00:01 - 16/09/25

Μισθοί  

Η εικόνα που αποτυπώνουν τα στοιχεία για τους μισθούς στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα σκληρή: σχεδόν δύο στους τρεις εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα (62%) δεν ξεπερνούν τα 1.000 ευρώ καθαρά τον μήνα. Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο απασχολούνται ακόμη με καθεστώς μερικής απασχόλησης, ενώ η διαφορά στις αποδοχές μεταξύ μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων υπερβαίνει το 30%. Την ίδια στιγμή παρατηρούνται έντονες γεωγραφικές ανισότητες και σημαντικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αν ο μισθός θεωρείται το βασικό «αντίδοτο» απέναντι στο αυξημένο κόστος ζωής, την ακρίβεια και το στεγαστικό πρόβλημα, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι η πορεία προς αυτόν τον στόχο παραμένει δύσκολη.

Με βάση τα επίσημα δεδομένα του ΕΦΚΑ, ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης τον Δεκέμβριο του 2024 διαμορφώθηκε στα 1.385 ευρώ. Όταν όμως συνυπολογιστεί και η μερική απασχόληση, το ποσό περιορίζεται στα 1.188 ευρώ, που αντιστοιχεί σε περίπου 948 ευρώ καθαρά μετά φόρους και εισφορές. Ακόμη κι έτσι, η μέση εικόνα δεν αποτυπώνει πλήρως την πραγματικότητα, καθώς υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις:

Μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις: Στις εταιρείες με πάνω από 10 εργαζόμενους, ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης φτάνει τα 1.477 ευρώ, ενώ στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις με λιγότερους από 10 εργαζόμενους περιορίζεται στα 1.038 ευρώ. Η διαφορά ξεπερνά το 42%. Συνολικά, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις εξακολουθούν να απασχολούν περίπου 700.000 άτομα, τα περισσότερα από τα οποία αμείβονται κοντά στον κατώτατο μισθό. Στο τέλος του 2024, ο μέσος μισθός στις μικρές επιχειρήσεις διαμορφώθηκε στα 838 ευρώ μεικτά, ενώ στη μερική απασχόληση η αμοιβή δεν ξεπερνούσε τα 497 ευρώ.

Γεωγραφικές ανισότητες: Η Αττική διατηρεί τον υψηλότερο μέσο μισθό, στα 1.319 ευρώ μαζί με τη μερική απασχόληση. Στις υπόλοιπες περιοχές, οι αποδοχές υπολείπονται κατά 20%-30%. Στην Ήπειρο ο μέσος μισθός είναι 918 ευρώ, στη Θεσσαλία 935 ευρώ, στο Βόρειο Αιγαίο 943 ευρώ, ενώ μόνο το Νότιο Αιγαίο προσεγγίζει τα 1.100 ευρώ.

Φύλο: Η μισθολογική διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών φτάνει περίπου στο 20%. Σε εθνικό επίπεδο, οι άνδρες λαμβάνουν κατά μέσο όρο 1.289 ευρώ, ενώ οι γυναίκες 1.078 ευρώ. Στις μεγάλες επιχειρήσεις η ψαλίδα είναι πιο έντονη (1.418 ευρώ για άνδρες έναντι 1.181 ευρώ για γυναίκες), ενώ στις μικρές επιχειρήσεις οι άνδρες αμείβονται με 890 ευρώ και οι γυναίκες με 784 ευρώ, με τις τελευταίες να απασχολούνται συχνότερα σε θέσεις μερικής απασχόλησης.

Παρά την αύξηση των μέσων ονομαστικών αποδοχών κατά περίπου 16% την περίοδο 2020-2024, οι μισθοί εξακολουθούν να βρίσκονται χαμηλότερα σε σύγκριση με το 2005. Με απλά λόγια, οι εργαζόμενοι έχουν εισόδημα αντίστοιχο με εκείνο πριν από 20 χρόνια, αλλά καλούνται να ανταποκριθούν σε πολύ υψηλότερο κόστος ζωής λόγω πληθωρισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ και της Eurostat, το μέσο πραγματικό εισόδημα αντιστοιχεί μόλις στο 74,2% του επιπέδου του 2010.

