Είναι η πρώτη φορά την τελευταία εικοσαετία που η γερμανική οικονομία καταγράφει δύο συνεχή έτη συρρίκνωσης (η προηγούμενη φορά ήταν τα έτη 2002 και 2003), θύμα ενός «δίδυμου αντιξοοτήτων»: κυκλικών και διαρθρωτικών.

Das preisbereinigte #Bruttoinlandsprodukt war im Jahr 2024 voraussichtlich um 0,2 % niedriger als im Vorjahr. Damit schrumpft die deutsche Wirtschaft im zweiten Jahr in Folge. Weitere Infos: https://t.co/USAgxP9lCL #BIP24 pic.twitter.com/SQV1Rmx7Q1

— Statistisches Bundesamt (@destatis) January 15, 2025

«H Γερμανία αντιμετωπίζει αρκετές αντιξοότητες αυτή την περίοδο» εξηγεί ο Oliver Rakau. «Κάποιες είναι κυκλικές, όπως το αδύναμο παγκόσμιο εμπόριο και οι χαμηλές επενδύσεις εξαιτίας των υψηλών -ακόμα – επιτοκίων. Η Γερμανία είναι μεγάλος παραγωγός κεφαλαιουχικών αγαθών, οπότε οι χαμηλές επενδύσεις σημαίνουν αδύναμη ανάπτυξη.

Υπάρχουν όμως και διαρθρωτικές αντιξοότητες, όπως η μετάβαση από τα αυτοκίνητα με κινητήρα εσωτερικής καύσης στα ηλεκτρικά οχήματα, όπου οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες προσπαθούν να προλάβουν ορισμένους από τους ανταγωνιστές τους. Επίσης, η ζήτηση σε αυτόν τον τομέα είναι αδύναμη λόγω της επιφυλακτικότητας των νοικοκυριών.

Και ευρύτερα, είναι αλήθεια ότι η Γερμανία έχει χάσει σε κάποιο βαθμό την ανταγωνιστικότητά της λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους, αλλά και των εταιρικών φόρων που είναι συγκριτικά υψηλοί σε σχέση με άλλους κύριους ανταγωνιστές, όπως οι ΗΠΑ.

Έτσι, ως επενδυτικός προορισμός, η Γερμανία δεν είναι πλέον τόσο ελκυστική αυτή τη στιγμή. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τον ακόμα αυξημένο πληθωρισμό και την χαμηλή καταναλωτική ζήτηση επιβαρύνουν πραγματικά την οικονομία».

Σε πρόσφατη έκθεση της Oxford Economics για τη γερμανική οικονομία, αναφέρατε ότι «η βιομηχανία συμπαρασύρει τη γερμανική ανάπτυξη προς τα κάτω». Υπάρχει τρόπος η γερμανική βιομηχανία να ανακάμψει και ποιες μεταρρυθμίσεις θα είναι απαραίτητες;

«Είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων. Για παράδειγμα, η νέα κυβέρνηση είναι πιθανό να μειώσει τους φόρους των επιχειρήσεων. Αυτό θα βοηθήσει λίγο να γίνουν οι επενδύσεις στο εσωτερικό πιο κερδοφόρες.

Ένας άλλος παράγοντας είναι να μειωθούν οι αβεβαιότητες σχετικά με τις προοπτικές για την ενεργειακή πολιτική. Αυτή τη στιγμή, που υπάρχει σαφής κατεύθυνση προς περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ταχύτητα με την οποία συμβαίνει αυτό, η αξιοπιστία και οι προοπτικές των τιμών είναι μάλλον αβέβαιες.

Τα περισσότερα κόμματα υπόσχονται επίσης να μειώσουν τη γραφειοκρατία. Αυτό θα βοηθήσει τις επενδύσεις και την ταχύτητα με την οποία οι εταιρείες μπορούν να  λάβουν αποφάσεις. Αλλά είμαι επιφυλακτικός για το πόσο θα το πετύχουν, δεδομένου πόσο πολύ αρέσει στους Γερμανούς η γραφειοκρατία.

