Τετάρτη, 00:01 - 05/03/2025

Στην εξαιρετική του ανάλυση για τον χρυσό (Life & Arts, Financial Times, 15 Φεβρουαρίου), ο Φιλ Τινλάιν μάς υπενθυμίζει την αντίθεση του Τζον Μέυναρντ Κέυνς στην αποκατάσταση του κανόνα του χρυσού στον μεσοπόλεμο.

Ο Τινλάιν αναφέρεται στο έργο του Κέυνς Πραγματεία περί χρήματος (Treatise on Money) του 1930, όπου ο διάσημος Βρετανός οικονομολόγος ανακαλεί το απόφθεγμα «auri sacra fames» (το οποίο μεταφράζεται ως «μια καταραμένη δίψα για χρυσό» – από την Αινειάδα του Βιργιλίου, που επικαλέστηκε ύστερα ο Σενέκας). Όπως το θέτει ο Κέυνς: «Η auri sacra fames επιδιώκει να καλυφθεί με ένα πέπλο αξιοπρέπειας με σεβασμό τόσο έντονο όσο δεν είχε δεχθεί ποτέ, ακόμα και στη σφαίρα του σεξ ή της θρησκείας. Είτε […] ο χρυσός είναι η μοναδική προφύλαξη έναντι της μάστιγας των παραστατικών χρημάτων, είτε είναι ένας μυστικός Φροϋδικός μανδύας, […] ο χρυσός έχει γίνει μέρος του συστήματος του συντηρητισμού και είναι ένα από τα ζητήματα που δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι η διαχείρισή τους θα γίνει χωρίς προκαταλήψεις». 

Ωστόσο, η αποτύπωση από τον Κέυνς της ιστορίας του χρήματος στον πολιτισμένο κόσμο μέχρι τέσσερις ή πέντε χιλιάδες χρόνια πίσω, επιχειρήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Πράγματι, στο βιβλίο του The Price of Peace, ο Ζάκαρι Κάρτερ επικαλείται τα γράμματα του Κέυνς στη σύζυγό του, Λίντια Λοπόκοβα, τον Ιανουάριο του 1924, παρατηρώντας ότι «κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, μία εμμονή με τα αρχαία νομίσματα συνάρπαζε κατά καιρούς τον Κέυνς». Στα γράμματα αυτά (JMK to LK), o Βρετανός οικονομολόγος επανεξετάζει τα παλαιότερα δοκίμιά του για τα βαβυλωνιακά και τα ελληνικά ζύγια, αναφερόμενος σε «έναν Βαβυλώνιο μάγο», ενώ τον Νοέμβριο του 1925 – όπως επισημαίνει ο Κάρτερ – ξαναέγραφε για τα βαβυλωνιακά χρήματα, ενθουσιασμένος από το αρχαίο νόμισμα.
 
Ο Τινλάιν – μέσω των ιστοριών του Αισώπου, του Μίδα, του Τόλκιν και του Σκρουτζ – υποστηρίζει ότι «ο χρυσός θέτει μια ηθική πρόκληση».

Πράγματι. Όπως όμως το θέτει ο Στεφάν Άιχ στο The Currency of Politics, αναφερόμενος στη συνειδητοποίηση του Κέυνς ότι η επιστροφή στον χρυσό θα δημιουργούσε αποπληθωριστική αστάθεια, η αξία του χρυσού δεν υπήρχε έτσι απλώς εκ φύσεως, αλλά αντανακλούσε την διεθνή πολιτική συγκυρία· μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι η παγκόσμια νομισματική ηγεμονία είχε στραφεί αποφασιστικά προς δυσμάς διασχίζοντας τον Ατλαντικό.  Με ή χωρίς την βοήθεια του Σίγκμουντ Φρόυντ, η παγκόσμια πολιτική έχει σημασία. Ακόμα περισσότερο στην σημερινή εποχή, όπου η ασυνήθιστη γεωπολιτική αβεβαιότητα – στην οποία ζει ο πλανήτης, τουλάχιστον από το 2022 – μοιάζει να είναι βασικός παράγοντας στην ανοδική τιμή του χρυσού. 

*Ο Κωνσταντίνος Γκράβας είναι κάτοχος του FT NED Diploma, διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ, εντεταλμένος διδάσκων του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας του βιβλίου «Οικονομικός Πόλεμος και Νομισματική Ειρήνη» (εκδόσεις Ι. Σιδέρης, πρόλογος: Γιάννης Στουρνάρας) και συν-συγγραφέας του βιβλίου «Κεντρικές Τράπεζες» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).       

**Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στα αγγλικά, στους Financial Times της 26ης Φεβρουαρίου. 

Greek Finance Forum Team

Σχόλια Αναγνωστών