Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιλέγουν τον António Costa ως τον επόμενο PEC, όπως είναι γνωστή η θέση αυτή στη γλώσσα των Βρυξελλών. Πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας από το 2015 έως τον Απρίλιο, ο 62χρονος θα είναι το τέταρτο πρόσωπο που θα αναλάβει τη θέση από τότε που δημιουργήθηκε με τη σημερινή της μορφή το 2009 (παλαιότερα εναλλάσσονταν μεταξύ των διαφόρων ηγετών της ΕΕ κάθε έξι μήνες). Η θέση ισχύει για πέντε χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι ο κ. Costa θα βρίσκεται στην ευρωπαϊκή σκηνή πολύ καιρό μετά την αποχώρηση του Γάλλου Emmanuel Macron και αναμφίβολα θα ξεπεράσει και τον Γερμανό καγκελάριο Olaf Scholz. Mία από τις δουλειές του PEC είναι να διασφαλίσει ότι η Γαλλία και η Γερμανία κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση, κάτι που δεν έγινε με επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Από τις τρεις ζητωκραυγές που ακούγονται για την ανάληψη καθηκόντων του ο κ. Costa, οι δύο θα είναι για να γιορτάσουν την αποχώρηση του εν ενεργεία, του Charles Michel, πρώην πρωθυπουργού του Βελγίου, ο οποίος κατέλαβε το αξίωμα το 2019.

Ο κ. Costa, ο οποίος θα αναλάβει τη θέση του προς το τέλος του έτους, είναι ιδιαίτερα αγαπητός στους συναδέλφους του ηγέτες. Εκτιμάται ότι έχει κάνει καλή δουλειά στη διαχείριση της Πορτογαλίας εν μέσω της κρίσης της ευρωζώνης πριν από μια δεκαετία και τα αυστηρά μέτρα που επέβαλε η ΕΕ. Πέρα από το ότι δεν είναι ο κ. Michel, το κύριο προσόν του είναι ότι είναι σοσιαλιστής από τη νότια Ευρώπη. Αυτό παρέχει την απαιτούμενη πολιτική και γεωγραφική αντίθεση με την Ursula von der Leyen, τη Γερμανίδα συντηρητική που πρόκειται να αναλάβει για άλλα πέντε χρόνια τη διοίκηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το να κρατάει τα ηνία του εκτελεστικού βραχίονα της ΕΕ είναι η πιο ισχυρή θέση: Η κα von der Leyen μπορεί να διοικεί πάνω από 30.000 ευρωκράτες, αλλά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθορίζει την πολιτική κατεύθυνση της Επιτροπής, όπως ένα διοικητικό συμβούλιο ασκεί πίεση σε έναν διευθύνοντα σύμβουλο. Ως πρόεδρος των επιτηρητών, ο PEC θα πρέπει να διασφαλίσει ότι ο μηχανισμός των Βρυξελλών βρίσκεται σταθερά υπό τον πολιτικό έλεγχο των εκλεγμένων εθνικών ηγετών.

H ένωση προχωρά ομαλά, μόνο αν το προεδρικό δίδυμο συνεργάζεται καλά. Τελευταία, αυτό δεν ίσχυε. Ο υπεροπτικός κ. Michel είχε επιδοθεί σε έναν άσκοπο πόλεμο με την κ. von der Leyen. Τον Απρίλιο του 2021 το δίδυμο κυριολεκτικά διαπληκτίστηκε για το ποιος θα καθίσει σε μια θέση που μοιάζει με θρόνο κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης με τον πρόεδρο της Τουρκίας. (Ο Βέλγος κέρδισε, υποβιβάζοντας την κυρία von der Leyen σε έναν καναπέ). Αυτή είναι η δυσκολία της δουλειάς του PEC. Πρέπει να την αναλάβει κάποιος που έχει ασκήσει εξουσία -μόνο ένας νυν ή πρώην εθνικός ηγέτης έχει ελπίδες- αλλά τώρα να είναι ευτυχής με τον ρόλο του μεσολαβητή. Ναι, οι συνθήκες της ΕΕ προικίζουν τη θέση με ρόλο εκπροσώπησης του μπλοκ στο εξωτερικό, τον οποίο ο κ. Michel χρησιμοποίησε για να ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο. Ένας πιο ισορροπημένος διάδοχος θα μπορούσε να αφήσει τις φωτογραφίσεις υψηλού επιπέδου (και τον θρόνο) στην κυρία von der Leyen. Σε κανέναν στη G7 ή την G20 δεν θα έλειπαν δύο εκπρόσωποι της EE αντί για έναν, όταν κάθε χώρα καταφέρνει να στείλει έναν μόνο ηγέτη.

