--------------------

Στις 4 Απριλίου, κάθισα στο μεγάλο στρογγυλό τραπέζι μέσα στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και χειροκρότησα καθώς η Φινλανδία έγινε επίσημα δεκτή στην συμμαχία. Είμαι χαρούμενος για τους Φινλανδούς φίλους μου, και χαιρετίζω αυτή τη μετατόπιση στις τεκτονικές πλάκες της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Αλλά η χώρα μου, η Ουκρανία, δεν είναι ακόμη μέλος του ΝΑΤΟ, και αυτή η μετατόπιση δεν θα ολοκληρωθεί μέχρι να γίνει. Ευτυχώς για εμάς, οι τροχοί της ιστορίας γυρίζουν και δεν μπορεί κανείς να κάνει τίποτα για να τους σταματήσει.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι κάτι περισσότερο από το να σκοτώνει Ουκρανούς και να κλέβει την γη μας. Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προσπαθεί να καταστρέψει τα ίδια τα θεμέλια της ευρωπαϊκής τάξης ασφάλειας που σχηματίστηκε μετά το 1945. Γι' αυτό και το διακύβευμα είναι τόσο μεγάλο, όχι μόνο για την Ουκρανία αλλά για ολόκληρη την ευρω-ατλαντική κοινότητα.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, και ο Ουκρανός πρόεδρος, Volodymyr Zelensky, στο Κίεβο της Ουκρανίας, τον Απρίλιο του 2023. Alina Yarysh / Reuters
 

-------------------------------------------

Η Ουκρανία δεν επέλεξε αυτήν τη μάχη. Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ. Η Ρωσία ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο. Αλλά εναπόκειται στην Ουκρανία και τους Δυτικούς εταίρους της να θέσουν τέλος στην σύγκρουση, κερδίζοντας μια δίκαιη νίκη που να εγγυάται την ειρήνη και την σταθερότητα στην Ευρώπη για τις επόμενες γενιές.

Για να γίνει αυτό απαιτείται η αποδοχή του αναπόφευκτου: ότι η Ουκρανία θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, και νωρίτερα παρά αργότερα. Είναι καιρός η συμμαχία να σταματήσει τις δικαιολογίες και να ξεκινήσει την διαδικασία που οδηγεί στην τελική ένταξη της Ουκρανίας, δείχνοντας στον Πούτιν ότι έχει ήδη αποτύχει και αναγκάζοντάς τον να μετριάσει τις φιλοδοξίες του. Καθ’ όλη την διάρκεια αυτού του πολέμου, δείξαμε ότι είμαστε περισσότερο από έτοιμοι για ένταξη και ότι έχουμε πολλά να προσφέρουμε στην συμμαχία. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια σαφής γραπτή δήλωση από τους συμμάχους που να χαράσσει τον δρόμο προς την ένταξη.

ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΕΣ, ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΕΣ

Ως η πιο επιτυχημένη αμυντική συμμαχία στην ιστορία, το ΝΑΤΟ είναι και εγγυητής της ασφάλειας και έκφραση ενός κοινού πολιτικού μέλλοντος. Αλλά η δύναμη της συμμαχίας πηγάζει από την πολιτική βούληση των μελών της, η οποία λείπει οδυνηρά όταν πρόκειται για την αποδοχή της Ουκρανίας [ως μέλος].

Στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το 2008 στο Βουκουρέστι, τα μέλη συμφώνησαν να καταστήσουν στόχο την ένταξη της Ουκρανίας, αλλά αφιέρωσαν περισσότερο χρόνο σηματοδοτώντας στην Ρωσία ότι αυτό δεν θα συμβεί (τουλάχιστον σε οποιοδήποτε σημείο στο άμεσο μέλλον) παρά να λάβουν πρακτικά βήματα για να το κάνουν πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, η συμμαχία εξέφρασε την βούλησή της να κρατήσει την πόρτα της ένταξης ανοιχτή, αλλά μόνο με την παραδοχή ότι η Ουκρανία δεν θα σκίαζε το κατώφλι του ΝΑΤΟ σύντομα. Τρεις πολέμους αργότερα —στην Γεωργία το 2008, στην Ουκρανία το 2014, και τώρα ξανά στην Ουκρανία— είναι ξεκάθαρο ότι η ασάφεια είναι ο καλύτερος σύμμαχος του Πούτιν.

