00:01 - 01/04/25

Νούμερα ΣΟΚ

Πάντα για τέτοια νούμερα που αφορούν μια χώρα μόλις 10εκ (με μεγάλο αριθμό συνταξιούχων - μια χώρα με ένα από τα μεγαλύτερα δημογραφικά προβλήματα της χώρας) λένε την ίδια ατάκα. Πως όσο και αν τα έχουμε συνηθίσει να τα ακούμε, είναι νούμερα που κανονικά θα έπρεπε να μας σοκάρουν, προβληματίζοντας μας για την πραγματική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας.

Όπως λοιπόν αναφέρονταν σε σχετικό δημοσίευμα. Από τους περίπου πέντε εκατομμύρια ενεργούς Αριθμούς Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) που υπάρχουν στην Ελλάδα, οι 2,7 εκατομμύρια έχουν οφειλές στους servicers που διαχειρίζονται τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών. Δηλαδή, περισσότεροι από τους μισούς ενεργούς επαγγελματικά Έλληνες παραμένουν στο κόκκινο με ό,τι αυτό σημαίνει για το τραπεζικό σύστημα (που δεν μπορεί να τους δώσει δάνεια ή άλλες υπηρεσίες πίστωσης, για παράδειγμα) και την ελληνική οικονομία. Μέσω και του προγράμματος «Ηρακλής» οι τράπεζες βελτίωσαν την εικόνα τους, αλλά ταυτόχρονα για να αναπτυχθούν θέλουν και πελατεία που θα είναι σε θέση να δανειοδοτηθεί, κ.ά.

Ακίνητα

Στην Ελλάδα και την Ευρώπη διαμορφώνονται νέες τάσεις και προτεραιότητες αναφορικά με τα κριτήρια που χρησιμοποιούν οι ενδιαφερόμενοι για την αγορά κατοικίας, με την αγορά δεύτερης ή εξοχικής κατοικίας να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον τομέα των ακινήτων τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή έρευνα «European Housing Trend Report 2024» από το κτηματομεσιτικό δίκτυο RE/MAX Europe, σημαντικά κριτήρια για την επιλογή κατοικίας, ειδικά μετά την πανδημία του κορωνοϊού και την ενεργειακή κρίση, είναι η ύπαρξη υπαίθριου χώρου και η χαμηλή κατανάλωση ενέργειας.

Κριτήρια επιλογής κατοικίας Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, το 44% των ερωτηθέντων τόνισε ότι η πρόσβαση σε υπαίθριο χώρο είναι καθοριστική, με τους Γερμανούς (54%) και τους Ιταλούς (52%) να το θεωρούν προτεραιότητα. Ακολουθεί η ενεργειακή απόδοση των κτηρίων, η οποία για τους Ούγγρους (54%) αποτελεί την πιο σημαντική παράμετρο στην επιλογή κατοικίας. Παράλληλα, το 51% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα δώσει προτεραιότητα σε προσιτές τιμές παρά στην τοποθεσία του ακινήτου, με αυτήν την τάση να είναι ιδιαίτερα έντονη στην Ελλάδα (59%), στην Ιρλανδία (58%) και στην Ιταλία (58%).

Η ύπαρξη καλού συγκοινωνιακού δικτύου και η εγγύτητα με φίλους και συγγενείς φαίνεται να είναι λιγότερο σημαντικά κατά την αγορά κατοικίας, με το 32% των ερωτηθέντων να προτιμά τις συγκοινωνίες και το 35% να δίνει προτεραιότητα στην εγγύτητα με αγαπημένα πρόσωπα, έναντι της τοποθεσίας του σπιτιού τους.

Η αλλαγή στις προτεραιότητες δείχνει την εξέλιξη των κριτηρίων επιλογής κατοικίας στην εποχή μετά την πανδημία και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής στην Ευρώπη. Οι προτιμήσεις για υπαίθριο χώρο και ενεργειακή απόδοση αποδεικνύουν την ανάγκη για προσαρμογή του σχεδιασμού των οικιστικών περιοχών ώστε να ανταποκριθούν σε αυτές τις εξελισσόμενες απαιτήσεις.

