Δεκαετίες αργότερα, με
το παγκόσμιο χρέος να
αγγίζει τον αριθμό –
ρεκόρ των 300
τρισεκατομμυρίων
δολαρίων και οι
αποτιμήσεις των μετοχών
να υποχωρούν λόγω
πληθωρισμού και
τραπεζικής αστάθειας, ο
επικεφαλής οικονομολόγος
της Allianz, Ludovic
Subran, ανησυχεί ότι
είμαστε κοντά σε μια
στιγμή Minsky.
«Έχουμε όλα τα συστατικά
για μια στιγμή Minsky»
είπε στο Bloomberg τη
Δευτέρα.
Τι είναι η στιγμή Minsky
Ο Minsky, ο οποίος
πέθανε το 1996 σε ηλικία
77 ετών, είναι γνωστός
για το βιβλίο του
«Σταθεροποίηση μιας
ασταθούς οικονομίας»
(1986), στο οποίο
υποστήριξε ότι τα στάδια
ενός οικονομικού κύκλου
είναι πέντε: μετατόπιση,
έκρηξη, ευφορία, λήψη
κερδών και πανικός.
-Η μετατόπιση συμβαίνει
όταν μια νέα τεχνολογία
ή απόφαση πολιτικής,
όπως τα χαμηλά επιτόκια
ή το διαδίκτυο,
ενθουσιάζει τους
επενδυτές.
-Τα μέσα ενημέρωσης και
το word of
mouth δημιουργούν έκρηξη
στα δάνεια και στις
τιμές των περιουσιακών
στοιχείων που
σχετίζονται με το νέο
φαινόμενο, το οποίο με
τη σειρά του προσελκύει
περισσότερους επενδυτές
που φοβούνται να μείνουν
πίσω (FOMO), κάτι το
οποίο δημιουργεί μια
περίοδο ευφορίας και
όρεξης για ανάληψη
ρίσκου.
-Αλλά τελικά,
η ευφορία εξασθενεί
καθώς οι τιμές των
περιουσιακών στοιχείων
αποσυνδέονται από την
πραγματικότητα, οι
οφειλέτες αγωνίζονται να
αποπληρώσουν τα δάνειά
τους και ορισμένοι
επενδυτές αρχίζουν να
αποκομίζουν κέρδη.
-Αυτό οδηγεί σε μια
στιγμή Minsky, με τους
κερδοσκόπους – επενδυτές
να πανικοβάλλονται και
τις τιμές των
περιουσιακών στοιχείων
να υποχωρούν κατακόρυφα.
Ο Minsky υποστήριξε ότι
οι οικονομίες δεν
μπορούν να αποφύγουν
αυτούς τους κύκλους
άνθησης-καύσης, με
χρηματοδότες και
επενδυτές να
μετατρέπονται σε
οικονομικούς
εξολοθρευτές, καθώς η
ξέφρενη απληστία τους
γίνεται… φόβος.
Από τότε που τη
διατύπωσε, η θεωρία του
Minsky έχει γίνει
πραγματικότητα δύο
φορές: πρώτα με το sell
off στις μετοχές
τεχνολογίας μετά τη
φούσκα των dot-com και
μετά ξανά όταν οι τιμές
των ακινήτων κατέρρευσαν
κατά τη διάρκεια της
παγκόσμιας οικονομικής
κρίσης του 2008.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο
Subran της Allianz
σημείωσε ότι σημάδι πως
θα μπορούσε να υπάρξει
άλλη μια στιγμή του
Minsky είναι η
εξασθένηση της
ρευστότητας σε ολόκληρη
την οικονομία καθώς οι
τράπεζες αυστηροποιούν
τα κριτήρια δανεισμού.
«Το βλέπετε παντού»,
προειδοποίησε,
δείχνοντας τα εμπορικά
ακίνητα, τα οποία
παλεύουν με τα
αυξανόμενα ποσοστά κενών
θέσεων εργασίας, την
κατάρρευση των τιμών και
τους φόβους για
χρεοκοπίες ως ιδιαίτερη
περιοχή ανησυχίας.
Ο κλάδος έχει επηρεαστεί
από τη στροφή προς την
υβριδική εργασία, από
την αύξηση των επιτοκίων
και τα προβλήματα των
περιφερειακών τραπεζών
που έχουν καταστήσει
σχεδόν αδύνατη τη λήψη
νέων δανείων ή την
αναχρηματοδότηση
παλαιών.
Ο Subran ανησυχεί ότι τα
υψηλά επιτόκια θα
μπορούσαν να προκαλέσουν
περισσότερα «οικονομικά
ατυχήματα» στον
τραπεζικό τομέα ή στον
χρηματοπιστωτικό τομέα,
π.χ. στα hedge και τα
συνταξιοδοτικά ταμεία,
που επικεντρώνονται στον
προβληματικό τομέα των
εμπορικών ακινήτων.
«Το πρόβλημα όλων τώρα
είναι η απότομη
αυστηροποίηση, αλλά
υπάρχει και το γεγονός
της λανθασμένης
διαχείρισης κινδύνου»,
είπε, αναφερόμενος στα
πιθανά προβλήματα που
προκύπτουν από τα
εμπορικά δάνεια ακίνητης
περιουσίας των μη
τραπεζικών δανειστών που
δεν υπόκεινται στο ίδιο
κανονιστικό πλαίσιο με
τις τράπεζες».
Ο Subran αναμένει ότι οι
όροι δανεισμού και η
πρόσβαση σε χορηγήσεις
θα συνεχίσουν να
μειώνονται και φέτος,
κάτι που, όπως λέει, θα
πυροδοτήσει ύφεση στις
ΗΠΑ.
Αυτό δεν θα είναι ένα
«remake της παγκόσμιας
χρηματοπιστωτικής
κρίσης» του 2008, είπε,
αλλά οι πωλήσεις στην
αγορά θα γίνουν πιο
συχνές τους επόμενους
μήνες.
Ο Subran δεν είναι ο
μόνος που ανησυχεί για
μια στιγμή Minsky.
Ο επικεφαλής στρατηγικής
αγοράς της JPMorgan
Chase και επικεφαλής της
παγκόσμιας έρευνας,
Marko Kolanovic, εξήγησε
σε σημείωμα του Μαρτίου
ότι ο υψηλός πληθωρισμός
και τα επιτόκια έχουν
αυξήσει τις πιθανότητες
ξαφνικής κατάρρευσης
στις τιμές των
περιουσιακών στοιχείων
και των δανείων.
«Η πιθανότητα μιας
στιγμής Minsky στις
αγορές και τη
γεωπολιτική έχει
αυξηθεί», έγραψε.
«Ακόμη και αν οι
κεντρικοί τραπεζίτες
περιορίσουν επιτυχώς τη
μετάδοση, οι πιστωτικοί
όροι φαίνεται ότι θα
σφίξουν πιο γρήγορα λόγω
της πίεσης τόσο από τις
αγορές όσο και από τις
ρυθμιστικές αρχές». |