00:01 - 27/03/25

Ελλάδα: Το πραγματικό πρόβλημα της ακρίβειας  

Ουσιαστικά καθημερινά ασχολούμαστε με τα ζητήματα της ακρίβειας στη χώρα μας, σε συνάρτηση με τα πολύ χαμηλά πραγματικά εισοδήματα των εργαζομένων κατά μέσο όρο. Πολύ ενδιαφέροντα λοιπόν τα όσα έγραψε ο Γιάννης Αγουρίδης στον Οικονομικό Ταχυδρόμο:

Μείζον θέμα θεωρούνται οι χαμηλοί μισθοί στην Ελλάδα, καθότι κατά τα τελευταία χρόνια καλπάζουν οι ανατιμήσεις (και θα συνεχίσουν όπως δείχνει και η χθεσινή έκθεση της ΤτΕ), την ώρα που οι αμοιβές δεν ακολουθούν με τον ίδιο τρόπο. Αποτέλεσμα του παραπάνω είναι να βρίσκεται στα τάρταρα η πραγματική αγοραστική δύναμη των πολιτών στην Ελλάδα, όπως έχει διαπιστώσει πολλάκις η Eurostat.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, αυτό έρχεται να διαπιστώσει και η τελευταία έρευνα του ΙΕΛΚΑ, η οποία ασχολήθηκε με την πορεία των τιμών κατά την τελευταία 15ετία, όπως και των μισθών, τόσο αναφορικά με την Ευρώπη όσο και με την Ελλάδα. Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως η χώρα μας είναι σε χειρότερη θέση σε ό,τι αφορά την πραγματική αποτύπωση του εισοδήματος εξαιτίας του πληθωρισμού από την μία πλευρά και των αμοιβών, από την άλλη πλευρά.

Η εικόνα των ανατιμήσεων στα τρόφιμα

Τι δείχνει λοιπόν η σχετική έρευνα: Πρώτα από όλα πως ο μέσος ρυθμός αύξησης των τιμών τροφίμων στην Ελλάδα είναι χαμηλότερος αυτού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο 2021-2024 που επικρατεί έξαρση της ακρίβειας, η διαφορά είναι της τάξης της μισής μονάδας. Ο μέσος πληθωρισμός τροφίμων στην Ελλάδα από 2011 μέχρι το 2021 ήταν σχεδόν μηδενικός με σταθερές τιμές.

Πάντων, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, οι αυξήσεις της τελευταίας 3ετίας 2022-2024 ήταν σε πλήρη αναλογία με τις αυξήσεις του μέσου όρου των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το πρόβλημα με τους μισθούς

Ωστόσο, «Οι σαφώς μικρότερες αυξήσεις στην Ελλάδα επηρεάζουν πολύ περισσότερο τα ελληνικά νοικοκυριά σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω του πολύ μικρότερου ρυθμού αύξησης εισοδημάτων μέχρι το 2021» ενώ «Την περίοδο 2021-2023 τα εισοδήματα ακολουθούν την τάση του Ευρωπαϊκού μέσου όρου, αλλά υπολείπονται σημαντικά σε βάθος χρόνου και απαιτούνται γρηγορότεροι ρυθμοί σύγκλησης». Ούτε λίγο ούτε πολύ οι αυξήσεις των μισθών στην Ελλάδα υπολείπονται των αυξήσεων στις τιμές των προϊόντων και δη των τροφίμων, κάτι που αποτελεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τους καταναλωτές στη χώρα μας. 

Άλλωστε, με βάση την ίδια έρευνα, από το 2021 έως το 2024 οι τιμές στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 28,50% με μέση ετήσια αύξηση 9,50% ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 28,94% με μέση ετήσια αύξηση 9,64%. Με δεδομένο ότι οι προαναφερόμενες αυξήσεις απέχουν λιγότερο της μισής μονάδας, το πρόβλημα εντοπίζεται στις αμοιβές των εργαζομένων, οι οποίες κρίνονται εν τοις πράγμασι χαμηλές.

