00:01 - 27/05/25

Πλεονάσματα  

Έχουμε επανειλημμένως εκφράσει την ικανοποίησή μας για την πορεία των δημοσιονομικών πλεονασμάτων, ιδιαίτερα σε μια περίοδο κατά την οποία παρατηρούνται – έστω και συγκρατημένα – κάποιες μειώσεις φόρων. Με την ενίσχυση των δημόσιων εσόδων μέσω της αύξησης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η πρόσφατη ειδησεογραφία που αφορά τις προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λοιπόν προβλέπει για την Ελλάδα πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 4% του ΑΕΠ για τη διετία 2025-2026, σε αντίθεση με μια σαφώς πιο συγκρατημένη εκτίμηση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών (ΥΠΕΘΟ), που τοποθετεί το μέσο πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,1%.

Συγκεκριμένα, η Επιτροπή προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 3,8% του ΑΕΠ για το 2025 και 4,4% για το 2026. Το ΥΠΕΘΟ έχει πρόσφατα αναθεωρήσει τον φετινό στόχο, προβλέποντας για το 2025 πρωτογενές πλεόνασμα 3,2% του ΑΕΠ, έναντι προηγούμενης εκτίμησης για 2,4%.

Η διαφορά μεταξύ των δύο προβλέψεων δεν οφείλεται σε λάθος είτε της Κομισιόν είτε του ΥΠΕΘΟ. Η Επιτροπή κάνει τις προβλέψεις της θεωρώντας σταθερή τη δημοσιονομική πολιτική της Ελλάδας, ενώ το ΥΠΕΘΟ λαμβάνει υπόψη στο πρωτογενές πλεόνασμα και τα επιπλέον μέτρα στήριξης που επεξεργάζεται αλλά δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί για το 2026 και τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Επιτροπή αναθεώρησε εντός του τρέχοντος έτους την εκτίμησή της για το 2025 στο 3,8% του ΑΕΠ από 4%, ενσωματώνοντας τα πρόσφατα μέτρα όπως η επιστροφή ενός ενοικίου σε 95.000 νοικοκυριά, το επίδομα των 250 ευρώ σε 1,44 εκατομμύρια συνταξιούχους και τη μόνιμη αύξηση του εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά 500 εκατομμύρια ευρώ.

Παράλληλα, η ψηφιοποίηση της φορολογικής αρχής, οι μειώσεις σε 70 φόρους και η προσπάθεια που ξεκίνησε ουσιαστικά από το 2024 για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, έχουν ως αποτέλεσμα από το 2021 και μετά τα φορολογικά έσοδα να υπερβαίνουν συνεχώς τους ετήσιους στόχους των προϋπολογισμών. Σε επίπεδο Γενικής Κυβέρνησης, με εξαίρεση τα δημόσια νοσοκομεία, οι ισολογισμοί των Ασφαλιστικών Ταμείων και των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) εμφανίζουν θετικό ισοζύγιο. Επιπλέον, η συνεχής αναθεώρηση των δαπανών, με έμφαση στην εξοικονόμηση, προσθέτει περίπου 900 έως 1000 εκατομμύρια ευρώ ετησίως στα πρωτογενή πλεονάσματα.

Οδηγός για τα πλεονάσματα

Για τα επόμενα χρόνια, τα βασικότερα εργαλεία για τη διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, πέραν της ανάπτυξης που αυξάνει αναλογικά τα τακτικά έσοδα από άμεσους και έμμεσους φόρους σε ποσοστό κοντά στον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης, θα είναι:

Τα έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Υπενθυμίζεται ότι το 2024, χάρη στην αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, τους ηλεκτρονικούς ελέγχους και την τεκμαρτή φορολόγηση των μη μισθωτών, το δημόσιο εισέπραξε 2 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα φορολογικά έσοδα. Αυτά τα έσοδα θεωρούνται από την Επιτροπή «μόνιμα και επαναλαμβανόμενα», δεδομένου ότι προήλθαν από νομοθετική παρέμβαση της ελληνικής κυβέρνησης. Η αύξηση που αναμένεται ετησίως θεωρείται δεδομένη, καθώς το πακέτο των 11 μέτρων κατά της φοροδιαφυγής άρχισε να εφαρμόζεται από τον Μάιο του 2024, ενώ φέτος ισχύει από την αρχή του έτους. Η πρόχειρη εκτίμηση στην αρχή του 2025 ανεβάζει τα επιπλέον έσοδα σε 1-1,2 δισεκατομμύρια ευρώ, εκτίμηση που θα επικαιροποιηθεί προς το τέλος του καλοκαιριού. Οι ηλεκτρονικοί έλεγχοι από μόνοι τους θα εντοπίσουν περαιτέρω φοροδιαφυγή φέτος και τα επόμενα χρόνια. Το ΥΠΕΘΟ σχεδιάζει επίσης παρεμβάσεις για τη λαθρεμπορία στα καύσιμα και τα καπνικά προϊόντα.