Έμμεση φορολογία

Η Ελλάδα εξακολουθεί να καταλαμβάνει τις υψηλότερες θέσεις στην Ευρώπη ως προς το βάρος των έμμεσων φόρων, σύμφωνα με τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης Tax Policy Reforms του ΟΟΣΑ για το 2022. Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια εφαρμόστηκαν μέτρα μείωσης συγκεκριμένων φόρων, η συνολική φορολογική επιβάρυνση τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις αυξήθηκε. Το ελληνικό φορολογικό σύστημα εξακολουθεί να στηρίζεται έντονα σε φόρους κατανάλωσης και ΦΠΑ, οι οποίοι πλήττουν κυρίως τα νοικοκυριά, ενώ ταυτόχρονα υλοποιούνται επιλεκτικά παρεμβάσεις ελάφρυνσης και κίνητρα που στοχεύουν στην τόνωση των επενδύσεων, της καινοτομίας και της αγοράς ακινήτων.

Οι τάσεις στις χώρες του ΟΟΣΑ

Το 2022, οι χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ ακολούθησαν διαφορετικές κατευθύνσεις ως προς τις πηγές φορολογικών εσόδων:

Σε 18 χώρες, η κύρια βάση εσόδων ήταν η φορολογία εισοδήματος.

Σε 11 χώρες, το βάρος έπεσε στους φόρους κατανάλωσης.

Σε 9 χώρες, η κύρια πηγή εσόδων ήταν συνδυαστικά ο ΦΠΑ και οι φόροι κατανάλωσης.

Αντίθετα, οι φόροι ακίνητης περιουσίας και οι φόροι στις μισθωτές υπηρεσίες είχαν περιορισμένη συμμετοχή στα συνολικά έσοδα των περισσότερων χωρών.

Οι ελληνικές φορολογικές μεταρρυθμίσεις

Η Ελλάδα, στο πλαίσιο της προσαρμογής της φορολογικής πολιτικής, εισήγαγε τα τελευταία χρόνια σειρά μέτρων που στοχεύουν σε κοινωνικές ομάδες, ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις. Ενδεικτικά:

Απαλλαγή φιλοδωρημάτων έως 300 ευρώ τον μήνα από τον φόρο.

Ενιαίος συντελεστής 22% στις αμοιβές των γιατρών σε υπηρεσία.

Κατάργηση τέλους επιτηδεύματος για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους.

Μείωση τεκμαρτού εισοδήματος για επαγγελματίες που κατοικούν σε δήμους με λιγότερους από 1.500 κατοίκους (έως και 50%).

Αντίθετα, καταγράφηκε αύξηση ασφαλιστικών εισφορών κατά 2,7%.

Η χώρα προχώρησε επίσης σε κίνητρα για έγκαιρη καταβολή φόρων, προσφέροντας εκπτώσεις 2%-4% σε φορολογούμενους που πληρώνουν εντός προθεσμιών, ενισχύοντας έτσι τη φορολογική συμμόρφωση.

Παρεμβάσεις στην αγορά ακινήτων

Στον τομέα των ακινήτων, υιοθετήθηκαν μέτρα με στόχο τόσο την τόνωση της αγοράς όσο και την αξιοποίηση ανενεργών ακινήτων:

Τριετής φοροαπαλλαγή για εισοδήματα από ενοικίαση ακινήτων που ήταν κενά ή μισθώνονται μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων.

Παράταση αναστολής στη φορολόγηση κεφαλαιακών κερδών από αγοραπωλησίες ακινήτων.

Πάγωμα ΦΠΑ στις νέες οικοδομές έως 31 Δεκεμβρίου 2025.

Διπλασιασμός έκπτωσης ΕΝΦΙΑ (20%) για κατοικίες ασφαλισμένες έναντι φυσικών καταστροφών, με όριο αξίας τις 500.000 ευρώ.