Η αλήθεια είναι επίσης ότι δεν είναι μόνο οι πολιτικοί, αλλά και οι επιχειρήσεις που πραγματικά πρέπει να ανασυγκροτηθούν.

Για παράδειγμα, στη βιομηχανία, ορισμένοι τομείς και ορισμένες επιχειρήσεις θα συνεχίσουν να συρρικνώνονται και πιθανότατα θα πρέπει να απολύσουν περισσότερους ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή ήδη η βιομηχανία απολύει εργατικό δυναμικό».

Η αυτοκινητοβιομηχανία, για παράδειγμα;

«Για παράδειγμα η αυτοκινητοβιομηχανία, ειδικά οι προμηθευτές που δούλευαν στους κινητήρες εσωτερικής καύσης. Αλλά, επίσης, κάποιοι που είναι στον τομέα της μηχανολογίας, επειδή πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις βασίζονταν επίσης έμμεσα στον τομέα των αυτοκινήτων.

Είναι πιθανό να υπάρξει, κατά κάποιο τρόπο, μια διαρθρωτική μετατόπιση των επιχειρήσεων, και κάποιες θα συρρικνωθούν για να ξαναγίνουν υγιείς. Αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο απαραίτητο, αν και φυσικά, ατυχές για εκείνους που χάνουν τη δουλειά τους.

Αλλά αυτοί οι παράγοντες μαζί θα πρέπει να  κάνουν τη γερμανική βιομηχανία πιο υγιή τα επόμενα δύο ή τρία χρόνια».

Στασιμότητα το 2025, ανάπτυξη το 2026

Ποιες είναι λοιπόν οι προβλέψεις για τη γερμανική οικονομία το 2025;

«Οι προβλέψεις μας είναι βασικά ότι η τρέχουσα φάση στασιμότητας να συνεχιστεί.

Πέρυσι η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε ελαφρώς. Είναι το δεύτερο συνεχόμενο έτος, που η οικονομία συρρικνώθηκε ελαφρά.

Αλλά η Γερμανία βρίσκεται σε στασιμότητα από το 2019 ουσιαστικά, όταν ξεκίνησαν πραγματικά οι διαρθρωτικές αντιξοότητες.

Έτσι, για φέτος, αναμένουμε ότι αυτή η ευρεία εικόνα στασιμότητας θα συνεχιστεί στα πρώτα τρίμηνα. Στη συνέχεια, η ανάπτυξη θα επιταχυνθεί λίγο και θα γίνει πιο ισχυρή το επόμενο έτος.

Αυτό θα επιτευχθεί από ένα συνδυασμό της μείωσης των επιτοκίων, γεγονός που θα πρέπει να ενισχύσει τις επενδύσεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, ενώ ο πληθωρισμός θα έχει μειωθεί περαιτέρω. Αυτό θα ενισχύσει τα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών και συνεπώς την κατανάλωση.

Η ελπίδα είναι ότι η αβεβαιότητα που συνδέεται με το παγκόσμιο εμπόριο, ειδικά με την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ θα περιοριστεί και ότι ο Τραμπ δεν θα εφαρμόσει όλες τις τρομοκρατικές απειλές που έχει εξαπολύσει.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες μαζί θα πρέπει να είναι αρκετοί για να ανακάμψει η γερμανική οικονομία τουλάχιστον λίγο».

