|
Μέσα από
την πανσπερμία των διαφορετικών ενόπλων ομάδων
που προέκυψαν από τις διαφορετικές φάσεις του
εμφύλιου σπαραγμού, η Τουρκία μπόρεσε να
συγκροτήσει δύο κύρια μέτωπα, ένα υπό τον άμεσο
(SNA-Syrian National Army) και ένα υπό τον
έμμεσο (Hayat Tahrir al Shas) έλεγχό της. Παρά
την ιδεολογική ισλαμιστική τους εγγύτητα, οι δύο
ομάδες ακολουθούσαν διακριτές στρατηγικές στον
αγώνα κατά του Ασαντ σφυρηλατώντας μια
διαφορετική σχέση με την Τουρκία.
Ο SNA, που
ελέγχεται πλήρως από την Τουρκία, εκπαιδεύτηκε
και χρηματοδοτήθηκε από αυτήν στο δικό της
έδαφος και λειτούργησε ως παραστρατιωτική
πολιτοφυλακή των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων κατά
τις τρεις εισβολές που έχει έως σήμερα
πραγματοποιήσει η Αγκυρα κατά της βόρειας
Συρίας. Η δομή διοίκησής του είναι σχετικά
χαλαρή, με πολλές διακριτές και περιστασιακά
αντικρουόμενες υποομάδες που επικεντρώνονταν σε
συνεχείς επιθέσεις και συγκρούσεις, όχι τόσο
κατά του Ασαντ όσο κυρίως κατά των Κούρδων των
SDF (Syrian Democratic Forces).
Ο HTS
μπόρεσε υπό την ηγεσία του Αλ Γκολάνι να
αποκτήσει συνεκτικότερη δομή λόγω και της πολύ
μικρότερης περιοχής που ήλεγχε στην επαρχία
Ιντλίμπ και εκμεταλλεύθηκε την τουρκική
προστασία κατά τρόπο που μπόρεσε να επιβιώσει
των επιθέσεων του Ασαντ. Ο HTS ουδέποτε
συμμετείχε στις τουρκικές εκστρατείες κατά του
συριακού εδάφους ούτε συνέδραμε τον SNA στις
επιχειρήσεις του κατά του SDF ή την υποστήριξη
που ο SNA συνεχίζει να προσφέρει στην τουρκική
κατοχή της βόρειας Συρίας. Ανάλογη υπήρξε και η
αποχή του SNA από την προέλαση του HTS προς τη
Δαμασκό και την τελική ανατροπή του καθεστώτος.
Είναι προφανές ότι ο Αλ Γκολάνι χρωστάει πολλά
«γραμμάτια» στην Τουρκία, αλλά σε αντίθεση με το
SNA δεν είναι (και ίσως να μη φιλοδοξεί να
καταστεί) ανδρείκελό της, όπως κατέληξαν οι
διάφοροι πολέμαρχοι τύπου Σάρατζ και Μπασάγκα,
που έδωσαν γη και ύδωρ στον Ερντογάν το
2019-2020 για να τους σώσει από την επέλαση του
Χάφταρ. Εν προκειμένω, ο Αλ Γκολάνι είναι αυτός
που έχει κερδίσει και δεν το οφείλει
αποκλειστικά στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν
το φοβάται αυτό, ενώ επιδιώκει να μετατρέψει τη
Δαμασκό και την ηγεσία του HTS σε μαριονέτες
του, με άμεσο στόχο τη φυσική εξόντωση του SDF
και της ηγεσίας του, την επέκταση της ζώνης
κατοχής του σε όλο το μήκος των τουρκοσυριακών
συνόρων και τη δημιουργία σειράς στρατιωτικών
βάσεων ανάλογων με αυτών που έχει εγκαταστήσει
στο γειτονικό κουρδικό Ιράκ με στόχο την
ολοκληρωτική εξάλειψη του κουρδικού
αυτονομιστικού κινήματος σε μεσοπρόθεσμο
επίπεδο.
Ο Ερντογάν
θα επιδιώξει με πρόσχημα τους Κούρδους την
επέκταση των εδαφών υπό τον άμεσο έλεγχό του στη
βόρεια Συρία, ασχέτως της διάδοχης κατάστασης
που τελικά θα διαμορφωθεί στη Δαμασκό. Εάν του
επιτραπεί να επιτύχει κάτι τέτοιο ή εάν του
επιτραπεί να εδραιώσει τα εδαφικά του κέρδη, που
πλέον στερούνται της όποιας νομιμοποίησης μετά
την πτώση του Ασαντ, θα μπορεί να επιβάλει
στρατιωτικά τη βούληση της Τουρκίας στην όποια
αδύναμη κυβέρνηση τελικά εδραιωθεί στη Δαμασκό
και στη συνέχεια θα επεκτείνει την επιρροή του
στον Λίβανο θέτοντας υπό αμφισβήτηση το σύνολο
των συμφωνιών οριοθέτησης ΑΟΖ που έχει
υπογράψει.
Οι
επισκέψεις Φιντάν και Καλίν στη Δαμασκό μέσα
στις πρώτες εβδομάδες μετά την κατάρρευση του
Ασαντ επεδίωξαν να θυμίσουν στον Αλ Γκολάνι ότι
εάν θέλει να έχει τη στήριξη της Τουρκίας και
την ανοχή του SNA θα πρέπει να αποκλείσει από τη
διάδοχη κατάσταση το SDF. Αυτό δεν είναι κάτι το
τόσο αυτονόητο. Εάν όντως θέλει να ηγηθεί του
συνόλου ή του μεγαλύτερου μέρους της Συρίας θα
πρέπει να κάνει πράξη τα όσα επαγγέλλεται περί
εθνικής συμφιλίωσης και ανεξαρτησίας.
Εάν ο Αλ
Γκολάνι συμπεριφερθεί ως ο yesman ή μάλλον ο
evetman του Ερντογάν, θα απομονωθεί από το
σύνολο του αραβικού κόσμου, πλην του Κατάρ και
της Δυτικής Λιβύης, τουλάχιστον εκείνου που
μπορεί πραγματικά να χρηματοδοτήσει την
ανοικοδόμηση της χώρας του. Παράλληλα θα
αποξενώσει τις εθνικοθρησκευτικές μειονότητες,
τους Αλεβίτες, τους Χριστιανούς και τους
Δρούζους, που ήδη αναζητούν ή θα αναζητήσουν
ξένους προστάτες στο πρόσωπο του Ισραήλ και της
Ρωσίας και σίγουρα θα προκαλέσει ακόμη
περισσότερο την καχυποψία του Ισραήλ, που δεν θα
επιτρέψει στον Αλ Γκολάνι, στο SNA και στην
Τουρκία να χρησιμοποιήσουν το οπλοστάσιο του
Ασαντ για να στραφούν εναντίον του. Γι’ αυτό
άλλωστε έχει καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος του
συστηματικά.
Σε ό,τι
αφορά την Ε.Ε., που θα κληθεί να βάλει βαθιά το
χέρι στην τσέπη για την ανοικοδόμηση της Συρίας,
Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να καταστήσουν σαφές
και να παρεμποδίσουν ακόμη και με βέτο την όποια
βοήθεια προς τον Αλ Γκολάνι και το οτιδήποτε τον
διαδεχθεί ή συγκυβερνήσει μαζί του, εάν
υπογραφεί συνθήκη οριοθέτησης ΑΟΖ με το
τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος.
*Ο δρ
Θεόδωρος Τσακίρης είναι καθηγητής Γεωπολιτικής
και Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου
Λευκωσίας.
** Το άρθρο
δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της
Κυριακής.
|