Επενδυτικά κίνητρα και ΜμΕ

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην τόνωση της καινοτομίας και της χρηματοδότησης νεοφυών επιχειρήσεων:

Για τους angel investors, το μέγιστο ποσό έκπτωσης από το φορολογητέο εισόδημα τριπλασιάστηκε – από 300.000 ευρώ σε 900.000 ευρώ – καλύπτοντας έως και το 50% του επενδυόμενου κεφαλαίου.

Όσον αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ):

Μειώθηκε το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο για τις νεοσύστατες συνεργασίες ΜμΕ από 125.000 σε 100.000 ευρώ, ώστε να δικαιούνται φοροαπαλλαγή 30% επί των κερδών.

Θεσπίστηκε η δυνατότητα μεταφοράς φορολογικών ζημιών σε περιπτώσεις επιχειρηματικών μετασχηματισμών.

Φορολογία τουρισμού και βραχυχρόνιων μισθώσεων

Από την 1η Ιανουαρίου 2024, τέθηκαν σε ισχύ νέες ρυθμίσεις:

Οι νομικές οντότητες που ενοικιάζουν ένα ή περισσότερα ακίνητα και τα φυσικά πρόσωπα που εκμισθώνουν πάνω από δύο ακίνητα για βραχυχρόνια διαμονή (μέσω πλατφορμών όπως Airbnb) υπάγονται πλέον σε ΦΠΑ 13%.

Αυξήθηκε το τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση για ξενοδοχεία και καταλύματα, το οποίο επιβαρύνει άμεσα το κόστος διαμονής των τουριστών.

Ενεργειακή φτώχια

Oι ανεξόφλητες οφειλές από κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας έχουν φτάσει το ασύλληπτο ποσό των 3,4 δισ. ευρώ, επιβαρύνοντας τόσο τους παρόχους όσο και τους συνεπείς καταναλωτές, καθώς οι εταιρείες μετακυλίουν μέρος του κόστους στις τελικές τιμές.

Σύμφωνα με το Household Energy Price Index (HEPI), τον Αύγουστο η τιμή της κιλοβατώρας στην Αθήνα ήταν 24,86 λεπτά, έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 25,37 λεπτών. Ωστόσο, αν ληφθούν υπόψη όλες οι χώρες που παρακολουθεί το HEPI –περιλαμβανομένων κρατών εκτός ΕΕ, όπως η Σερβία και η Ουκρανία– ο μέσος όρος μειώνεται στα 24,22 λεπτά, με τη χώρα μας να είναι πάνω από τους μ.ο.

Αξίζει να σημειωθεί πως τα «πράσινα» τιμολόγια του Σεπτεμβρίου ακολούθησαν την πτωτική πορεία της χονδρικής αγοράς, με την τιμή να περιορίζεται στα 13,92 λεπτά/κιλοβατώρα από 18,37 λεπτά τον Αύγουστο.

Η ετήσια έκθεση της ΡΑΑΕΥ για το 2024 κατέγραψε ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους 1,74 δισ. ευρώ από υφιστάμενους πελάτες και επιπλέον 1,65 δισ. ευρώ από καταναλωτές που έχουν αλλάξει πάροχο. Το συνολικό ποσό αγγίζει σχεδόν τα 3,4 δισ. ευρώ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναλογία οφειλών ανά MWh κατανάλωσης: για τους οικιακούς καταναλωτές χωρίς ΚΟΤ, οι ανεξόφλητες χρεώσεις ανέρχονται σε 46,77 ευρώ/MWh για πρώην πελάτες και σε 16,04 ευρώ/MWh για τους υφιστάμενους.

Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2024 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας, σε όρους αγοραστικής δύναμης, βρισκόταν στο 70% του ευρωπαϊκού μέσου όρου –δηλαδή 30% χαμηλότερα– με την Λετονία στο 71% και τη Βουλγαρία στη χαμηλότερη θέση με 66%.

Η κυβέρνηση έχει ήδη αφήσει να εννοηθεί ότι, αν δεν υπάρξει ουσιαστική μείωση στις τιμές, θα προχωρήσει σε παρεμβάσεις, όπως τόνισε επανειλημμένα ο πρωθυπουργός.