Η πραγματικότητα

Το παραπάνω έρχεται να καταδείξει και η τελευταία έρευνα της ΓΣΕΕ, η οποία δείχνει πως  6 στους 10 εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα απαντάνε ότι το μηνιαίο εισόδημά τους δεν αρκεί για να καλύψουν τα έξοδα του μήνα. Επίσης η συντριπτική πλειονότητα των μισθωτών (88%) έχουν περιορίσει μέχρι και την κατανάλωση βασικών ειδών διατροφής λόγω της ακρίβειας Πάνω από τους μισούς (53%) έχουν μειώσει αρκετά ως πολύ την κατανάλωση βασικών τροφίμων, το 35% την έχει μειώσει λίγο, και μόλις ένα 12% έχει μείνει ανέγγιχτο από την ακρίβεια στα τρόφιμα. Χέρι στις αποταμιεύσεις τους ακόμα και για τα έξοδα του σούπερ μάρκετ βάζουν οι τρεις στους δέκα εργαζόμενους. Αρκετά περισσότεροι ωστόσο και να ήθελαν δεν μπορούν να βάλουν χέρι, αφού δεν έχουν καν αποταμιεύσεις (37%).

Το θέμα των μισθών είναι άκρως σημαντικό και η Ελλάδα είναι πολύ πίσω, με τις ευθύνες να «βαραίνουν» και την κυβέρνηση της ΝΔ, η οποία έχει υποσχθεί μέσο μισθό στα 1.550 ευρώ και κατώτατο μισθό στα 950 ευρώ το 2027. Πάντως, υφίσταται σημαντικό κενό. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην προτελευταία θέση της ΕΕ βρίσκεται η Ελλάδα ως προς το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠ, με βάση τα στοιχεία της Eurostat. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα οι αμοιβές των εργαζομένων ανέρχονται στο 35,1% του συνολικού εισοδήματος της χώρας, με βάση προκαταρκτικά στοιχεία. Κατά μέσο όρο στην Ευρωζώνη οι αμοιβές των εργαζομένων αντιστοιχούν στο 48,7% του συνολικού ΑΕΠ και στην ΕΕ στο 48%.

Rebrain Greece

Από την πρώτη στιγμή έχουμε εκφράσει τις επιφυλάξεις μας κατά πόσο το Rebrain Greece μπορεί να πετύχει. Για την ακρίβεια και δυστυχώς είμαστε σχεδόν βέβαιοι πως θα αποτύχει. Πάμε όμως να δούμε τα όσα έγραφε στο in.gr σε άρθρο της η Αφροδίτη Τζιαντζή.

Rebrain στο Άμστερνταμ, Μέρες Καριέρας στο Ντίσελντορφ, τώρα και Rebrain στο Λονδίνο. Ταξιδιάρα ψυχή αποδεικνύεται η χαλκέντερη υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως – που διατήρησε το χαρτοφυλάκιό της μετά τον ανασχηματισμό- συνεχίζοντας δυναμικά τις «δράσεις εξωστρέφειας Rebrain Greece».

Η νέα εκδήλωση διοργανώνεται στη βρετανική πρωτεύουσα το Σάββατο 29 Μαρτίου και έχει στόχο «τη διασύνδεση Ελλήνων επαγγελματιών υψηλής εξειδίκευσης που ζουν και εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, με επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και αναζητούν εξειδικευμένα στελέχη για καίριες θέσεις». Πρόκειται για την επιχείρηση Βrain Gain, με στόχο την αντιστροφή του Brain Gain, της μαζικής φυγής εργαζομένων στο εξωτερικό την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Tι περιλαμβάνει το Rebrain του Λονδίνου

Όπως ενημερώνει το υπουργείο Εργασίας, στη δράση θα συμμετάσχουν 26 επιχειρήσεις, οι οποίες προσφέρουν εκατοντάδες υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας σε ποικίλα πεδία εξειδίκευσης. Συγκεκριμένα αναφέρονται οι εξής κλάδοι: Κατασκευές, χρηματοοικονομικά-ασφάλιση, νομικές υπηρεσίες, ναυτιλία, φαρμακοβιομηχανία, πληροφορική-τηλεπικοινωνίες-τεχνολογία, ενέργεια, τουρισμός κ.ά.