Στα 15 χρόνια από την σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου, η Ουκρανία έχει ακούσει πολλά επιχειρήματα σχετικά με το γιατί δεν μπορεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Τα μέλη της Συμμαχίας ισχυρίστηκαν ότι η αποδοχή νέων μελών που μοιράζονται σύνορα με την Ρωσία θα μπορούσε να προκαλέσει τη Μόσχα. Αυτό το επιχείρημα ήταν πάντα λάθος, αλλά το να το επαναλάβω τώρα είναι αστείο. Την εποχή που η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία το 2014, η Ουκρανία ήταν επίσημα μια αδέσμευτη χώρα χωρίς φιλοδοξία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Το 2022, όταν η Ρωσία ξεκίνησε την τρομερή ολοκληρωτική εισβολή της, το ΝΑΤΟ δεν είχε ακόμη ανοίξει έναν πραγματικό δρόμο για την ένταξη της Ουκρανίας. Καθώς γράφω αυτές τις γραμμές, μια σειρήνα αεροπορικής επιδρομής ηχεί στο Κίεβο και η Ρωσία βρίσκεται στη μέση μιας πολύμηνης επίθεσης στην πόλη Μπαχμούτ. Η Μόσχα ετοιμάζεται επίσης να αποκρούσει μια σειρά από αντεπιθέσεις της Ουκρανίας. Έχω λοιπόν μια απλή απάντηση σε όποιον υποστηρίζει ότι η αποδοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα προκαλούσε την Ρωσία: Είστε σοβαροί;

Παραδόξως, οι αντίπαλοι της ένταξης της Ουκρανίας συνέχισαν να προβάλλουν αυτό το επιχείρημα ακόμη και μετά από περισσότερο από έναν χρόνο ολοκληρωτικού πολέμου. Ωστόσο, η ένταξη της Φινλανδίας καταδεικνύει μια για πάντα γιατί το επιχείρημα δεν αντέχει. Η Ρωσία απάντησε στην πιο πρόσφατη διεύρυνση του ΝΑΤΟ -που βάζει ένα μέλος απευθείας στα σύνορα της Ρωσίας- όχι επικρίνοντας την Φινλανδία αλλά υποβαθμίζοντας την σημασία της ένταξης της χώρας, προφανώς για να αποφύγει την ανάδειξη της δικής της αποτυχίας να κρατήσει το Ελσίνκι έξω από την συμμαχία.

Όσοι αντιτίθενται στην ένταξη της Ουκρανίας έχουν επίσης υποστηρίξει ότι η ίδια η Ουκρανία είναι διχασμένη ως προς το αν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Στο παρελθόν αυτό ίσχυε, αλλά όχι πλέον. Οι Ουκρανοί υποστηρίζουν σταθερά την ένταξη στην συμμαχία από το 2014, όταν η Ρωσία κατέλαβε παράνομα την Κριμαία και πυροδότησε πόλεμο στο Ντονμπάς. Το 2019, η Ουκρανία τροποποίησε επίσημα το σύνταγμά της για να κατοχυρώσει την δέσμευσή της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Η συντριπτική πλειονότητα των Ουκρανών —82%, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Φεβρουαρίου 2023 από το Διεθνές Ρεπουμπλικανικό Ινστιτούτο— υποστηρίζει τώρα την ένταξη. Και δεν υπάρχει πλέον περιφερειακός διχασμός στο θέμα: η πλειοψηφία των Ουκρανών είναι υπέρ του ΝΑΤΟ σε όλα τα μέρη της χώρας.