Μια τέτοια εξέλιξη θα άφηνε στον νέο PEC περισσότερο χρόνο ώστε να επικεντρωθεί στο δύσκολο κομμάτι της δουλειάς, δηλαδή να διασφαλίσει ότι και οι 27 εθνικοί ηγέτες μπορούν να συμβιβαστούν με τις αποφάσεις της ΕΕ που θα πρέπει να υπερασπιστούν στο εσωτερικό τους. Ο έμπειρος κ. Costa, ο οποίος αποπνέει την καλή διάθεση ενός θείου που δεν θα καρφώσει τους εφήβους που πίνουν κρυφά ένα μπουκάλι κρασί σε μια οικογενειακή γιορτή, είναι γνωστός ως ικανός χειριστής παρασκηνιακών διαδικασιών. Έχει δημιουργήσει συμβιβαστικούς κομματικούς συνασπισμούς στην πατρίδα του, του είδους που ίσως χρειαστεί να αναπαραχθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Θα προσέθετε επίσης μια πινελιά ποικιλομορφίας σε μια πόλη που διαθέτει ελάχιστη: ο πατέρας του είχε καταγωγή από τη Γκόα και ο κ. Costa είναι «υπερπόντιος πολίτης» της Ινδίας.

Η μόνη κηλίδα στο βιογραφικό του κ. Costa είναι ένα σκάνδαλο για φερόμενες παρατυπίες σε χειρισμούς της κυβέρνησης που τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την πρωθυπουργία της Πορτογαλίας. Οι λεπτομέρειες της έρευνας κατά του κ. Costa και του περιβάλλοντός του είναι ελάχιστες, αλλά περιστρέφονται γύρω από τις άδειες κατασκευής υποδομών που τείνουν να προχωρούν ταχύτερα όταν οι κατάλληλοι πολιτικοί «παίζουν μπάλα». Οι υποκλοπές υποδηλώνουν ότι ο κ. Costa θα πρέπει τουλάχιστον να γνώριζε τι συνέβαινε – ο επικεφαλής του προσωπικού του βρέθηκε να αποθηκεύει 75.800 ευρώ (81.100 δολάρια) σε μετρητά στο γραφείο του. Ο κ. Costa δεν είναι επίσημα ύποπτος και αρνείται όλες τις κατηγορίες, αλλά ανακρίθηκε από τους εισαγγελείς μόλις τον Μάιο. Δεδομένου του ρυθμού χελώνας της πορτογαλικής δικαιοσύνης, η προοπτική απαγγελίας κατηγοριών είναι απίθανο να εξαφανιστεί σύντομα.

Το να έχετε έναν ικανό ομοσπονδιακό σύμβουλο έχει μεγαλύτερη σημασία από ποτέ. Ο μηχανισμός των Βρυξελλών διοικείται από ανθρώπους που έχουν περάσει πολύ καιρό στο ευρω-καταφύγιο και των οποίων η προτεινόμενη λύση για σχεδόν κάθε πρόβλημα είναι «περισσότερη Ευρώπη». Οι ψηφοφόροι σε όλη την ήπειρο φαίνεται να αισθάνονται διαφορετικά. Πολλοί, και όχι μόνο οι Γάλλοι, έχουν προτιμήσει τα άκρα της αριστεράς και της δεξιάς επειδή έχουν βαρεθεί οι τεχνοκράτες στις Βρυξέλλες και αλλού να τους λένε ότι υπάρχει ένας μόνο δρόμος προς τα εμπρός, είτε πρόκειται για τη μετανάστευση είτε για τα δημόσια οικονομικά. Πολλές από τις αποφάσεις που πρέπει να λάβει η ΕΕ τώρα, από το ρυθμό μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέχρι τη διεύρυνση και τη στήριξη της Ουκρανίας, θα είναι ακόμα πιο αξιόπιστες αν συζητηθούν από πολιτικούς στο υψηλότερο επίπεδο. Η συγκρότηση των 27 εθνικών ηγετών της ΕΕ σε μια συνεκτική δύναμη είναι μεν δύσκολη, αλλά τόσο αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε.

Πηγή: The Economist