Το EURACTIV συζήτησε διεξοδικά την έκθεση με τον Dr. Thomas Hofmarcher, Διευθυντή Έρευνας στο IHE. Ο κ. Hofmarcher εξήγησε πώς τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι μια μειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ επιτυγχάνει τους στόχους που ορίζονται στο Ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου (EBCP) ή άλλα σχετικά σημεία αναφοράς.

Η αντιμετώπιση της νόσου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τόπο διαμονής του ασθενούς, ενώ ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων καρκίνου αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες.

«Αν συγκρίνουμε τις χώρες μεταξύ τους, οι μεγαλύτερες ανισότητες διαπιστώθηκαν τόσο για τα ποσοστά εμβολιασμού κατά του HPV όσο και για τον έλεγχο του καρκίνου του παχέος εντέρου», δήλωσε ο Hofmarcher, ένας από τους συντάκτες της έκθεσης.

Η έκθεση, η οποία εκπονήθηκε κατά παραγγελία από το τμήμα ογκολογίας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA), εξετάζει τις διαδικασίες παροχής φροντίδας για τον καρκίνο, εστιάζοντας σε πέντε μελέτες περιπτώσεων σύμφωνα με τους πυλώνες του EBCP: Πρόληψη: Εμβολιασμός κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)- Έγκαιρη ανίχνευση: προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του παχέος εντέρου- Διάγνωση και θεραπεία: έλεγχος βιοδεικτών, φάρμακα για τον καρκίνο και περίθαλψη βασισμένη σε αποδείξεις- Επιβίωσης: πρόσβαση σε χρηματοοικονομικά προϊόντα («το δικαίωμα στη λήθη»).

Τεράστιες ανισότητες

Δύο κράτη μέλη, η Βουλγαρία και η Εσθονία, εξακολουθούν να μην συμπεριλαμβάνουν τα αγόρια στο πρόγραμμα εμβολιασμού κατά του HPV, ενώ τα ποσοστά εμβολιασμού για τα κορίτσια κυμαίνονται από 9% στη Βουλγαρία έως 94% στην Πορτογαλία, σύμφωνα με την έκθεση. Επιπλέον, η Βουλγαρία και η Ρουμανία δεν διαθέτουν κανένα πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Στις χώρες με πρόγραμμα, τα ποσοστά ελέγχου κυμαίνονται από 4% έως 5% στην Κύπρο, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία έως 76% στη Δανία.

Αισθητές ανισότητες αναφέρονται επίσης στις πρακτικές διάγνωσης, με την πρόσβαση στις εξετάσεις Αλληλούχισης DNA Νέας Γενιάς (NGS) να είναι χαμηλή σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Δανία και η Ολλανδία είναι οι μόνες χώρες όπου περισσότερες από τις μισές βιοψίες αναλύονται με NGS. Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης έχουν τη μικρότερη πρόσβαση- κανένα δείγμα βιοψίας δεν αναλύεται με αυτές τις μεθόδους στην Τσεχία και τη Σλοβακία.

Υπάρχει επίσης σημαντική διαφοροποίηση στα αποτελέσματα. Για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης κυμαίνονται από 50% στις χώρες με τις χειρότερες επιδόσεις (Κροατία, Σλοβακία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία) έως 70% στις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις (Γερμανία, Φινλανδία, Σουηδία, Βέλγιο, Κύπρος).

Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 20 εκατομμύρια επιζώντες από καρκίνο ζουν στην Ευρώπη, αλλά αντιμετωπίζουν διακρίσεις στην πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα (π.χ. ασφάλιση ζωής ή τραπεζικά δάνεια). Σύμφωνα με την έκθεση, μόνο οκτώ κράτη μέλη (Γαλλία, Βέλγιο, Κύπρος, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ρουμανία και Ισπανία) έχουν υιοθετήσει νομοθεσία για το «δικαίωμα στη λήθη».

Πρόσβαση σε φάρμακα

Η έκθεση δείχνει ότι μόνο περίπου ένας στους δύο ασθενείς με προχωρημένο μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα στη Φινλανδία, την Πολωνία ή τη Ρουμανία λαμβάνει αντικαρκινικά φάρμακα σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές, παρόλο που τα φάρμακα αποζημιώνονται. Στο Βέλγιο και την Πορτογαλία, είναι σχεδόν οκτώ στους δέκα. Καμία χώρα δεν παρέχει επαρκή πρόσβαση σε ανοσοθεραπείες και στοχευμένες θεραπείες, βασιζόμενη περισσότερο στη λιγότερο αποτελεσματική χημειοθεραπεία.