Οι Γερμανοί καταναλωτές θα συνεχίσουν να στηρίζουν την ελληνική οικονομία

Χώρες όπως η Ελλάδα εξαρτώνται από τη γερμανική οικονομία, σε μεγάλο βαθμό για τις εξαγωγές τους και τον τουρισμό. Θα πρέπει να αναζητήσουν εναλλακτικές αγορές;

«Βραχυπρόθεσμα, νομίζω το καλό είναι ότι προβλέπουμε μια ανάκαμψη της γερμανικής ανάπτυξης και αυτό συνήθως σημαίνει μεγαλύτερη κατανάλωση και περισσότερος τουρισμός για τους Γερμανούς, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Η κατάσταση θα βελτιωθεί σε κάθε περίπτωση. Ένα από τα πράγματα στα οποία τα γερμανικά νοικοκυριά εξακολουθούν να ξοδεύουν είναι οι υπηρεσίες και κυρίως ο τουρισμός. Εξακολουθούν να πηγαίνουν στο εξωτερικό, παρόλο που το εισόδημά τους ήταν μάλλον χαμηλό.

Εκεί όπου δεν επένδυσαν είναι στα οικιακά αγαθά όπως έπιπλα ή αυτοκίνητα.

Οπότε νομίζω ότι η υποστήριξη από τους Γερμανούς καταναλωτές στην ευρωπαϊκή αγορά ήταν ακόμα σχετικά σθεναρή.

Και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αυξηθεί φέτος. Αλλά στον μεσοπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο ορίζοντα, το γεγονός είναι ότι η Γερμανία αντιμετωπίζει δημογραφικό πρόβλημα.

Θα υπάρχουν όλο και λιγότεροι άνθρωποι σε ηλικία εργασίας στη Γερμανία και αυτό θα περιορίσει την αύξηση του πραγματικού εισοδήματος. Για παράδειγμα, προβλέπουμε ότι η γερμανική αύξηση του ΑΕΠ θα είναι πάνω από 1% για μερικά χρόνια ως μια φάση αναπλήρωσης, αλλά στη συνέχεια θα πέσει διαρθρωτικά κάτω από το 1%.

Αυτό σε κάποιο βαθμό θα περιορίσει την ώθηση από τη Γερμανία στην υπόλοιπη Ευρώπη. Άρα, οι Αμερικανοί καταναλωτές, για παράδειγμα είναι μια εναλλακτική λύση επειδή έχουν πολύ ισχυρές προοπτικές».

Germany’s economy shrank for a second straight year in 2024, official figures showed Wednesday, with little hope of a speedy recovery as Europe’s traditional powerhouse is also mired in political crisis.https://t.co/actErw8Z9Q

— AFP News Agency (@AFP) January 15, 2025

Από την πλευρά της οικονομίας, ποιο θα ήταν το καλύτερο σενάριο για τις επερχόμενες εκλογές;

«Αυτό είναι πραγματικά δύσκολο να το κρίνουμε, γιατί αν κοιτάξετε τα εκλογικά προγράμματα υπάρχει πολύς «θερμός αέρας», τρόπος του λέγειν, γιατί είναι μια σύντομη εκστρατεία. Είναι μια έκτακτη εκστρατεία αφού η κυβέρνηση έπεσε πρόωρα, που σημαίνει ότι οι προεκλογικές διακηρύξεις έχουν συνταχθεί πολύ γρήγορα.

Αν κοιτάξετε μερικές από τις μειώσεις φόρων που υπόσχεται το CDU, αλλά και το Φιλελεύθερο Κόμμα, το FDP, δεν χρηματοδοτούνται πλήρως -είτε από χαμηλότερες δαπάνες ή από υψηλότερους φόρους αλλού και είναι απίθανο να παράγουν αρκετή ανάπτυξη για να αυτοχρηματοδοτηθούν.

Από αυτή την άποψη,  είναι δύσκολο να κρίνουμε το αποτέλεσμα των εκλογών αυτή τη στιγμή. Προσωπική μου άποψη είναι ότι τα κόμματα ή ο συνασπισμός θα είναι ένας κεντροδεξιός συνδυασμός με την κεντροαριστερά, και αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξουν πολλοί συμβιβασμοί που πρέπει να γίνουν. Και πολλές από τις υποσχέσεις στις σημερινές εξαγγελίες δεν θα υλοποιηθούν. Νομίζω ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να ανασυγκροτηθούν μόνες τους γιατί δεν μπορούν να βασίζονται στους πολιτικούς».