Οι κάτοικοι των χωρών του ΝΑΤΟ βλέπουν όλο και περισσότερο την Ουκρανία ως μέρος της ευρύτερης κοινότητάς τους. Σύμφωνα με μια πανευρωπαϊκή έρευνα που διεξήχθη τον Φεβρουάριο του 2023, το 68% των πολιτών της ΕΕ θεωρούν την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία επίθεση στην Ευρώπη στο σύνολό της. Αυτή είναι η άποψη του 80% των Πολωνών και των Ισπανών, του 70% των Ολλανδών και του 65% των Γερμανών και των Γάλλων. Τόσο οι ηγέτες των περισσότερων χωρών του ΝΑΤΟ όσο και το κοινό τους βλέπουν την Ουκρανία ως αναπόσπαστο μέρος της Δυτικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας. Είναι καιρός να ενεργήσουμε με βάση αυτές τις πεποιθήσεις.

Το νεότερο επιχείρημα κατά της ένταξης της Ουκρανίας είναι ότι το ζήτημα διχάζει την συμμαχία. Αλλά στην Ευρώπη, η ίδια αντίρρηση προβλήθηκε από εκείνους που επιδιώκουν να εμποδίσουν την πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πριν από λίγο περισσότερο από ένα χρόνο, μας είπαν ότι η ΕΕ διχάστηκε σχετικά με το αν θα χορηγήσει στην Ουκρανία το καθεστώς υποψήφιας χώρας. Τον Ιούνιο του 2022, ωστόσο, και τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ υποστήριξαν την χορήγηση αυτού του καθεστώτος στην Ουκρανία, δίνοντας στο μπλοκ μια νέα αίσθηση ενότητας, σκοπού, και δύναμης. Το ίδιο θα συμβεί και στο ΝΑΤΟ όταν ληφθεί απόφαση για την πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη.

Η ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας έχει αναζωογονήσει την συμμαχία και της έχει δώσει έναν νέο λόγο ύπαρξης. Η Φινλανδία προσχώρησε αφού έλυσε τις διαφορές της με τις χώρες του ΝΑΤΟ. Η Σουηδία θα ακολουθήσει το παράδειγμά της και η Ουκρανία μπορεί επίσης. Είναι απλώς θέμα πολιτικής βούλησης. Αν επικεντρωθούμε στον διχασμό, θα είμαστε διχασμένοι. Αλλά αν αναζητήσουμε πρακτικές λύσεις, το ΝΑΤΟ θα είναι ισχυρότερο και πιο ενοποιημένο. Είναι καιρός να εγκαταλείψουμε αυτή την δικαιολογία και επιτέλους να αποδεχθούμε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική της αποδοχής της Ουκρανίας, εάν ο στόχος του ΝΑΤΟ είναι να διασφαλίσει την ασφάλεια της ευρω-ατλαντικής κοινότητας.

Δεν αμφισβητώ την τρέχουσα δέσμευση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Τα μέλη της Συμμαχίας έχουν παράσχει ζωτική βοήθεια στο Κίεβο από την αρχή της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας. Αλλά αμφισβητώ την στρατηγική του ΝΑΤΟ όταν πρόκειται για την Ουκρανία και τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια του ευρω-ατλαντικού χώρου. Ο φόβος έχει θολώσει την κρίση της συμμαχίας, οδηγώντας την να υιοθετήσει μια υπερβολικά επιφυλακτική στρατηγική που είχε σοβαρές συνέπειες για χιλιάδες Ουκρανούς οι οποίοι έχουν απαχθεί, βιαστεί, βασανιστεί, εκτοπιστεί, ή σκοτωθεί. Η ελαττωματική στρατηγική του ΝΑΤΟ επέτρεψε επίσης στην Ρωσία να υπονομεύσει την ασφάλεια της Δύσης με κυβερνοεπιθέσεις, κατασκοπεία, και πολιτική παρέμβαση.

Οι σημερινοί ηγέτες των χωρών του ΝΑΤΟ δεν πήραν τις άστοχες αποφάσεις που μας έφεραν εδώ, αλλά μπορούν να πάρουν την τολμηρή απόφαση να επεκτείνουν την συμμαχία και έτσι να διαφυλάξουν τον ευρω-ατλαντικό [χώρο]. Το να αφήσουμε την Ουκρανία εκτεθειμένη θα οδηγήσει μόνο σε περαιτέρω αστάθεια και ρωσική επιθετικότητα.

