00:01 - 01/08/25

Μισθοί –Επιβράδυνση των μισθολογικών αυξήσεων στην Ευρωζώνη – Απογοητευτικές οι προοπτικές για την Ελλάδα

Σημαντική επιβράδυνση των μισθολογικών αυξήσεων στην Ευρωζώνη προβλέπει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), με τις εκτιμήσεις που δημοσιεύτηκαν πριν από μερικές ημέρες να δείχνουν περαιτέρω εξασθένηση το 2025 και σχεδόν πλήρη στασιμότητα το 2026, καθώς οι αυξήσεις αναμένεται να κινούνται κάτω από το επίπεδο του πληθωρισμού.

Ειδικότερα, ο δείκτης διαπραγματευόμενων μισθών της ΕΚΤ, που αφορά αποκλειστικά τις εν ισχύ συλλογικές συμβάσεις εργασίας (ΣΣΕ), προβλέπει αυξήσεις 4,6% για το 2024 και 3,2% για το 2025 – στοιχεία που προκύπτουν μετά από εξομάλυνση των εφάπαξ καταβολών. Τα εν λόγω ποσοστά αφορούν λιγότερο από το ήμισυ των εργαζομένων που καλύπτονται από ΣΣΕ σε οκτώ κράτη μέλη: Βέλγιο, Γερμανία, Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ολλανδία και Αυστρία.

Ωστόσο, στην περίπτωση της Ελλάδας, η κάλυψη από συλλογικές συμβάσεις παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη – κάτω του 20%, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ και της Τράπεζας της Ελλάδος. Αυτό συνεπάγεται ότι η πλειονότητα των Ελλήνων εργαζομένων δεν αναμένεται να επωφεληθεί ούτε από αυτές τις συγκρατημένες αυξήσεις.

Αν ληφθούν υπόψη και οι μη εξομαλυνμένες εφάπαξ πληρωμές – δηλαδή όταν τα επιδόματα και τα αναδρομικά δεν κατανέμονται ομοιόμορφα μέσα στο έτος – τότε ο δείκτης της ΕΚΤ καταγράφει μέση αύξηση 4,8% για το 2024 και 2,9% για το 2025.

Υποχώρηση της μισθολογικής δυναμικής

Η ΕΚΤ αποδίδει τη φθίνουσα πορεία του δείκτη εν μέρει σε τεχνικούς παράγοντες, όπως η καταβολή σημαντικών εφάπαξ ποσών μέσα στο 2024 που δεν θα επαναληφθούν το 2025, αλλά και στην πρόωρη κατανομή των αυξήσεων σε επιμέρους τομείς. Ο δείκτης μισθών, εφόσον εξαιρεθούν οι εφάπαξ πληρωμές, εκτιμάται ότι θα κινηθεί στο 4,1% το 2024 και στο 3,8% το 2025.

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, η συνεχιζόμενη επιβράδυνση των μισθολογικών αυξήσεων επιβεβαιώνει τις προβλέψεις των οικονομολόγων και ενισχύει τη θέση της ΕΚΤ ότι ο πληθωρισμός έχει πλέον τεθεί υπό έλεγχο. Όπως σημειώνεται, η επιβράδυνση του δείκτη ενισχύει τη γενική εικόνα που διαμορφώθηκε τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με την οποία οι μισθολογικές πιέσεις δεν αποτελούν πλέον λόγο ανησυχίας για τη νομισματική πολιτική.

Η ελληνική πραγματικότητα

Η Ελλάδα εμφανίζει τη χαμηλότερη κάλυψη από συλλογικές συμβάσεις εργασίας στην Ευρωζώνη, με ποσοστό κάτω του 20%, όταν ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη ανέρχεται στο 49%, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ.

Την ίδια ώρα, οι μισθοί στη χώρα έχουν υποστεί βαθιά αποδυνάμωση την τελευταία δεκαπενταετία. Όπως καταγράφει το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, οι μέσες πραγματικές αποδοχές έχουν μειωθεί κατά 32,8% από τα προ της κρίσης επίπεδα. Ο μέσος ετήσιος πραγματικός μισθός στην Ελλάδα αντιστοιχεί πλέον μόλις στο 52% του ευρωπαϊκού μέσου όρου – δραματική πτώση σε σύγκριση με το 82,5% του 2009.

