Οι απώλειες για το 2023 ανέρχονται σε περίπου 7 δισεκατομμύρια δολάρια (ή 629 δισεκατομμύρια ρούβλια), οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις μεγαλύτερες οικονομικές απώλειες της Gazprom από τη δεκαετία του 1990.

Αυτή η αρνητική πορεία οφείλεται κυρίως στη μείωση κατά 55% των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, που ήταν παραδοσιακά ο μεγαλύτερος πελάτης της Gazprom. Οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και η στροφή των χωρών της προς εναλλακτικές πηγές ενέργειας, έχουν πλήξει σοβαρά την εταιρεία. Ενώ η Ρωσία προσπάθησε να αυξήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Κίνα, αυτές δεν επαρκούν για να καλύψουν τις απώλειες από την ευρωπαϊκή αγορά.

Ιστορικά, η Ρωσία διοχέτευε το 60% του φυσικού αερίου που καταναλωνόταν στην Ευρώπη, ενώ σήμερα το ποσοστό αυτό έχει πέσει στο 5%

Επιπλέον, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι η Gazprom δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα μετά τις κυρώσεις και την απώλεια των ευρωπαϊκών αγορών, ενώ τα κέρδη από τον πετρελαϊκό τομέα δεν μπορούν να καλύψουν πλήρως τις απώλειες από τις πωλήσεις φυσικού αερίου.

Παρά τις ζημίες, η ρωσική κυβέρνηση συνεχίζει να στηρίζει την εταιρεία, καθώς αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας της χώρας. Ωστόσο, η συνεχής μείωση των επενδύσεων και η αναστολή των μερισμάτων στους μετόχους υπογραμμίζουν τις σοβαρές οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Gazprom.

Η Gazprom, η μεγαλύτερη εταιρεία της Ρωσίας, ιδρύθηκε το 1989 ως εταιρεία φυσικού αερίου, δύο χρόνια πριν την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Παρά το ότι είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο, το ρωσικό κράτος διατηρεί τον έλεγχο της εταιρείας, καθώς είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος. Αν και αρχικά δραστηριοποιήθηκε στον τομέα του φυσικού αερίου, η Gazprom εξελίχθηκε σε ενεργειακό κολοσσό, παράγοντας μεγάλες ποσότητες πετρελαϊκών προϊόντων.

Έχει πέσει στο 5% το φυσικό αέριο

Το 2009, η Gazprom αντιπροσώπευε το 8% του ΑΕΠ της Ρωσίας, ενώ το 2021 ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία στον κόσμο, πίσω μόνο από την Aramco της Σαουδικής Αραβίας. Ωστόσο, η Gazprom κατατάσσεται επίσης στις μεγαλύτερες εταιρείες παγκοσμίως όσον αφορά τις εκπομπές CO2, με μερίδιο 3,3% στις παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ενώ η Aramco κατέχει το 4,8%.

Οι εξαγωγές φυσικού αερίου της στην Ευρώπη μειώνονται σημαντικά, ειδικά μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022. Ιστορικά, η Ρωσία διοχέτευε το 60% του φυσικού αερίου που καταναλωνόταν στην Ευρώπη, ενώ σήμερα το ποσοστό αυτό έχει πέσει στο 5%.

Η γερμανική κυβέρνηση προχώρησε στην εθνικοποίηση της ευρωπαϊκής θυγατρικής της Gazprom, SEFE, το 2022, προκειμένου να διασφαλίσει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, δεδομένων των ρωσικών περικοπών στην προμήθεια φυσικού αερίου.

Η Gazprom διαθέτει το μεγαλύτερο δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου στον κόσμο, με 158.200 χιλιόμετρα αγωγών. Οι κύριες περιοχές παραγωγής βρίσκονται στη Σιβηρία, κυρίως στην περιοχή Γιαμάλ και στον κόλπο Ομπ. Η εταιρεία έχει περίπου μισό εκατομμύριο εργαζομένους και πριν από την εισβολή του 2022 εξήγαγε πάνω από 550 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Όμως, από τότε τα κέρδη της Gazprom μειώθηκαν δραματικά, με την καθαρή της κερδοφορία να πέφτει κατά 41,4% το 2022. Παρά την αύξηση των εσόδων της κατά 13,9% εκείνη τη χρονιά, η εταιρεία κατέγραψε κέρδη ύψους 13,887 δισεκατομμυρίων ευρώ, σημαντικά λιγότερα από τα ρεκόρ του προηγούμενου έτους.

Οι διεθνείς κυρώσεις, καθώς και η στροφή της Ευρώπης προς άλλες πηγές ενέργειας, έχουν πλήξει σημαντικά τη Gazprom, αν και η εταιρεία και η ρωσική κυβέρνηση αποδίδουν την κύρια ευθύνη στις αυξήσεις φόρων που επιβλήθηκαν στην εταιρεία. Οι εξαγωγές φυσικού αερίου της Gazprom μειώθηκαν κατά 25,1% το 2022, και πλέον η Ρωσία αναζητά νέες αγορές, όπως η Κίνα και η Ινδία. Αν και οι εξαγωγές στην Κίνα αυξήθηκαν κατά 48%, η Κίνα έχει αρχίσει να μειώνει τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετες δυσκολίες για τη ρωσική οικονομία.

Το παραδέχθηκε και ο Πούτιν

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, παραδέχθηκε ότι η Gazprom υπέστη ζημιές ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023, τις πρώτες ζημίες που καταγράφει η εταιρεία από το 1999.

Η παραγωγή φυσικού αερίου έφτασε στο χαμηλότερο σημείο της ιστορίας της, με τις εξαγωγές πετρελαίου να έχουν μειωθεί κατά 82%. Παράλληλα, η εταιρεία αντιμετωπίζει πολλές νομικές διαμάχες, όπως αυτή με τη γερμανική Uniper, η οποία απαιτεί αποζημιώσεις ύψους 13 δισεκατομμυρίων ευρώ λόγω της διακοπής των προμηθειών φυσικού αερίου.

Αν η Gazprom συνεχίσει να καταγράφει ζημιές, αυτό θα αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα για τη ρωσική οικονομία. Οι επενδύσεις της εταιρείας και τα μελλοντικά της σχέδια έχουν μειωθεί σημαντικά, ενώ η ρωσική οικονομία εξακολουθεί να εξαρτάται από τις εξαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προβλέπει ότι η ρωσική οικονομία θα σημειώσει αύξηση της τάξης του 3% το 2024, αλλά η επιτυχία αυτού του στόχου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ενεργειακή βιομηχανία.

Η Gazprom εδρεύει στην Αγία Πετρούπολη, όπου βρίσκεται και το Lakhta Center, το ψηλότερο κτήριο στην Ευρώπη. Ωστόσο, οι οικονομικές της δυσκολίες έχουν επηρεάσει και τη δραστηριότητά της στον τομέα των χορηγιών. Αν και η Gazprom ήταν μεγάλος χορηγός της UEFA και της FIFA, πολλές από αυτές τις συνεργασίες διακόπηκαν μετά την εισβολή στην Ουκρανία.