|
α) Του
νεοοθωμανικού άξονα που προωθεί την ισλαμιστική
επαναστατική δυναμική των κομμάτων της
Μουσουλμανικής Αδελφότητας υπό την ηγεσία της
Τουρκίας και την «υπαρχηγία» του Κατάρ, με πρώτο
θύμα των εν λόγω επαναστάσεων τον Μουμπάρακ και
τελευταίο τον Ασαντ.
β) Του
ιρανο-σιιτικού άξονα της αντίστασης στην
αμερικανική γεωπολιτική επικυριαρχία της Μέσης
Ανατολής που διογκώθηκε την περίοδο 2003-2015
λόγω τραγικών λαθών της αμερικανικής εξωτερικής
πολιτικής στην περιοχή.
γ) Του
υπερσυντηρητικού σαλαφιστικού άξονα με επίκεντρο
τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ που θεωρεί ως
θανάσιμη εξωγενή απειλή τον σιιτικό άξονα ως
προς τη διεύρυνση της περιφερειακής επιρροής του
Ιράν, αλλά και ως ζωτική ενδογενή απειλή την
πολιτική επικράτηση των Αδελφών Μουσουλμάνων σε
χώρες-κλειδιά για την περιφερειακή ισορροπία
δυνάμεων όπως η Συρία, η Λιβύη και η Αίγυπτος,
λόγος για τον οποίο είχαν άλλωστε
πρωταγωνιστήσει στην προσπάθεια επανένταξης του
Ασαντ στον Αραβικό Σύνδεσμο το 2023.
Ο κ.
Νετανιάχου επιχαίρει ότι τα πλήγματα που επέφερε
κατά του Ιράν και κυρίως της Χεζμπολάχ
λειτούργησαν ως καταλύτες για την πτώση του
Ασαντ και αυτό είναι εν μέρει αλήθεια, αλλά
ακόμη και εάν το Ιράν και η Χεζμπολάχ είχαν
παραμείνει άθικτοι μετά την επίθεση της Χαμάς
τον Οκτώβριο του 2023, θα ήταν αδύνατο να
κρατήσουν τον Ασαντ όρθιο την ώρα που ακόμη και
οι πλέον ικανές στρατιωτικές δυνάμεις του
καθεστώτος λιποτάκτησαν ή αυτομόλησαν μαζικά
προς τους αντάρτες.
Η
απώλεια του Ασαντ αποτελεί το στρατηγικότερο
πλήγμα αποδυνάμωσης του ιρανο-σιιτικού άξονα
μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Διαλύει ένα
πλέγμα συμμαχιών που ανάγεται στο 1982, όταν και
με τη βοήθεια της Συρίας οι Ιρανοί Φρουροί της
Επανάστασης (IRGC) οικοδόμησαν τη Χεζμπολάχ έτσι
ώστε αυτή να αναδειχθεί σταδιακά, ιδίως μετά τον
πρώτο πόλεμο Ισραήλ – Χεζμπολάχ το 2006, ως η
ισχυρότερη πολιτικοστρατιωτική δύναμη του
σύγχρονου Λιβάνου. Η συμμαχία Τεχεράνης –
Δαμασκού επέτρεψε τη δημιουργία ενός στρατηγικού
διαδρόμου ανεφοδιασμού, πολεμοφοδίων και
πληροφοριών από την Τεχεράνη, στη Βαγδάτη, στη
Δαμασκό και εντέλει στη Βηρυτό που γιγαντώθηκε
μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ.
Ο
διάδρομος αυτός έχει πλέον διακοπεί και αυτό
φυσικά είναι μια μεγάλη νίκη για το Ισραήλ.