Η αγορά δεύτερης κατοικίας στην Ευρώπη Η αγορά δεύτερης ή εξοχικής κατοικίας παραμένει ισχυρή στην Ευρώπη, με το 69% των Ευρωπαίων να είναι ιδιοκτήτες της κύριας κατοικίας τους και το 25% να διαθέτουν και δεύτερη κατοικία, κυρίως για διακοπές ή συνταξιοδότηση. Στη Βουλγαρία (46%) σχεδόν οι μισοί ιδιοκτήτες κατοικιών έχουν δεύτερη κατοικία, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό είναι χαμηλότερο (10%), λόγω των υψηλών τιμών ακινήτων και του κόστους ζωής. Στην Ελλάδα, το 64% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι κατέχει τουλάχιστον ένα ακίνητο, ενώ το 39% διαθέτει δεύτερη κατοικία.

Ανάλογα με τη χρήση της, η δεύτερη κατοικία είναι κυρίως για αναψυχή (44%), ενώ το 23% την βλέπει ως μελλοντική κατοικία για τη συνταξιοδότησή του. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι το 39% των ιδιοκτητών έχει δεύτερη κατοικία στην ίδια χώρα, ενώ οι κάτοικοι πιο ψυχρών περιοχών, όπως η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, επιλέγουν να έχουν δεύτερη κατοικία στο εξωτερικό.

Η δεύτερη κατοικία δεν είναι απλώς μια τρέχουσα τάση, αλλά ένας φιλόδοξος στόχος για πολλούς. Περισσότεροι από το 13% των ιδιοκτητών κατοικιών δηλώνουν ότι είναι πιθανό να αποκτήσουν δεύτερη κατοικία στο μέλλον.

Λόγοι για απόκτηση δεύτερης κατοικίας:

44% Εξοχική κατοικία

23% Για τη συνταξιοδότηση

17% Για τα παιδιά όταν επιθυμήσουν να μετακομίσουν

16% Ενοικίαση (π.χ. μέσω Airbnb)

16% Εκμίσθωση ετήσιας διάρκεια)

14% Επενδυτικός στόχος

10% Διαμονή μεταξύ δύο πόλεων

5% Μετατροπή για επαγγελματική χρήση

Η πραγματική σύγκλιση με την Ευρώπη είναι ακόμη μακριά

Σε σχέση και με δικά μας σχετικά σχόλια. To the point και τα όσα ανέφερε η Καθημερινή σε πρόσφατο άρθρο της.

Στο 70% του κοινοτικού μέσου όρου διαμορφώθηκε στην Ελλάδα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης το 2024, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις της Eurostat.

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν μεν μικρή βελτίωση σε σύγκριση με το 2023 και επαναφορά στα προ του 2015 επίπεδα, όμως σε καμία περίπτωση δεν σημαίνουν ότι έχει επέλθει ή έστω ότι πλησιάζει η σύγκλιση με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Προβληματισμό την ίδια ώρα προκαλούν τα στοιχεία του οργανισμού εμπορίου και ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNCTAD) σχετικά με το επίπεδο ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς (inclusive growth) στην Ελλάδα, με τη χώρα μας να λαμβάνει μετά βίας βαθμό πάνω από τη βάση.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις που ανακοίνωσε χθες η Eurostat σχετικά με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ε.Ε.-27 το 2024 σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση, πάνω μόνο από τη Βουλγαρία. Αυτό και μόνον δείχνει την απόσταση που πρέπει να διανυθεί για την πολυπόθητη σύγκλιση, ακόμη και αν τα στοιχεία επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από την εκτεταμένη φοροδιαφυγή. Η τελευταία άλλωστε δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Κάθε άλλο, μάλιστα. Ηταν περισσότερο εκτεταμένη –και μόνο λόγω της πολύ περιορισμένης χρήσης ψηφιακών πληρωμών– το 2009, όταν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας βρισκόταν στο 92% του κοινοτικού μέσου όρου.