Οι συμμετέχοντες «θα έχουν την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν δια ζώσης συνεντεύξεις, να ενημερωθούν για τις επαγγελματικές προοπτικές στην ελληνική αγορά εργασίας και να εξετάσουν το ενδεχόμενο επιστροφής και προσφοράς τους στον παραγωγικό ιστό της χώρας».

Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, στις προηγούμενες δύο εκδηλώσεις Rebrain Greece, σε Ολλανδία και Γερμανία, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2024 αντίστοιχα, συμμετείχαν περισσότεροι από 2.700 Έλληνες του εξωτερικού.

Επίσης, αναφέρεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, από τους 680.000 Έλληνες που έφυγαν από τη χώρα την προηγούμενη δεκαετία, αναζητώντας καλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες έχουν γυρίσει πάνω από τους μισούς, περίπου 350.000.

Τι έγινε στο τελευταίο Rebrain Greece

Αν πιστέψουμε τη μαρτυρία χρήστη του Reddit  που ζει στην Ολλανδία και παρακολούθησε το προηγούμενο Rebrain Greece στο Άμστερνταμ, τα όσα εκτυλίχθηκαν εκεί ήταν άκρως διαφωτιστικά.

Σε λεπτομερή ανάρτηση που έχει συγκεντρώσει εκατοντάδες shares και σχόλια και αναπαράχθηκε μαζικά στο Χ, παραθέτει αποσπάσματα από τις τοποθετήσεις ορισμένων εκ των ομιλητών, οι οποίες μόνο ενθαρρυντικές δεν είναι.

Μεταξύ άλλων ειπώθηκε από εκπρόσωπο συστημικής τράπεζας ότι αν επιστρέψουν στην Ελλάδα θα πρέπει να ξεχάσουν την έννοια «work life balance» (ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής),  να είναι προετοιμασμένοι να δουλεύουν κάθε Σαββατοκύριακο, αλλά παρόλα αυτά να επιστρέψουν για το «όραμα».

Εκπρόσωποι δύο άλλων μεγάλων εταιρειών, προειδοποίησαν τους συμμετέχοντες ότι στην Ελλάδα τα πράγματα δεν είναι όπως στην Ολλανδία (λες και δεν το ήξεραν), ότι θα δουλεύουν περισσότερο από το ωράριό τους, ότι οι άδειες δεν θα δίνονται όποτε τις ζητάνε, αλλά όποτε βολεύει την επιχείρηση k.λπ.

Αν και πάντα πρέπει να διατηρούμε επιφυλάξεις για όσα διαβάζουμε online, όσα αναφέρονται είναι μια μάλλον μετριοπαθής απεικόνιση του τι ισχύει στην ελληνική εργασιακή πραγματικότητα. Τη μαρτυρία επιβεβαιώνουν – με λεπτομέρειες – και άλλοι χρήστες.  Επιπλέον τονίζεται ότι η πλειοψηφία των στελεχών που μίλησαν στην εκδήλωση του Rebrain Greece στο Άμστερνταμ ήταν τυπικοί και επαγγελματίες, αλλά και ότι οι ερωτήσεις του κοινού ήταν σχεδόν όλες  κριτικές προς την κυβέρνηση.

Διαδικτυακό «γλέντι» στο Rebrain London

Πανηγύρι αρνητικών σχολίων γίνεται κάτω από τις αναρτήσεις της υπουργού Εργασίας για την επικείμενη εκδήλωση Rebrain Greece στο Λονδίνο. Aκόμα και αν εξαιρέσουμε όσες είναι υβριστικές και ειρωνικές  (που ωστόσο δεν μπορεί να προέρχονται όλες από αντικυβερνητικά «bots»), προκαλεί εντύπωση ότι δεν βρήκαμε ούτε ένα θετικό σχόλιο.

Αντιθέτως, οι σχολιαστές απαντάνε με πρόσφατα δημοσιεύματα για το πώς  Έλληνες  του εξωτερικού που γύρισαν στην Ελλάδα το μετάνιωσαν ή με στοιχεία για τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας στη χώρα μας.

