Ενώ τα υψηλότερα επιτόκια έχουν βοηθήσει να μειωθούν οι τιμές των ακινήτων σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, η στέγαση παραμένει πιο ακριβή από ό,τι πριν από την πανδημία — ακόμα και πριν ληφθεί υπόψη το υψηλότερο κόστος δανεισμού. Στις ΗΠΑ, οι τιμές των κατοικιών έχουν εκτοξευθεί παρά τις αυξήσεις των επιτοκίων. Σχεδόν το 60% των ερωτηθέντων στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου δήλωσε ότι ήταν δυσαρεστημένο με την προσφορά προσιτής στέγασης. Εν τω μεταξύ, τα ενοίκια έχουν εκτιναχθεί σε μια εποχή όπου οι υψηλότερες τιμές για άλλα βασικά αγαθά, όπως τα τρόφιμα και τα καύσιμα, μειώνουν τα διαθέσιμα εισοδήματα.

Όπως γράφουν οι Financial Times, οι ερευνητές εν μέρει «κατηγορούν» την έλλειψη κατασκευής νέων κατοικιών για την κρίση προσιτότητας. «Βασικά, δεν έχουμε χτίσει αρκετά», δήλωσε ο Willem Adema, ανώτερος οικονομολόγος στη Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής του ΟΟΣΑ, προσθέτοντας ότι οι κατασκευαστές συχνά στοχεύουν σε πλουσιότερα νοικοκυριά, επιδεινώνοντας την πίεση σε εκείνους με χαμηλότερα εισοδήματα. Ο Andrew Wishart, αναλυτής της Capital Economics, δήλωσε: «Οι πληθυσμιακές τάσεις μπορούν να κινηθούν πολύ πιο γρήγορα από ό,τι μπορείτε να αλλάξετε την προσφορά στέγασης».

Η δυσαρέσκεια για την προσιτή στέγαση έχει αυξηθεί σε πολλές πλούσιες χώρες
Ποσοστό του πληθυσμού που είναι δυσαρεστημένο με τη διαθεσιμότητα οικονομικά προσιτής κατοικίας (%)

Η δυσαρέσκεια για τη στέγαση αναμένεται να παίξει σημαντικό ρόλο στις εκλογές φέτος, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, όπου οι ψηφοφόροι θα πάνε στις κάλπες τον Νοέμβριο. Η μέση τιμή σπιτιού είναι τώρα σχεδόν 38% υψηλότερη από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν τον Ιανουάριο του 2021, σύμφωνα με τον δείκτη Case-Shiller.

Οι τιμές των κατοικιών στις χώρες του ΟΟΣΑ παραμένουν αυξημένες
Ονομαστικός δείκτης τιμών κατοικιών, 2015=100

Έρευνα του Κοινού Κέντρου Σπουδών Στέγασης του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ έδειξε ότι το μηνιαίο κόστος για ένα σπίτι μεσαίας τιμής με ένα δάνειο χαμηλής προκαταβολής, όπως προτιμάται από τους νέους αγοραστές, είναι τώρα $3.096 — σε σύγκριση με περίπου $2.000 τον Ιανουάριο του 2021. Εν τω μεταξύ, πολλοί υφιστάμενοι ιδιοκτήτες κατοικιών έχουν κλειδώσει 30ετή στεγαστικά δάνεια με εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια, και συνολικά πληρώνουν λιγότερα για την εξυπηρέτηση χρέους ως ποσοστό του εισοδήματος από οποιαδήποτε άλλη εποχή από το 1980, σύμφωνα με το Χάρβαρντ.

Τα δεδομένα του Gallup, που βασίζονται σε απαντήσεις από περισσότερους από 37.000 ανθρώπους στις 37 χώρες που αποτελούν το κλαμπ των πλούσιων κρατών του ΟΟΣΑ, δείχνουν ότι η δυσαρέσκεια για την προσιτότητα στέγασης είναι υψηλότερη μεταξύ των ατόμων κάτω των 30 και εκείνων ηλικίας 30 έως 49, πολλοί από τους οποίους ενδέχεται να προσπαθούν να ανέβουν στη σκάλα ιδιοκτησίας. Περίπου το 44% των ατόμων άνω των 50 ήταν δυσαρεστημένοι με τη στέγαση στις χώρες του ΟΟΣΑ, αλλά το ποσοστό ανέβηκε στο 55% για τα άτομα κάτω των 30 και στο 56% για εκείνους ηλικίας 30 έως 49.

Στην Αγγλία, οι τιμές των κατοικιών είναι τώρα οκταπλάσιες του μέσου ετήσιου μισθού, σύμφωνα με επίσημες στατιστικές. Αυτό είναι περισσότερο από διπλάσιο του ποσοστού που παρατηρήθηκε όταν ανέλαβε η τελευταία κυβέρνηση των Εργατικών το 1997. Ο αριθμός των νοικοκυριών που ζουν σε προσωρινά καταλύματα στην Αγγλία βρίσκεται επίσης σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Περίπου το 30% του πληθυσμού στις πλούσιες χώρες είναι δυσαρεστημένο με το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, την εκπαίδευση και τις δημόσιες συγκοινωνίες. Η δυσαρέσκεια με το βιοτικό επίπεδο αυξήθηκε το 2023, αλλά μόνο ελαφρώς, αυξάνοντας από το 24% στο 25%.

Η στέγαση και οι δημόσιες υπηρεσίες αποτελούν βασικές πηγές δυσαρέσκειας
Ποσοστό των ερωτηθέντων του ΟΟΣΑ που είναι δυσαρεστημένοι το 2023, ανά θέμα (%)

Η Παγκόσμια Έρευνα Gallup συντάσσεται ετησίως, με την έρευνα του 2023 να βασίζεται σε απαντήσεις από 145.702 ανθρώπους σε 142 χώρες και να σταθμίζεται ανάλογα με τον πληθυσμό.

Ορισμένες χώρες, όπου τα στοιχεία για το 2024 είναι ήδη διαθέσιμα, έχουν δείξει περαιτέρω αύξηση της δυσαρέσκειας για τη στέγαση φέτος. Στη Γερμανία, το ποσοστό των δυσαρεστημένων με τη διαθεσιμότητα προσιτής στέγασης αυξήθηκε σε νέο υψηλό 46%, από 42% το 2023 και περισσότερο από διπλάσιο σε σχέση με τα επίπεδα έως το 2012. Στην Ισπανία, το ποσοστό των δυσαρεστημένων με τη στέγαση αυξήθηκε στο 62% το 2024, το υψηλότερο από την οικονομική κρίση.

Πηγή: Financial Times