Τελευταία φορά που το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης διαμορφώθηκε στην Ελλάδα στο 70% του κοινοτικού μέσου όρου ήταν το 2014. Από το 2015 μέχρι και το 2023 βρισκόταν κάτω από το 70% του κοινοτικού μέσου όρου, με τις χειρότερες επιδόσεις να καταγράφονται το 2020 (62% του κοινοτικού μέσου όρου), απόρροια της πανδημίας. Από το 2021 ξεκίνησε η άνοδος, οπότε διαμορφώθηκε στο 64%, για να φθάσει στο 70% του κοινοτικού μέσου όρου το 2024.

Στις πρώτες θέσεις βρίσκονται το Λουξεμβούργο και η Ιρλανδία με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ να βρίσκεται στο 141% και στο 111% πάνω από τον κοινοτικό μέσο όρο. Το Βέλγιο, η Αυστρία, η Γερμανία, η Σουηδία, η Μάλτα και η Φινλανδία είναι τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. με κατά κεφαλήν ΑΕΠ άνω του μέσου όρου της Ε.Ε. Η Γαλλία, η Ιταλία, η Κύπρος, η Ισπανία, η Τσεχία και η Σλοβενία βρίσκονται λιγότερο από 10% κάτω από τον μέσο όρο, ακολουθούμενες από τη Λιθουανία και την Πορτογαλία με 10% έως 20% χαμηλότερα.

Ακόμη κι αν τα στοιχεία της Eurostat έδειχναν την Ελλάδα σε καλύτερη θέση σε ό,τι αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε όρους αγοραστικής δύναμης, τούτο δεν σημαίνει απαραιτήτως υψηλό επίπεδο ανάπτυξης σε όλες τις διαστάσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε ο UNCTAD, εξετάζοντας το επίπεδο ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς σε 134 χώρες η γενική βαθμολογία της Ελλάδας είναι 53 (με άριστα το 100), γεγονός που την κατατάσσει στην 36η θέση, πολύ χαμηλότερα από όλες τις χώρες της Ε.Ε. (με εξαίρεση τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία). Τη χαμηλότερη βαθμολογία (29,9) λαμβάνει η χώρα μας σε ό,τι αφορά την οικονομία, ενώ μη ικανοποιητικές είναι οι επιδόσεις σε ό,τι αφορά το περιβάλλον (50,7) και την ισότητα (58). Υψηλή, αντιθέτως, είναι η βαθμολογία της Ελλάδας σε ό,τι αφορά τις συνθήκες διαβίωσης (89,6). Τις υψηλότερες βαθμολογίες μεταξύ των 134 χωρών έχουν το Λουξεμβούργο, η Δανία και η Νορβηγία.

Παραοικονομία

Η παραοικονομία παραμένει ένα από τα πιο σύνθετα και επιζήμια φαινόμενα για τις εθνικές οικονομίες, στερώντας δημόσια έσοδα, ενισχύοντας την ανισότητα και υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Μια πρόσφατη έκθεση του Κέντρου Οικονομικής Πολιτικής Έρευνας (CEPR) από τους οικονομολόγους Francesco Pappadà και Kenneth Rogoff, φέρνει ξανά στο προσκήνιο το μέγεθος της σκιώδους οικονομίας στην Ε.Ε. – και η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή.

Ελλάδα: 36% παραοικονομία… Πρωταθλήτρια Ευρώπης

Η μελέτη αποκαλύπτει πως η παραοικονομία στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 36% του ΑΕΠ, ποσοστό υπερδιπλάσιο του μέσου όρου των ανεπτυγμένων κρατών (17%) και πολύ πάνω από τη μέση εκτίμηση της Ε.Ε. Παρά τις προσπάθειες ψηφιοποίησης, ελέγχων και θεσμικών αλλαγών, η έκταση της ανεπίσημης οικονομικής δραστηριότητας παραμένει ανησυχητική.

