό Πρόεδρο Τζέιμς Μπουτσάναν να έχει ήδη αποφασίσει
να μην επιδιώξει την επανεκλογή του, το Δημοκρατικό Κόμμα
είχε διασπαστεί σε Βόρειους και Νότιους για το ζήτημα της
δουλείας (κάθε πτέρυγα πρότεινε τον δικό της υποψήφιο)
επιτρέποντας στον Ρεπουμπλικανό Αβραάμ Λίνκολν να
επικρατήσει.
Πέρασαν 60 χρόνια προτού επανεμφανιστεί μία νέα ύφεση σε
χρονιά προεδρικών εκλογών, τον Ιανουάριο του 1920. Ο
Δημοκρατικός Πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον ήλπιζε να θέσει
υποψηφιότητα για μια τρίτη θητεία. Αλλά οι Δημοκρατικοί
απέρριψαν τον μη δημοφιλή Ουίλσον και τον αντικατέστησαν με
τον Τζέιμς Κοξ, ο οποίος έχασε από τον Ρεπουμπλικανό Γουόρεν
Χάρντινγκ. Η διαφορά των δύο υποψηφίων ήταν η μεγαλύτερη που
είχε καταγραφεί σε συνθήκες σύγχρονου αμερικανικού
δικομματισμού.
Η επόμενη φορά που η οικονομία εισήλθε σε ύφεση σε χρονιά
εκλογών ήταν το 1948, ωστόσο αυτό αναφέρεται με κάποια
επιφύλαξη: Το NBER χρονολογεί την έναρξη αυτής της ύφεσης
τον Νοέμβριο του 1948. Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 2
Νοεμβρίου. Ήταν η οικονομία σε ύφεση όταν ο Πρόεδρος των
Δημοκρατικών Χάρι Τρούμαν αντιμετώπισε τον Τόμας Ντιούι;
Αδύνατο να γνωρίζουμε.
Οι προεδρικές εκλογές του 1960 ήταν προφανώς "χρωματισμένες"
από την ύφεση που ξεκίνησε τον Απρίλιο του ίδιου έτους. Με
τη θητεία του Προέδρου των Ρεπουμπλικανών, Ντουάιτ
Αϊζενχάουερ, να έρχεται στο τέλος της, ο αντιπρόεδρος του
Δημοκρατικού Κόμματος, Ρίτσαρντ Νίξον, έχασε από τον
Δημοκρατικό Τζον Κένεντι μόλις με 112.000 ψήφους διαφορά (και
αυτό τροφοδότησε την εμμονή του Νίξον με τις εξουσίες της
Federal Reserve στο μέτωπο της τόνωσης της οικονομίας όταν
τελικά έγινε Πρόεδρος).
Σύμφωνα με την ανάλυση του Bloomberg, κάπως έτσι φτάνουμε
στο 1980 και στο σενάριο που ταιριάζει περισσότερο με τη
φετινή εκλογική κούρσα. Στις 3 Ιουνίου, η Επιτροπή
Επιχειρηματικών Κύκλων του NBER συνεδρίασε στο Κέιμπριτζ της
Μασαχουσέτης και ανακήρυξε τον Ιανουάριο του 1980 ως τον
μήνα κορύφωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας – και
εκκίνησης της ύφεσης. Τα νέα ήταν δυσάρεστα για τον
Δημοκρατικό Πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ, ο οποίος έχασε στις
εκλογές από τον Ρεπουμπλικανό Ρόναλντ Ρέιγκαν πέντε μήνες
αργότερα.
Δεδομένου του μικρού μεγέθους δείγματος και των πολλών
επιπλέον παραγόντων που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά των
Αμερικανών ψηφοφόρων, η προγνωστική αξία αυτής της ανάλυσης
δεν είναι σε καμία περίπτωση ακριβής. Ωστόσο, τόσο η ιστορία
όσο και η κοινή λογική υποδηλώνουν ότι το να εισέρχεται μια
οικονομία σε ύφεση κατά το ίδιος έτος που διενεργούνται
προεδρικές εκλογές είναι ένα σχεδόν ανυπέρβλητο εμπόδιο για
τους εν ενεργεία Προέδρους και τα κόμματά τους. Ακόμη και οι
περίοδοι ύφεσης που ξεκινούν λίγο πριν από ένα έτος εκλογών,
όπως αυτή του Δεκεμβρίου του 2007, έχουν ισχυρό πολιτικό
αντίκτυπο.
Ο Πρόεδρος Τραμπ, έχοντας επίγνωση αυτού του κινδύνου, κάνει
ό,τι μπορεί για να πείσει ότι η οικονομία δεν πάει και τόσο
άσχημα. Θα σκεφτόταν κανείς ότι κάτι τέτοιο είναι ανώφελο,
ωστόσο τα στοιχεία για τις θέσεις εργασίας Μαΐου που
ανακοινώθηκαν πρόσφατα εξέπληξαν τους οικονομολόγους που
ήταν πολύ πιο απαισιόδοξοι για αυτό που επρόκειτο να δουν. Η
ξαφνική ανάκαμψη στην αγορά εργασίας αύξησε την πιθανότητα
να αναπτυχθεί η οικονομία αρκετά γρήγορα από τώρα έως τον
Νοέμβριο και ο Τραμπ να αψηφήσει την ιστορία και να
καταφέρει να κερδίσει μια ακόμη θητεία.
Είναι κάτι που το NBER εξέτασε πριν από 40 χρόνια, όταν
συζητούσε την ύφεση που "αποτέλειωσε" τον Κάρτερ. Η επιτροπή
είχε ανακοινώσει τότε ότι η ύφεση είχε ξεκινήσει τον
Ιανουάριο. Όμως, η ανακοίνωσή της περιείχε μια αξιοσημείωτη
προϋπόθεση: "Εκτός αν υπάρξει μια εξαιρετικά έντονη και
γρήγορη αντιστροφή της οικονομικής δραστηριότητας". Αυτό δεν
συνέβη για τον Κάρτερ. Αλλά υπάρχει μια πιθανότητα να συμβεί
για τον Τραμπ.
|