Τι λένε στα στοιχεία

Σύμφωνα με έρευνα του Eθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης για το Brain Gain, ως αντιστροφή του Βrain Drain, ο βασικός λόγος επιστροφής στην πατρίδα, για τους Έλληνες που έφυγαν την περίοδο της κρίσης, είναι η νοσταλγία για τους δικούς τους. Ενώ οι εννιά στους δέκα μετανάστευσαν για οικονομικούς και επαγγελματικούς λόγους, πάνω από οκτώ στους δέκα επέστρεψαν για συναισθηματικούς λόγους – για να είναι κοντά σε αγαπημένα πρόσωπα.

Το 60% των επαναπατρισμένων δυσκολεύεται οικονομικά και περισσότεροι από τους μισούς έχουν μικτό μισθό κάτω των 1500 ευρώ μικτά (ως 1150 καθαρά). Μόνο το 45% δηλώνει ικανοποιημένο από τις συνθήκες εργασίας, ενώ το 84% δεν αξιοποίησε τα φορολογικά κίνητρα της κυβέρνησης για τους παλιννοστούντες.

Αντίστοιχα, σε νεότερη έρευνα του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου για το brain drain – brain gain, επιβεβαιώνεται ότι όσοι γύρισαν το έκαναν καθαρά για συναισθηματικούς λόγους, εν γνώσει τους ότι θα το «πληρώσουν», μεταφορικά και κυριολεκτικά. Με βάση τις απαντήσεις των συμμετεχόντων (πάνω από 5.500 εξειδικευμένοι επαγγελματίες), σχεδόν οι οκτώ στους δέκα (78%) που εργάζονταν στο εξωτερικό είχαν μισθό πάνω από 2.000 ευρώ. Αντίστοιχα το 78% όσων επιστρέφουν έχουν μισθό κάτω από 2.000 ευρώ.

Αμερικανική Οικονομία

Αναλυτές που επικαλείται το Reuters διέκριναν στοιχεία μιας "ήπιας στασιμοπληθωριστικής κατάστασης" στις πρόσφατες οικονομικές προβλέψεις της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed). Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αξιωματούχοι της Fed παρουσίασαν μια τάση προς υψηλότερο πληθωρισμό και αυξημένα ποσοστά ανεργίας σε σχέση με προηγούμενες εκτιμήσεις.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της RSM, Τζο Μπρουσουέλας, χαρακτήρισε την κατάσταση "ήπιο στασιμοπληθωρισμό" κατά την ανάλυσή του για τη συνεδρίαση της Fed. Σύμφωνα με τις προβλέψεις των νομισματικών αρχών, η επιβράδυνση της ανάπτυξης συνοδεύεται από άνοδο του πληθωρισμού, ενώ επικρατεί "διάχυτη αβεβαιότητα" ως προς το εύρος και την ένταση του εμπορικού σοκ.

Μνήμες της δεκαετίας του 1970 Ο στασιμοπληθωρισμός, δηλαδή η συνύπαρξη υψηλού πληθωρισμού και υψηλής ανεργίας, επηρέασε τις ΗΠΑ κυρίως τη δεκαετία του 1970. Τότε, η Fed βασιζόταν σε λανθασμένα δεδομένα, ενώ οι κυβερνήσεις προσπαθούσαν να ελέγξουν τον πληθωρισμό μέσω ελέγχων τιμών και καμπανιών όπως η "Whip Inflation Now (WIN)" του προέδρου Τζέραλντ Φορντ.

Σήμερα, καθώς οι οικονομολόγοι μειώνουν τις προβλέψεις για την ανάπτυξη και αυξάνουν τις εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό, αναζωπυρώνεται η συζήτηση για το αν η ιστορία επαναλαμβάνεται. Παρόλο που μια αδύναμη οικονομία με αυξανόμενη ανεργία θεωρητικά θα έπρεπε να συγκρατεί τον πληθωρισμό, η αβεβαιότητα που προκαλούν οι σχεδιαζόμενοι δασμοί του Τραμπ δημιουργεί νέες προκλήσεις.