Το τέλος ανθεκτικότητας έναντι της κλιματικής κρίσης, ουσιαστικά ένας επιπλέον φόρος που επιβλήθηκε στα ξενοδοχεία και τα τουριστικά καταλύματα. Το τέλος αυτό θεσμοθετήθηκε το 2023, μετά την καταιγίδα Daniel, εισπράχθηκε για πρώτη φορά το 2024 και υπερέβη τις αρχικές προβλέψεις. Συγκεκριμένα, απέφερε στα δημόσια ταμεία 830 εκατομμύρια ευρώ, έναντι αρχικού στόχου 650 εκατομμυρίων, λόγω της καλύτερης του αναμενομένου πορείας του τουρισμού.

Κοινώς για ακόμη μια φορά γίναμε ρεζίλι

Τώρα για όλα τα παρακάτω … Δε χρειάζεται να γράψουμε πολλά … Κοινώς για ακόμη μια φορά τις τελευταίες δεκαετίες, γίναμε ρεζίλι σε όλη την Ε.Ε. … Κυρίως είναι γεγονότα που επιβεβαιώνουνε αυτό που κατά καιρούς γράφουμε, έστω και με υπερβολή. Παρά τα όσα έχουμε περάσει στα χρόνια της κρίσης, ελάχιστά έχουνε αλλάξει σε αυτή τη χώρα.

Το σαθρό και διαβλητό μηχανογραφικό και σύστημα ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ ήρθε ξανά στο προσκήνιο με αφορμή τις εφόδους της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στα κεντρικά του Οργανισμού στην Αθήνα και την Κρήτη. Ένα σύστημα, που ενώ καλείται να διαχειριστεί ευρωπαϊκά κονδύλια ύψους 3 δισ. ευρώ ετησίως και να αποδοθούν σε 680.000 αγρότες και κτηνοτρόφους, που πραγματικά παράγουν, βρίθει κενών και αστοχιών, τα οποία εντέχνως εκμεταλλεύονται επιτήδειοι για να αποκομίσουν παράνομα ιδίων όφελος.

Αυτό ακριβώς εντόπισε και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η οποία ερεύνησε φακέλους των τελευταίων ετών, αν και η «κολόνια» της διασπάθισης κοινοτικών κονδυλίων, κρατά εδώ και χρόνια. Ανύπαρκτα βοσκοτόπια, ζωικό κεφάλαιο που υπερβαίνει την ελληνική πραγματικότητα και δηλωμένες εκτάσεις και χωράφια που δεν υπάρχουν συνθέτουν το παζλ της απάτης, που έχει στηθεί με στόχο τις αγροτικές επιδοτήσεις.

Οι παραγωγικοί αγρότες και οι κτηνοτρόφοι εδώ και αρκετά χρόνια είχαν επισημάνει το όργιο της απάτης με τα βοσκοτόπια δίχως ζώα

Το σύστημα που έχει στηθεί και έθεσε τον Οργανισμό των πληρωμών σε εποπτεία από τον Σεπτέμβριο του 2024 και υπό το άγρυπνο βλέμμα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, – όπως χαρακτηριστικά σχολιάζουν στον ΟΤ εκπρόσωποι του αγροτικού κόσμου – «επέτρεπε σε παράγοντες της διοίκησης και όχι μόνο, να παίζουν παιχνίδια με τις επιδοτήσεις για τα βοσκοτόπια, με αποτέλεσμα το όλο οικοδόμημα να καταρρεύσει».

Έτσι, «αντί για ωφεληθούν οι πραγματικοί αγρότες και κτηνοτρόφοι, εξυπηρετήθηκαν ιδιοτελή ιδιωτικά συμφέροντα, τα οποία με τη σειρά τους φρόντιζαν το στάτους του σαθρού συστήματος να μένει μακριά από τους προβολείς. Μέχρι που το παράκαναν και δεν υπήρχε πλέον αθέατη πλευρά», λένε χαρακτηριστικά στον ΟΤ οι ίδιες πηγές.

