Δευτέρα, 00:01 - 27/01/2025

Η μέτρηση του κόστους είναι κρίσιμης σημασίας σε οτιδήποτε έχει οικονομική διάσταση. Αυτό ισχύει και στον χώρο της υγείας, όπου η σωστή μέτρηση έχει δυσκολίες όταν υπηρεσίες δεν είναι άμεσα συγκρίσιμες και το κόστος αυξάνεται παρακολουθώντας τη μέση ηλικία στον πληθυσμό και τη ραγδαία επιστημονική πρόοδο. Στην χώρα μας υπάρχει καθολικής εμβέλειας δημόσιο σύστημα που υποστηρίζεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, επιβάλλοντας κρατήσεις περίπου 7% υπέρ υγείας στις αμοιβές των εργαζομένων. Υπηρεσίες παρέχονται από δημόσιες και ιδιωτικές μονάδες, ιδιώτες ιατρούς, διαγνωστικά κέντρα και άλλους. Το κόστος που δεν καλύπτεται από το δημόσιο σύστημα καταβάλλεται κυρίως με απευθείας δαπάνες των νοικοκυριών. Η ασφαλιστική αγορά είναι μικρότερη από ό,τι οι περισσότερες ευρωπαϊκές, ενώ οι δαπάνες για ιδιωτική ασφαλιστική κάλυψη δεν μειώνουν τη φορολογία.

Τα ασφαλιστικά συμβόλαια υγείας διαφέρουν πολύ ως προς τις καλύψεις. Στα ατομικά συμβόλαια επικρατούν τα ετήσιας ανανέωσης, όπου καλύψεις και ασφάλιστρα μεταβάλλονται ανάλογα με πληθώρα παραγόντων. Περίπου το 1/4 της αγοράς είναι μακροχρόνια και εγγυημένης ανανέωσης. Προσφέρθηκαν πριν από τρεις δεκαετίες, με ελκυστικούς όρους όσον αφορά καλύψεις υγείας και ζωής. Ενώ όμως δεν επιτρέπεται να τερματιστούν από τις εταιρείες, αυτά δεν προέβλεπαν με σαφήνεια πώς θα αναπροσαρμόζονται τα ασφάλιστρα, οδηγώντας σε τριβές ανάμεσα σε εταιρείες και ασφαλισμένους. Καθώς σε αυτά τα ασφαλιστικά προϊόντα δεν προστίθενται νέοι ασφαλισμένοι, ενώ πολλοί τα διέκοψαν στα χρόνια των μνημονίων, το πρόβλημα έγινε οξύτερο. Μια πολύ χαμηλή προσαρμογή του ασφαλίστρου θα οδηγούσε σαφώς σε ζημία, καθιστώντας τα συμβόλαια μη βιώσιμα. Εξίσου σαφώς, πολύ υψηλές αυξήσεις θα ήταν καταχρηστικές παραβιάζοντας τους όρους εγγυημένης ανανέωσης. Κατέστη αναγκαία η μέτρηση της μεταβολής του μέσου κόστους. Το ΙΟΒΕ, ανεξάρτητο και κοινωφελές ερευνητικό ίδρυμα, ανέλαβε τη σχετική μέτρηση το 2018 ώστε να συμβάλει στην εξομάλυνση της αγοράς. Η μέτρηση δεν θα μπορούσε να υποκατασταθεί από τιμοκαταλόγους, που ακόμη και όταν υπάρχουν δεν αντανακλούν τις τελικές χρεώσεις. Αντίθετα η ανάλυση, που δημοσιεύεται κάθε έτος για τη μέση τάση κατά το προηγούμενο, χρησιμοποιεί το σύνολο των δεδομένων. Η μέτρηση είναι πλήρης και, συνεπώς, αδιαμφισβήτητη. Το 2022, η πολιτεία όρισε ακριβώς τους δείκτες του ΙΟΒΕ ως τους κατάλληλους για τη γενική κατεύθυνση αυτών των ασφαλίστρων.