Η κυβέρνηση Τραμπ υποστηρίζει ότι οι δασμοί θα συμβάλουν σε οικονομικό μετασχηματισμό, ο οποίος, σε συνδυασμό με απορρυθμίσεις και φοροελαφρύνσεις, θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας και θα συγκρατήσει τον πληθωρισμό. Ωστόσο, τα σημερινά σημάδια στασιμοπληθωρισμού δεν συγκρίνονται με εκείνα της δεκαετίας του 1970, όταν σημειώθηκε ραγδαία άνοδος του "δείκτη δυστυχίας" (συνδυασμός ανεργίας και πληθωρισμού).

Οι προκλήσεις για τη Fed Η Fed διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια, αλλά εξακολουθεί να προβλέπει δύο μειώσεις κατά 0,25% μέχρι το τέλος του έτους. Ωστόσο, οι νέες οικονομικές εκτιμήσεις δείχνουν επιβράδυνση της ανάπτυξης, μεγαλύτερη του αναμενόμενου αύξηση της ανεργίας και επιτάχυνση του πληθωρισμού λόγω δασμών. Η βασική υπόθεση είναι ότι οι αυξήσεις τιμών από τους δασμούς θα είναι προσωρινές – όπως αρχικά είχε θεωρηθεί και για τον πληθωρισμό της πανδημίας, μια πρόβλεψη που τελικά διαψεύστηκε.

Αν και οι σημερινές συνθήκες είναι διαφορετικές, με εργοστάσια και λιμάνια σε λειτουργία, οι επιπτώσεις των παρεμβάσεων του Τραμπ παραμένουν αβέβαιες. Η εμπιστοσύνη καταναλωτών και επιχειρήσεων υποχωρεί, κάτι που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις επενδύσεις, τις προσλήψεις και τις καταναλωτικές δαπάνες, ακόμη και αν οι τιμές συνεχίζουν να αυξάνονται.

Η Fed παρατηρεί την αυξανόμενη ανησυχία των επιχειρήσεων και εξετάζει τις δύσκολες αποφάσεις που απαιτούνται σε ένα στασιμοπληθωριστικό περιβάλλον, όπου πρέπει ταυτόχρονα να ελεγχθεί ο πληθωρισμός και να στηριχθεί η αγορά εργασίας.

Ο πρόεδρος της Fed του Σικάγο, Όστιν Γκουλσμπι, δήλωσε στο CNBC: "Δεν υπάρχει τίποτα πιο δύσκολο από ένα στασιμοπληθωριστικό περιβάλλον, όταν και οι δύο πλευρές της εντολής μας πηγαίνουν στραβά. Δεν υπάρχει μια καθολική λύση… Τι είναι χειρότερο; Ο πληθωρισμός ή η ανεργία;" Πρόσθεσε ότι οι υψηλότεροι δασμοί αυξάνουν τις τιμές και μειώνουν την παραγωγή, δημιουργώντας ένα στασιμοπληθωριστικό σοκ.

Καμία παραδοχή ως δεδομένη Παρά τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η Fed, η βασική της προτεραιότητα είναι να διατηρήσει τον έλεγχο τόσο του πληθωρισμού όσο και των προσδοκιών του κοινού γι’ αυτόν. Ένα από τα βασικά λάθη της δεκαετίας του 1970 ήταν η αποτυχία να ληφθεί υπόψη η ψυχολογία των πολιτών, που συνέβαλε στην εδραίωση του πληθωρισμού.

Για να αποκατασταθεί η αξιοπιστία της Fed και να μειωθούν οι πληθωριστικές προσδοκίες, τη δεκαετία του 1980 ο τότε πρόεδρος της Fed, Πολ Βόλκερ, προχώρησε σε δραστικές αυξήσεις επιτοκίων, οδηγώντας σε δύο διαδοχικές υφέσεις.

Ο Τζερόμ Πάουελ υπογράμμισε ότι η Fed έχει μάθει από το παρελθόν και δεν θα επαναλάβει τα ίδια λάθη. "Δεν βλέπω κανέναν λόγο να πιστεύουμε ότι είμαστε κοντά σε επανάληψη της δεκαετίας του 1970… Ο βασικός πληθωρισμός παραμένει γύρω στο 2%, με μια μικρή άνοδο που πιθανώς σχετίζεται με τους δασμούς" ανέφερε, τονίζοντας ότι η Fed θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και δεν θα θεωρήσει τίποτα δεδομένο.