Οι άλλες χώρες

Ακολουθούν η Ιταλία (31%) και η Ισπανία (24%) — δύο χώρες του Νότου που επίσης επηρεάζονται έντονα από το φαινόμενο. Ίδιο ποσοστό με την Ισπανία παρουσιάζει και η Πορτογαλία, ενώ Λιθουανία, Λετονία και Βουλγαρία ακολουθούν με 20%.

Η Γαλλία καταγράφει 14%, η Γερμανία 13%, ενώ χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης όπως η Αυστρία, η Δανία, η Σλοβενία, η Σουηδία και η Ελβετία βρίσκονται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα (από 9% έως 6%). Στην τελευταία θέση, το Βέλγιο, με μόλις 5% παραοικονομία.

Τι σημαίνει πρακτικά η παραοικονομία

Η παραοικονομία περιλαμβάνει:

Φοροδιαφυγή

Αδήλωτη εργασία

Μη καταγεγραμμένες συναλλαγές

«Μαύρο» χρήμα

Ταυτόχρονα, περιορίζει τη φορολογική ικανότητα του κράτους, αδικεί τις συνεπείς επιχειρήσεις, και υπονομεύει τις κοινωνικές υπηρεσίες, όπως η υγεία, η εκπαίδευση και η πρόνοια.

Η εικόνα διαχρονικά

Η έκθεση σημειώνει ότι από το 1999 μέχρι το 2020, η Ελλάδα παρουσίασε αύξηση της παραοικονομίας κατά 4%. Εντυπωσιακή είναι η αύξηση σε χώρες όπως η Ισπανία και η Λετονία (+7%), ενώ σε πιο ανεπτυγμένα κράτη όπως η Γερμανία, η Αυστρία και το Βέλγιο η αύξηση ήταν μόλις +1%.

Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια χρόνια παθογένεια. Η παραοικονομία δεν είναι μόνο αριθμοί – είναι καθρέφτης δυσλειτουργιών στη φορολογική κουλτούρα, στους μηχανισμούς ελέγχου και στην εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Αν η χώρα θέλει πραγματικά να αυξήσει τα έσοδά της, να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και να αποκαταστήσει την ισονομία, η καταπολέμηση της παραοικονομίας πρέπει να γίνει πρώτη εθνική προτεραιότητα.

|

Ο επίμονος «δημοσκόπος»

Όπως τώρα έγραφε ο Βηματοδότης … Θα είναι μάλλον η μεγαλύτερη δημοσκόπηση που έχει γίνει ποτέ στη χώρα μας αν προχωρήσει ο κυβερνητικός σχεδιασμός και συλλεχθούν από το υπουργείο Εσωτερικών οι απαντήσεις στα ερωτηματολόγια τα οποία θα σταλούν με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο σε περίπου 5 εκατ. πολίτες που είναι πιστοποιημένοι στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας (ΕΜΕπ).

Το προσεχές διάστημα, λοιπόν, θα λάβουμε στους υπολογιστές ή στα κινητά μας ένα μήνυμα του στυλ «You’ve Got Mail» με πληθώρα ερωτήσεων για την αξιολόγηση του κράτους σε ζητήματα όπως η καθαριότητα και το πράσινο στη γειτονιά μας ή η ταλαιπωρία που έχουμε υποστεί σε υπηρεσίες όπως οι Εφορίες ή το Κτηματολόγιο. Φιλοδοξία του αρμόδιου υπουργού Θοδωρή Λιβάνιου, ο οποίος, όπως επιμένει συνεργάτης μου, έχει – «ως μανιακός των δημοσκοπήσεων» – γράψει μόνος του όλες τις ερωτήσεις, είναι να απαντηθεί το 10% των email που θα σταλούν. Θα συγκεντρωθούν έτσι οι απόψεις 500 χιλιάδων πολιτών.

Οι απαντήσεις θα είναι ανώνυμες, αλλά τα στοιχεία που θα συγκεντρωθούν θα έχουν ευρύτερη χρησιμότητα αφού θα περιλαμβάνουν δημογραφικά, ηλικιακά και άλλα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που θα απαντήσουν. Οχι, ερωτήσεις για την πρόθεση ψήφου δεν θα έχει…