Επιπλέον, την περίοδο 2019-2024, ο ετήσιος μέσος πραγματικός μισθός υποχώρησε κατά 1,1 ποσοστιαίες μονάδες, επιβεβαιώνοντας τη στασιμότητα ή και τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων, παρά την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Οι μισθοί στην Ελλάδα: 15 χρόνια συνεχούς συμπίεσης

Σε σχέση με τα παραπάνω … και σε κάποια άλλα στοιχεία ….

Η χώρα μας έχει βιώσει σημαντική συρρίκνωση στους μισθούς την τελευταία 15ετία, από την έναρξη της οικονομικής κρίσης έως και το 2024.

Παρά τα πρώτα, δειλά σημάδια ανάκαμψης, οι πραγματικοί μισθοί εξακολουθούν να παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, όπως αποτυπώνεται στην τελευταία ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για την οικονομία και την αγορά εργασίας.

Τα στοιχεία της μελέτης

Ο δείκτης που παρακολουθεί την εξέλιξη του μέσου πραγματικού μισθού στην Ελλάδα για την περίοδο 2009-2024 δείχνει συνολική πτώση κατά 32,8%.

Το 2024, ο μέσος όρος μισθών και ημερομισθίων στην Ελλάδα βρίσκεται στο 67,2, ενώ για την υπόλοιπη ΕΕ ο αντίστοιχος δείκτης είναι στο 106,6, δημιουργώντας ένα χάσμα 39,4 μονάδων.

Μεταξύ 2019 και 2023, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 8,3 δισ. ευρώ, ενώ η κατανάλωση ενισχύθηκε κατά 7,9 δισ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, το συνολικό ύψος των πραγματικών μισθών αυξήθηκε μόλις κατά 130 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που το εισόδημα από μη μισθωτή εργασία ανέβηκε κατά 2,6 δισ. ευρώ και τα έσοδα από περιουσία κατά 4,5 δισ. ευρώ.

Συγκρίσεις με την Ευρώπη

Το 2024, ο μέσος ετήσιος πραγματικός μισθός στην Ελλάδα αντιστοιχεί μόλις στο 52% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ποσοστό σχεδόν ίδιο με το 2019 (52,2%), αλλά πολύ χαμηλότερο σε σχέση με το 2009 (82,5%).

Κατά την πενταετία 2019-2024, η Ελλάδα έχασε 1,1 μονάδα όσον αφορά τον ετήσιο πραγματικό μισθό, καταλαμβάνοντας την 8η χειρότερη θέση στην ΕΕ.

Την ίδια στιγμή, χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων κατέγραψαν θεαματικές αυξήσεις, μειώνοντας την απόσταση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Πρωταγωνίστρια ήταν η Βουλγαρία με αύξηση 29,5%, ακολούθησαν η Κροατία με 20,1% και η Ρουμανία με 19,9%.

Παρά ταύτα, το 2023-2024 σημειώθηκε μια μικρή βελτίωση στην Ελλάδα, με τον μέσο πραγματικό μισθό να αυξάνεται κατά 2,9%, ελαφρώς πάνω από το +2,7% που κατέγραψε η ΕΕ.

Παραγωγικότητα και μισθοί: μια ανισορροπία

Η έκθεση δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση παραγωγικότητας εργασίας και αμοιβών.

Την περίοδο 2019-2024, η παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα αυξήθηκε 1,2% σε πραγματικούς όρους. Οι μεγαλύτερες βελτιώσεις σημειώθηκαν στις Κατασκευές (+52,2%), στον κλάδο Πληροφορίας και Επικοινωνίας (+20%), στις Χρηματοοικονομικές και Ασφαλιστικές δραστηριότητες (+45,4%), στις επιστημονικές και τεχνικές υπηρεσίες (+17%) και στη Μεταποίηση (+15%). Μόνο ο αγροτικός τομέας εμφάνισε αρνητική πορεία.

Ωστόσο, οι μισθοί δεν ακολούθησαν την ίδια ανοδική πορεία. Στις Κατασκευές, το πραγματικό ωρομίσθιο υποχώρησε κατά 19,9%, ενώ στις Χρηματοοικονομικές και Ασφαλιστικές υπηρεσίες μειώθηκε 19,7%. Αντίστοιχα, το Εμπόριο, οι Μεταφορές, η Εστίαση και τα Καταλύματα είχαν μείωση 10,6%.

Συνολικά, από το 2019 έως το 2024, το μέσο πραγματικό ωρομίσθιο μειώθηκε 4,7%, δημιουργώντας ένα χάσμα 5,9 μονάδων σε σχέση με την παραγωγικότητα.