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙ

Η Ουκρανία επιδιώκει την ένταξη στο ΝΑΤΟ και μαζί της την προστασία του Άρθρου 5, το οποίο απαιτεί από τα μέλη να αντιμετωπίζουν μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσότερων μελών στην Ευρώπη ή την Βόρεια Αμερική ως επίθεση εναντίον όλων και «να αναλαμβάνουν τα μέτρα που κρίνονται αναγκαία, συμπεριλαμβανομένων της χρήση ένοπλης βίας, για την αποκατάσταση και διατήρηση της ασφάλειας της περιοχής του Βόρειου Ατλαντικού». Ποιος στην θέση μας δεν θα επιζητούσε τέτοιες προστασίες; Είμαστε όμως ρεαλιστές. Δεν επιδιώκουμε να σύρουμε τις Ηνωμένες Πολιτείες ή άλλες χώρες του ΝΑΤΟ σε πόλεμο. Αυτός είναι ο πόλεμός μας και τον πολεμάμε με επιτυχία με την γενναιόδωρη υποστήριξη των εταίρων και των συμμάχων μας.

Δεν έχουμε ζητήσει ποτέ από κανέναν άλλον να βάλει στρατιώτες επί του πεδίου και δεν σκοπεύουμε να υποβάλουμε τέτοιο αίτημα. Δεν αναζητούμε ένα μαγικό ραβδί που θα τερματίσει ως εκ θαύματος τον πόλεμο και θα εξαλείψει την ανάγκη να τον κερδίσουμε στο πεδίο της μάχης. Αυτό που ζητάμε είναι ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Στην επικείμενη σύνοδο κορυφής της συμμαχίας στο Βίλνιους της Λιθουανίας, τα μέλη του ΝΑΤΟ θα πρέπει να στείλουν γραπτό σήμα στην Ρωσία ότι το παιχνίδι τελείωσε: η Ουκρανία είναι μέρος της Δύσης, βρίσκεται στο κατώφλι του ΝΑΤΟ και σύντομα θα περάσει από την πόρτα. Για να αποφευχθούν τυχόν παρεξηγήσεις, εμείς στην Ουκρανία δεν μιλάμε για άμεση ένταξη στην σύνοδο κορυφής του Βίλνιους αλλά για να κάνουν οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ ένα ιστορικό βήμα προς την αποδοχή της χώρας.

Δεν υπάρχει ανάγκη για σχέδιο δράσης για την ένταξη που θα καθόριζε ορισμένα σημεία αναφοράς που πρέπει να πληροί η χώρα πριν από την προσχώρηση. Η Φινλανδία και η Σουηδία απέδειξαν ότι τέτοια προγράμματα είναι περιττά και η Ουκρανία έχει περισσότερα από τα προσόντα για ένταξη. Ήρθε η ώρα να προσφέρουμε σαφήνεια αντί να επαναλαμβάνουμε την πολιτική των ανοιχτών θυρών και να αφήνουμε τον Πούτιν να εκμεταλλεύεται την ασάφειά της. Το ΝΑΤΟ πρέπει να αντισταθεί στον πειρασμό να υποβάλει πρόσθετες απαιτήσεις προς την Ουκρανία που θα καθυστερούσαν περαιτέρω την ένταξή της.

Αντίθετα, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να λάβει μια πολιτική απόφαση για να υποβάλει ένα χρονοδιάγραμμα για την ένταξη της Ουκρανίας, είτε στην σύνοδο κορυφής του Βίλνιους είτε μέχρι το τέλος του 2023. Η ένταξη θα είναι μια διαδικασία, και η επίτευξη του απώτερου στόχου της ένταξης της Ουκρανίας στην συμμαχία θα εξαρτηθεί από την κατάσταση ασφαλείας, αλλά αυτή η διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει χωρίς καθυστέρηση.