«Είναι προφανές ότι η εισαγωγή της ανοσοθεραπείας έκανε μεγάλη διαφορά στην αύξηση του ποσοστού επιβίωσης των ασθενών με μελάνωμα ή καρκίνο του πνεύμονα, για παράδειγμα. Επομένως, υπάρχει αξία σε αυτά τα φάρμακα υψηλού κόστους, εάν είναι αποτελεσματικά, όπως είναι οι ανοσοθεραπείες», παρατήρησε ο Dr Hofmarcher.

Ανισότητες εντός των χωρών

Η έκθεση διαπίστωσε επίσης σοβαρές ανισότητες εντός των συνόρων των χωρών όσον αφορά την πρόσβαση στην περίθαλψη για τον καρκίνο, οι οποίες προέρχονται κυρίως από τη γεωγραφική απόσταση από τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία και τα ολοκληρωμένα κέντρα καρκίνου, αλλά και από τη διαθεσιμότητα υποστηρικτικών υποδομών και ιατρικών επαγγελματιών.

«Καθώς οι εξειδικευμένες υπηρεσίες φροντίδας για τον καρκίνο βρίσκονται φυσικά σε μεγαλύτερες πόλεις, όπου μπορείς να συγκεντρώσεις την εμπειρία και να έχεις επίσης αρκετά μεγάλο όγκο περιστατικών για να δημιουργήσεις και να διατηρήσεις την τεχνογνωσία, οι άνθρωποι που ζουν σε αγροτικές περιοχές ή νησιά θα έχουν πάντα περισσότερες δυσκολίες πρόσβασης στην έγκαιρη διάγνωση και την κατάλληλη θεραπεία», δήλωσε ο Hofmarcher.

Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης οι διαφορές με βάση την κοινωνικοοικονομική κατάσταση και το επίπεδο υγειονομικού αλφαβητισμού, συμπεριλαμβανομένης της γενικής ευαισθητοποίησης και γνώσης, της αντίληψης των κινδύνων που συνδέονται με μια ασθένεια και των μέσων απόκτησης πληροφοριών.

«Οι άνθρωποι πρέπει να καταλάβουν γιατί είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός, γιατί είναι σημαντικός ο προληπτικός έλεγχος και γιατί πρέπει να επισκέπτονται έναν γιατρό ακόμη και αν αισθάνονται υγιείς, διότι αυτό μπορεί να ανιχνεύσει τον καρκίνο πριν εμφανίσουν συμπτώματα«», πρόσθεσε.

Οι ρίζες των ανισοτήτων

Η έκθεση δείχνει σημαντικές διαφορές στον προϋπολογισμό, με τη χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες, τη Ρουμανία (70 ευρώ κατά κεφαλήν), να δαπανά το ένα τέταρτο της χώρας με τις υψηλότερες δαπάνες, το Λουξεμβούργο (294 ευρώ).

Για τον Dr Hofmarcher, η ρίζα των ανισοτήτων, που καταγράφονται τόσο στην έκθεση όσο και σε μελέτη που διεξήγαγε το IHE σχετικά με την πρόσβαση σε νέα φάρμακα για τον καρκίνο σε τέσσερις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία και Πολωνία), είναι κυρίως η έλλειψη πόρων, σε συνδυασμό κατά καιρούς με χαμηλή πολιτική βούληση.

«Εάν οι πολιτικοί δεν πάρουν μια απόφαση, τίποτα δεν θα αλλάξει, φυσικά. Αν και οι πολιτικοί μπορεί να έχουν καλές προθέσεις, αλλά στη συνέχεια δεν διαθέτουν τα απαραίτητα κονδύλια», λέει.

Υποστηρίζει, ωστόσο, ότι εξακολουθούν να παρατηρούνται τεράστιες διαφορές ακόμη και μεταξύ χωρών με παρόμοιο προϋπολογισμό, πλούτο και οικονομική ισχύ, όπως φάνηκε στη μελέτη για την πρόσβαση σε νέα αντικαρκινικά φάρμακα στις «τέσσερις χώρες του Βίζεγκραντ».