Ποια εικόνα δίνουν τα δεδομένα;

Το 2023, στο σύνολο των 255.000 ασφαλιστικών καλύψεων έγινε χρήση τους με συχνότητα 19,5% και μέσο κόστος 4.560 ευρώ. ∆ηλαδή, περίπου 1 στους 5 ασφαλισμένους χρησιμοποίησε το συμβόλαιό του και η ασφαλιστική του εταιρεία πλήρωσε κατά μέσον όρο στην ιδιωτική κλινική που προσέφερε υπηρεσίες το προαναφερθέν ποσό. Το 2022, η σχετική συχνότητα ήταν χαμηλότερη, 17,8%, όπως και το κόστος, 4.370 ευρώ. Με τέτοιους υπολογισμούς μπορεί να εξαχθεί η ετήσια μεταβολή μέσου κόστους για αυτά τα συμβόλαια. Η τάση είναι αυξητική λόγω της περιπλοκότητας των ιατρικών πράξεων και της πρόσβασης σε νέες τεχνολογίες, ενώ ξεχωρίζεται η κρίσιμη επίδραση της ηλικίας. Οι τάσεις δεν είναι ευθύγραμμες. Λόγω των περιορισμών της πανδημίας, το 2020 καταγράφηκε μείωση της συχνότητας, αλλά αύξηση του μέσου κόστους, καθώς οι ασφαλισμένοι απέφευγαν μη επείγουσες πράξεις και η μέση επιβάρυνση ήταν χαμηλή. Συνήθως το σχετικό κόστος κινείται γρηγορότερα από τον πληθωρισμό, αλλά κατά το 2022, χωρίς επίδραση της ηλικίας, μετρήθηκε χαμηλότερα.

Εχει νόημα η αναπροσαρμογή των ασφαλίστρων εγγυημένων συμβολαίων να παρακολουθεί τις μεταβολές του κόστους; Οι ασφαλισμένοι δεν μπορεί να είναι μελλοντικά εκτεθειμένοι σε εκθετική αύξηση ασφαλίστρων, όμως οι εταιρείες δεν μπορεί να λειτουργούν συστηματικά με ζημία. Ασχετα με την απάντηση, τα στοιχεία κόστους πρέπει να μετρούνται ακριβώς, προσφέροντας πληροφόρηση σε όσους παρακολουθούν ή ρυθμίζουν την αγορά. Εφόσον τίθενται όρια για τα ασφάλιστρα κάτω από τη μεταβολή του κόστους, και για να αποφευχθεί συσσώρευση ζημιών και αμφισβήτηση της κεφαλαιακής επάρκειας των εταιρειών, χρειάζεται συνολικό πλαίσιο. Μέρος της λύσης πρέπει να είναι η ένταση του ανταγωνισμού και η εφαρμογή κανόνων κατά την τιμολόγηση από τους παρόχους ιατρικών υπηρεσιών προς ασφαλιστικές εταιρείες και ιδιώτες. Πρέπει επίσης να κριθεί, και από πλευράς εποπτείας, αν δικαιολογείται έμμεση επιδότηση από άλλους ασφαλισμένους των εταιρειών. Θα ήταν επίσης ατυχές, περιορισμοί στα ασφάλιστρα να οδηγήσουν σε μια αγορά με χαμηλότερες καλύψεις. Η έκπτωση των ασφαλίστρων από τη φορολογία των νοικοκυριών, όπως ίσχυε παλαιότερα, μπορεί επίσης να αμβλύνει το πρόβλημα, άλλωστε αυτά επιβαρύνουν λιγότερο το δημόσιο σύστημα. Σε κάθε περίπτωση, αντικειμενικές και συστηματικές μετρήσεις του κόστους δεν είναι το πρόβλημα, αλλά υποβοηθούν όσους θέλουν να το λύσουν. 

* Ο κ. Νίκος Βέττας είναι γενικός διευθυντής ΙΟΒΕ και καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής. 

Greek Finance Forum Team

Σχόλια Αναγνωστών