Το ζήτημα της ενεργειακής φτώχειας αποτέλεσε βασικό θέμα σε εκδήλωση του Κλάδου Ενέργειας της ΡΑΑΕΥ στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Ο εφέτης και πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, Πέτρος Αλικάκος, επισήμανε την εκρηκτική αύξηση αγωγών που σχετίζονται με ληξιπρόθεσμες οφειλές αλλά και την ανησυχητική άνοδο των ρευματοκλοπών.

Ο ίδιος ανέδειξε την προβληματική διάσταση της μεταβίβασης απαιτήσεων σε εταιρείες διαχείρισης, η οποία εντείνει τις κοινωνικές πιέσεις, και τόνισε τον καθοριστικό ρόλο της Δικαιοσύνης ως θεματοφύλακα κοινωνικής συνοχής. Υπογράμμισε δε την ανάγκη για θεσμικές πρωτοβουλίες που θα εξασφαλίζουν σαφείς διαδικασίες ρύθμισης οφειλών, θα αποτρέπουν αυθαίρετες διακοπές ρεύματος και θα ενισχύουν τη διαφάνεια και την υπευθυνότητα των παρόχων.

Ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, προανήγγειλε τρία νέα χρηματοδοτικά ταμεία συνολικού ύψους 8 δισ. ευρώ: το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, το Ταμείο Εκμοντερνισμού και το Ταμείο Απανθρακοποίησης, τα οποία είχαν παρουσιαστεί το καλοκαίρι από το ΥΠΕΝ.

Στο ζήτημα αναφέρθηκε και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην πρόσφατη ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης. Όπως επισήμανε, οι λογαριασμοί ενέργειας εξακολουθούν να προκαλούν άγχος σε εκατομμύρια πολίτες και να αποτελούν τροχοπέδη για τη βιομηχανία, αποδίδοντας το υψηλό κόστος στην παρατεταμένη εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.

Τόνισε την ανάγκη επιτάχυνσης της μετάβασης σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, που οδηγούν σε χαμηλότερες τιμές, αλλά και του εκσυγχρονισμού των υποδομών και των διασυνδέσεων. Εξήγγειλε δε νέο πακέτο μέτρων για τα ενεργειακά δίκτυα, ώστε να επιταχυνθούν οι αδειοδοτήσεις και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του ευρωπαϊκού συστήματος.

Θα πουν τον πόνο τους

Όπως τουλάχιστον έγραφε τώρα ο Βηματοδότης. Οπως μου μεταφέρει συνεργάτης μου από το Κοινοβούλιο, το βαρύ κλίμα που επικρατεί μεταξύ των βουλευτών δεν αντιστράφηκε, παρά τη μικρή ανάσα που πήραν από ορισμένα μέτρα της ΔΕΘ, όπως ο μειωμένος ΕΝΦΙΑ στην περιφέρεια και οι φοροελαφρύνσεις για οικογένειες με παιδιά.

Η πραγματικότητα που βιώνουν στις εκλογικές τους περιφέρειες οι «γαλάζιοι» δεν είναι ειδυλλιακή, με αιχμή την ακρίβεια, την οποία οι πολίτες σταθερά επιλέγουν στις μετρήσεις της κοινής γνώμης ως το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. «Με την ακρίβεια χάνεις εκλογές» λέει παλαιός κοινοβουλευτικός της ΝΔ. «Και με τα σκάνδαλα βυθίζεσαι στις δημοσκοπήσεις» προσθέτει ο ίδιος.

Υπό αυτή τη συνθήκη, ο κατευνασμός των παθών στην ΚΟ που επιχειρήθηκε με την επιλογή Χαρακόπουλου θα αποδειχθεί πόσο αποτελεσματικός είναι στην πράξη την προσεχή Παρασκευή που θα γίνει συνεδρίαση με αφορμή την εκλογή του νέου «επιλοχία», αλλά λέγεται ότι θα ζητήσουν να μιλήσουν και οι βουλευτές. Για να πουν, προφανώς, τον… πόνο τους.