«Αναλύσαμε το μεγάλο δείγμα των νέων φαρμάκων που εγκρίθηκαν μεταξύ 2011 και 2020 και στη συνέχεια εξετάσαμε αν ήταν διαθέσιμα το 2022 και διαπιστώσαμε ότι στην Τσεχία το 64% ήταν διαθέσιμο, αλλά στη Σλοβακία το 19%», εξήγησε ο Hofmarcher – επίσης κύριος συγγραφέας του εγγράφου «πρόσβαση σε νέα φάρμακα για τον καρκίνο».

«Γιατί, λοιπόν, η Τσεχία δαπανά περισσότερα για φάρμακα κατά του καρκίνου από τη Σλοβακία; Πρέπει να είναι πολιτική ιεράρχηση», σχολίασε.

Προτεραιοποίηση της αξίας

Ο κρίσιμος ρόλος της αποτελεσματικής χρήσης των προϋπολογισμών υγειονομικής περίθαλψης στην παροχή υψηλής ποιότητας περίθαλψης με στόχο την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στα αποτελέσματα των ασθενών υπογραμμίζεται επίσης στην έκθεση, η οποία παρέχει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συστάσεις σε συγχρονισμό με τους στόχους του EBCP.

«Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι η μάχη κατά του καρκίνου μπορεί να κερδηθεί μόνο αν επιλέξουμε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση», δήλωσε ο Dr Hofmarcher στο EURACTIV, προσθέτοντας ότι «ίναι καλό αν οι πολιτικοί δίνουν προτεραιότητα στον εμβολιασμό κατά του HPV. Αλλά αυτό θα επηρεάσει μόνο ορισμένα τμήματα της φροντίδας για τον καρκίνο».

Μια άλλη πτυχή που αναφέρει είναι η ανάγκη για δεδομένα μέσω των Εθνικών Μητρώων Καρκίνου. «Εάν δεν μπορείτε να μετρήσετε τις επιπτώσεις, τα αποτελέσματα, κατευθύνετε το πλοίο στα τυφλά».

Και στα δύο έγγραφα προτείνεται η ιεράρχηση της αποζημίωσης, ιδίως για τα φάρμακα με υψηλό κλινικό όφελος και την αλληλουχία επόμενης γενιάς. Όταν ρωτήθηκε από το Euractiv πώς η ιεράρχηση των διαδικασιών και των θεραπειών υψηλότερου κόστους θα βοηθούσε τις χώρες με περιορισμένους προϋπολογισμούς για την υγειονομική περίθαλψη, ο Dr. Hofmarcher εξήγησε ότι «όταν δίνεις προτεραιότητα, αυτό σημαίνει επίσης ότι μπορείς να αποπροτεραιοποιήσεις κάτι άλλο».

«Ίσως δεν είναι απαραίτητο να επιδιώκουμε την πρόσβαση στο 100% των φαρμάκων, αλλά να εστιάζουμε τις προσπάθειες και τους περιορισμένους προϋπολογισμούς στο 50% που παρέχει ουσιαστικό κλινικό όφελος στους ασθενείς. Ίσως να τα επισπεύσουμε στη λήψη αποφάσεων για την αποζημίωση», πρότεινε.

Σύμφωνα με τον Hofmarcher, «πρέπει να εξετάζουμε την αξία». Όπως εξήγησε, απαιτούνται προκαταρκτικές δοκιμές με την τεχνολογία NGS, οι οποίες περιλαμβάνουν τη χρήση βιοδεικτών, για να μπορέσει να επιλεγεί το σωστό φάρμακο για τον σωστό ασθενή, και «οι δοκιμές έχουν γίνει πολύ φθηνότερες με την πάροδο του χρόνου».

Επιπλέον, προτείνει τη χρήση ενός εργαλείου που ανέπτυξε η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO). Πρόκειται για ένα πλαίσιο αξιών, μια εύκολη κλίμακα, που βαθμολογεί κάθε νέο φάρμακο ή ένδειξη από το ένα έως το πέντε, με το πέντε να είναι το καλύτερο. «Επικεντρωθείτε στα πεντάρια και τα τετράρια και αποβαθμίστε τα ένα, τα δύο και τα τρία», είπε, προτείνοντας ακόμη και ένα σύστημα δύο ταχυτήτων, με διαφορετικές διαδικασίες για διαφορετικά φάρμακα, ακολουθώντας τις κοινωνικές ανάγκες.

Πηγή: EurActive