Ωστόσο, το χάος που θα επικρατήσει στη Συρία και
πολύ περισσότερο η μεγάλη επιρροή της Τουρκίας
επί των επόμενων συριακών κυβερνήσεων
δημιουργούν ένα νέο δυναμικό πεδίο ανασφάλειας
στο βόρειο σύνορο του Ισραήλ. Για πρώτη φορά
στην ιστορία του το Ισραήλ θα κληθεί να
αντιμετωπίσει έναν ή περισσότερους πληρεξούσιους
(proxy) τουρκικής γεωπολιτικής επιρροής, που
εμφορούνται από το ίδιο θανατηφόρο μίσος κατά
της ύπαρξής του, το οποίο χαρακτηρίζει τους
ζηλωτές του ιρανικού ισλαμιστικού κα-θεστώτος.
Το
Ισραήλ δεν πρόκειται να πεισθεί από το αφήγημα
της Τουρκίας περί μετριοπαθών τζιχαντιστών και
δεν πρόκειται να επιτρέψει να πέσει το
οπλοστάσιο του Ασαντ είτε στα χέρια του Χαγιάτ
Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) είτε στα χέρια της
πολιτοφυλακής του Συριακού Εθνικού Στρατού
(SNA). Κατά τις πρώτες 48 ώρες που μεσολάβησαν
από την πτώση της Δαμασκού, το Ισραήλ έχει
πραγματοποιήσει πάνω από 350 αεροπορικά πλήγματα
σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης και παραγωγής
όπλων, αεροδρόμια και αντιαεροπορικά συστήματα
στη Δαμασκό, στη Χομς, στη Λαττάκεια, στην
Ταρτούς και στην Παλμύρα. Τη Δευτέρα 9
Δεκεμβρίου η ισραηλινή αεροπορία κατέστρεψε σε
μία ημέρα 250 στόχους στη Συρία –ο μεγαλύτερος
αριθμός στόχων στην ιστορία της–,
συμπεριλαμβανομένου όλου του συριακού στόλου.
Είναι
προφανές ότι το Ισραήλ δεν πρόκειται να αφήσει
τα πράγματα στην τύχη τους στο Γκολάν. Το
κρίσιμο ερώτημα είναι εάν θα αφήσει τους
Κούρδους στη δική τους τύχη ή εάν θα επέμβει με
την (τουλάχιστον) ανοχή των ΗΠΑ για να εμποδίσει
τον Ερντογάν να ολοκληρώσει την εθνοκάθαρση που
ξεκίνησε στο Αφρίν το 2016 και να δημιουργήσει
τη ζώνη εκτοπισμού των Κούρδων εντός του
συριακού εδάφους, χρησιμοποιώντας τα ανδρείκελα
του SNA, που ο ίδιος δημιούργησε, ως
νομιμοποιητικό μανδύα μιας επεκτεινόμενης
κατοχής.
Ηδη ο
SNA κατέλαβε τη στρατηγικής σημασίας πόλη του
Μανμπίτζ, του τελευταίου κουρδικού προπύργιου
στα δυτικά του Ευφράτη, επιτίθεται με τη βοήθεια
της τουρκικής αεροπορίας και του πυροβολικού
κατά του Κομπάνι και ετοιμάζεται να επιτεθεί στη
Ράκκα, χωρίς να είναι ακόμη σαφές τι θα κάνουν
οι 900 Αμερικανοί στρατιώτες που ενεργούν κατά
του ISIS υπό την προστασία του SDF σε όλη την
ανατολική Συρία.
Εάν το
Ισραήλ αποφασίσει να προστατέψει το SDF θα
εισέλθει σε μια έμμεση, πλην σαφή, και σε μεγάλο
βαθμό αναπόφευκτη τροχιά σύγκρουσης με την
Τουρκία για το μέλλον της Συρίας, και αυτό θα
αποτελέσει ακόμη μία ευκαιρία για την Ελλάδα να
διευρύνει τη «συμμαχία» της με το Ισραήλ, που οι
ψευδαισθήσεις περί ελληνοτουρκικής προσέγγισης
δεν πρέπει εκ νέου να αχρηστέψουν.
*Ο δρ
Θεόδωρος Τσακίρης είναι καθηγητής Γεωπολιτικής
και Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου
Λευκωσίας.
** Το
άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της
Κυριακής.
|