Θα ήταν λογικό τα μέλη του ΝΑΤΟ να αποφασίσουν τι είδους εγγυήσεις ασφαλείας θέλουν να προσφέρουν στην Ουκρανία αυτή την στιγμή, εκκρεμούσης της προσχώρησης, και ποιες από αυτές τις εγγυήσεις θα συνεχίσουν να ισχύουν αφότου η Ουκρανία γίνει σύμμαχος του ΝΑΤΟ (επιπλέον αυτών που κατοχυρώνονται στην Συνθήκη του ΝΑΤΟ). Ωστόσο, εάν το ΝΑΤΟ αποτύχει να δράσει στην σύνοδο κορυφής του Βίλνιους, θα συνεχίσει να κουβαλά τη ντροπή του Βουκουρεστίου. Η ώρα για δράση είναι τώρα.

ΚΕΡΔΟΣ, ΟΧΙ ΖΗΜΙΑ

Η Ουκρανία έχει πολλά να κερδίσει από το ΝΑΤΟ, αλλά έχει επίσης πολλά να προσφέρει σε αντάλλαγμα. Η Ουκρανία υπερασπίζεται ολόκληρη την ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ και μοιράζεται ό,τι μαθαίνει με τα μέλη της συμμαχίας. Για παράδειγμα, ο ουκρανικός στρατός έχει δείξει ότι παρόλο που η αρχή του ΝΑΤΟ περί αποκέντρωσης -η οποία εκχωρεί την εξουσία λήψης αποφάσεων σε υφισταμένους- λειτουργεί καλά με μικρές μονάδες επαγγελματιών στρατιωτών και μισθοφόρων, δεν ταιριάζει σε έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας στον οποίο επιστρατευμένοι στρατιώτες αποτελούν έως και το 70% των μονάδων. Η εμπειρία της Ουκρανίας έχει επίσης δείξει ότι, σε αντίθεση με τις πρακτικές του ΝΑΤΟ, οι διοικητές που εκπαιδεύουν μονάδες θα πρέπει να είναι οι ίδιοι διοικητές που οδηγούν αυτές τις μονάδες στη μάχη. Άλλα μαθήματα που έχει διδάξει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ περιλαμβάνουν την αξία της καινοτομίας, της ευρηματικότητας, της τοπικής πρωτοβουλίας, της πολιτικής υποστήριξης για τον στρατό, και της πολιτικής άμυνας.

Κατά την διάρκεια του πολέμου, η Ουκρανία συνέβαλε στην ενίσχυση των κανόνων, των προτύπων, και των διαδικασιών του ΝΑΤΟ, βελτιώνοντας την ικανότητα της συμμαχίας να πολεμά σύγχρονους πολέμους υψηλής έντασης. Η Ουκρανία διαθέτει επίσης απαράμιλλη εμπειρία στην αντιμετώπιση υβριδικών απειλών, στην διεξαγωγή πληροφοριακού πολέμου, και στην διασφάλιση της ανθεκτικότητας των κρατικών θεσμών και των κρίσιμων υποδομών. Σήμερα, εκατομμύρια Ουκρανοί ακονίζουν τις δεξιότητές τους στον πιο αιματηρό πόλεμο της Ευρώπης του 21ου αιώνα. Αύριο, θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις δεξιότητες για να ενισχύσουν την συλλογική ασφάλεια του ΝΑΤΟ.

Ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί η ευρω-ατλαντική ασφάλεια είναι να καλωσοριστεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ. Πολιτικοί, διπλωμάτες, και αναλυτές μπορούν πάντα να υπολογίζονται ότι θα φέρουν νέα επιχειρήματα για να μένει η Ουκρανία εκτός συμμαχίας, όπως κάνουν εδώ και χρόνια. Τα καλά νέα είναι ότι κάθε νέο επιχείρημα είναι πιο αδύναμο από το προηγούμενο. Τα κακά νέα είναι ότι το να χρειάζεται συνεχώς να τους διαψεύδουμε σπαταλά πολύτιμο χρόνο σε βάρος της ασφάλειας των ανθρώπων. Η Ουκρανία χρειάζεται το ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ χρειάζεται την Ουκρανία.

Ο DMYTRO KULEBA είναι υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας.

Foreign Affairs

https://foreignaffairs.gr/articles/74123/dmytro-kuleba/giati-to-nato-prepei-na-kanei-melos-toy-tin-oykrania?page=show

https://www.foreignaffairs.com/ukraine/why-nato-must-admit-ukraine