Οι παραγωγικοί αγρότες και οι κτηνοτρόφοι εδώ και αρκετά χρόνια είχαν επισημάνει το όργιο της απάτης με τα βοσκοτόπια δίχως ζώα. Τώρα όμως, αναμένουν να αποδοθούν οι ευθύνες αλλά και να ληφθούν μέτρα ώστε να αποτραπεί η επανάληψη ανάλογων περιπτώσεων και στο μέλλον

Έπεται και συνέχεια

Η έρευνα για τις απάτες με τις αγροτικές επιδοτήσεις ξεκίνησε ουσιαστικά από το 2017, όταν δεκάδες Έλληνες πολίτες φέρονται να έλαβαν κονδύλια για βοσκοτόπια που δεν κατείχαν ή δεν είχαν μισθώσει, αλλά και για αγροτικές εργασίες που ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν. Το αποτέλεσμα ήταν η στέρηση χρημάτων από τους πραγματικούς αγρότες και η ζημία εκατομμυρίων ευρώ στα ευρωπαϊκά ταμεία.

Μέχρι σήμερα για την περίοδο από το 2017 έως το 2020 η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εντόπισε και οδηγεί στο δικαστήριο 100 ύποπτες υποθέσεις για απάτη συνολικού ύψους 2,9 εκατ. ευρώ.

Οι 100 υποθέσεις που ερεύνησε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, σύμφωνα με όσους γνωρίζουν καλά την υπόθεση, αποτέλεσαν την «κορυφή του παγόβουνου», από τις οποίες επί της ουσίας ξεκαθάρισε το τοπίο για το μέγεθος, την έκταση και τους συντελεστές της απάτης που στήθηκε από το 2017, εκφράζοντας μάλιστα την πεποίθηση ότι έπεται και συνέχεια. 

Η περίοδος 2019 -2022

Στη συνέχεια στην πρωτοφανή επιχείρηση, που στήθηκε στα κεντρικά του ΟΠΕΚΕΠΕ σε Αθήνα και Κρήτη στις 19 Μαΐου, από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία με τη συνδρομή των «αδιάφθορων» της ελληνικής αστυνομίας, εξετάστηκαν φάκελοι της περιόδου 2019 – 2022.

Τη συγκεκριμένη περίοδο, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, ένας σημαντικός αριθμός ατόμων παρουσιάστηκαν ως νέοι αγρότες και με ψευδείς δηλώσεις που υπέβαλαν,  έλαβαν δικαιώματα ενίσχυσης από το εθνικό απόθεμα, το οποίο χρηματοδοτείται από την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ).

Οι δηλώσεις αυτές περιλάμβαναν ψευδή στοιχεία σχετικά με την ιδιοκτησία ή τη μίσθωση βοσκοτόπων, που ήταν επιλέξιμοι για επιδοτήσεις, δίνοντας την επίσης, ψευδή εντύπωση ενεργών αγροτικών δραστηριοτήτων.

Μάλιστα, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα δηλωθέντα βοσκοτόπια ήταν στην πραγματικότητα δημόσιες εκτάσεις, οι οποίες προηγουμένως είχαν διατεθεί μόνο για χρήση από κτηνοτρόφους που δεν διέθεταν δική τους αγροτική γη.  Αυτά τα βοσκοτόπια βρίσκονταν συχνά μακριά από τον πραγματικό τόπο κατοικίας των ατόμων που ισχυρίζονταν ότι τα κατείχαν ή τα μισθώνουν.

Τα επόμενα χρόνια, έως το 2024, τα ίδια άτομα συνέχισαν να υποβάλλουν ψευδείς δηλώσεις ζώων, επιτρέποντάς τους να τους παραχωρηθούν δημόσιοι βοσκότοποι, οι οποίοι στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν για την ενεργοποίηση και διατήρηση των δικαιωμάτων ενίσχυσης που τους παρείχαν.

Σοκαριστικά νούμερα και πρόβλημα για την ελληνική οικονομία

Γνωρίζαμε ήδη ότι πολλοί καταναλωτές επιλέγουν να κάνουν τις αγορές τους από τις γνωστές κινεζικές online πλατφόρμες. Ωστόσο, τα στοιχεία που ακολουθούν μάς εντυπωσίασαν πραγματικά. Την ίδια στιγμή, όμως, μας προβλημάτισαν, καθώς – κακά τα ψέματα – η τόσο εκτεταμένη στροφή στις μαζικές εισαγωγές προϊόντων έχει σαφείς επιπτώσεις στην εγχώρια αγορά, το ελληνικό λιανεμπόριο και, κατ’ επέκταση, στην οικονομία. Επιπτώσεις που, σε έναν βαθμό, εξηγούν ακόμα και τη συζήτηση για την επιβολή τέλους 2 ευρώ ανά δέμα.

Κάθε μέρα λοιπόν στην Ελλάδα διακινούνται περίπου 60.000 πακέτα τα οποία έχουν αγορασθεί από τις πλατφόρμες Temu και Shein, με την πλειονότητα αυτών να είναι αξίας έως 20 ευρώ. Η επιβολή τέλους 2 ευρώ σε κάθε δέμα που προτείνει η Ε.Ε. θα είναι αναποτελεσματική, καθώς πρόκειται για μια πολύ χαμηλή επιβάρυνση σε προϊόντα πολύ μικρής αξίας, τονίζουν στην «Κ» φορείς της εγχώριας αγοράς ηλεκτρονικού εμπορίου. Αυτό που χρειάζεται είναι περισσότεροι έλεγχοι, καθώς η πλειονότητα των φθηνών κινεζικών προϊόντων δεν πληροί τις προδιαγραφές της Ε.Ε., τονίζουν.

Εάν βρεθεί κάποιος σε συζήτηση γονέων λίγο μετά την Πρωτοχρονιά, θα ακούσει τουλάχιστον οκτώ στους δέκα συμμετέχοντες να έχουν ήδη παραγγείλει αποκριάτικες στολές από την Temu. Ο λόγος; Μια στολή της δημοφιλούς ηρωίδας της Disney Βαϊάνα κοστίζει περί τα 10 ευρώ και μάλιστα με δωρεάν αποστολή, στη μισή τιμή από ό,τι σε ένα γνωστό ελληνικό κατάστημα παιχνιδιών που θα χρεώσει και μεταφορικά. Ανάλογα συμπεράσματα θα βγάλει κάποιος εάν ακούσει μια συζήτηση για προετοιμασία παιδικών πάρτι, ενώ εάν η συζήτηση προχωρήσει σε είδη σπιτιού ή ταξιδιού, τότε θα διαπιστώσει ότι πλέον ο μισός εξοπλισμός κουζίνας σε πολλά ελληνικά νοικοκυριά προέρχεται από την Temu.

Από τα παραπάνω και μόνο προκύπτει ότι η πρόταση της Κομισιόν να επιβάλει τέλος 2 ευρώ στα πακέτα χαμηλής αξίας που έρχονται από την Κίνα και παραδίδονται απευθείας στους τελικούς καταναλωτές δεν μοιάζει ούτε καν με «ασπιρίνη» για την αντιμετώπιση της «επιδημίας» των κινεζικών πλατφορμών ηλεκτρονικού εμπορίου, η οποία έχει εξαπλωθεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση. «Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι διακινούνται περίπου 60.000 πακέτα ημερησίως τα οποία έχουν αγορασθεί από τις πλατφόρμες Temu και Shein, με την πλειονότητα αυτών να είναι χαμηλής αξίας, μέχρι 20 ευρώ», τονίζει στην «Κ» ο κ. Στέλιος Πετρίδης, γενικός διευθυντής του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GRECA).

Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, σχεδιάζεται να επιβληθεί τέλος 2 ευρώ για τα δέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ, όταν αυτά παραδίδονται απευθείας στους τελικούς καταναλωτές (direct to consumers). Για τα πακέτα που εισάγονται από χονδρεμπόρους προτείνεται η αντίστοιχη επιβάρυνση να είναι 0,50 ευρώ/δέμα. Ως επιχείρημα για την επιβολή του τέλους προβάλλει η αδυναμία διαχείρισης από τα τελωνεία του μεγάλου όγκου των δεμάτων αυτών, τα οποία το 2024 έφτασαν σε επίπεδο Ε.Ε. τα 4,6 δισ., εκ των οποίων το 91% εισήχθη από την Κίνα. Για τον λόγο αυτό το τέλος θα εισπράττεται με στόχο τη δημιουργία μιας Ενιαίας Αρχής Τελωνείων με ορίζοντα το 2028.

Τα στοιχεία για την εξάπλωση των κινεζικών πλατφορμών στην Ελλάδα και στην Ε.Ε. είναι αποκαλυπτικά, στοιχεία που προκύπτουν από τις εκθέσεις διαφάνειας τις οποίες υποχρεούνται να καταρτίζουν οι πολύ μεγάλες ηλεκτρονικές πλατφόρμες (VLOPS – Very Large Online Platforms) βάσει της Digital Services Act (DSA), της κοινοτικής οδηγίας για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Ο μέσος όρος μηνιαίων χρηστών της Shein στην Ελλάδα το εξάμηνο Αυγούστου 2024 – Ιανουαρίου 2025 ανήλθε σε 2,65 εκατομμύρια, ενώ στην Ε.Ε.-27 ο αντίστοιχος μέσος όρος ήταν την ίδια περίοδο 130,47 εκατομμύρια. Διευκρινίζεται ότι ως μηνιαίοι χρήστες δεν θεωρούνται μόνο όσοι έχουν κάνει αγορά από τις πλατφόρμες, αλλά και όσοι αναζητούν ένα προϊόν, χωρίς απαραιτήτως να καταλήγουν σε αγορά. Το βέβαιο είναι ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό εξ αυτών προβαίνει και σε αγορές. Ενδεικτικά, αρκεί να πούμε ότι οι πωλήσεις της Temu εκτιμάται ότι έφτασαν τα 70,8 δισ. δολάρια το 2024, από 18 δισ. δολάρια το 2023.

Ο μέσος όρος μηνιαίων χρηστών της Temu ξεπέρασε τα 2 εκατομμύρια στην Ελλάδα (στοιχεία εξαμήνου Απριλίου – Σεπτεμβρίου 2024), ενώ σε επίπεδο Ε.Ε.27 κατέγραψε 93,7 εκατομμύρια μηνιαίους χρήστες. Η Aliexpress μετρά στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία Οκτωβρίου 2024 – Μαρτίου 2025, 1,5 εκατομμύρια μηνιαίους χρήστες, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ε.Ε.-27 είναι 172,73 εκατομμύρια.

Μπορεί το τέλος των 2 ευρώ να ανακόψει τη διείσδυση αυτών των πλατφορμών; «Η ιστορία έχει δείξει ότι όταν μπαίνει ένα τέλος, αυτό μετακυλίεται στην τιμή. Οταν μάλιστα είναι τόσο χαμηλό, δεν μπορεί να αποτρέψει τους καταναλωτές από το να ψωνίσουν», τονίζουν χαρακτηριστικά στελέχη του κλάδου ηλεκτρονικού εμπορίου που μίλησαν στην «Κ». Οπως μάλιστα προσθέτουν, το κόστος είναι τόσο χαμηλό που ακόμη και όταν οι καταναλωτές παραλαμβάνουν ένα ελαττωματικό προϊόν, ούτε καν μπαίνουν στον κόπο να το επιστρέψουν στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Ενα υψηλότερο τέλος θα έλυνε το πρόβλημα; Σε καμία περίπτωση, είναι η απάντηση. «Η αγορά πρέπει να λειτουργεί χωρίς τέλη. Και σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να στερείς από τους καταναλωτές την επιλογή πιο φθηνών προϊόντων. Αυτό που χρειάζεται είναι περισσότεροι έλεγχοι. Τι να τους κάνουμε τους ελέγχους έπειτα από τρία χρόνια;» τονίζουν με νόημα.

Και ακόμη κι αν οι απόψεις για την πρόταση της Κομισιόν διαφέρουν από χώρα σε χώρα, όλοι συμφωνούν στο εξής: η ίδια η Κομισιόν, αλλά και η ελληνική νομοθεσία, επιβάλλει σειρά ελέγχων στα προϊόντα που πωλούν τα ευρωπαϊκά ηλεκτρονικά καταστήματα, από την ασφάλεια των προϊόντων μέχρι τη διενέργεια προσφορών, όταν τα προϊόντα που παραγγέλνουν απευθείας οι καταναλωτές δεν υπόκεινται σε κανέναν τέτοιο έλεγχο. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε πέρυσι η Toys Industries Europe (ευρωπαϊκή ομοσπονδία κατασκευαστών παιχνιδιών) σε πάνω από 100 παιχνίδια που αγόρασε από τις επίμαχες πλατφόρμες, το 80% αυτών δεν ανταποκρινόταν στις ευρωπαϊκές προδιαγραφές ασφάλειας.