Η μεταρρύθμιση ανταποκρίνεται στις τρέχουσες πιέσεις υπό τις οποίες λειτουργούν τα τελωνεία της Ε.Ε., όπως η τεράστια αύξηση του όγκου των εμπορικών συναλλαγών, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου, ο ταχέως αυξανόμενος αριθμός προτύπων της Ε.Ε., που πρέπει να αποτελούν αντικείμενο ελέγχου στα σύνορα, καθώς και η μεταβαλλόμενη γεωπολιτική πραγματικότητα και οι κρίσεις.

Στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού, η μεταρρύθμιση θα περιορίσει τις επαχθείς τελωνειακές διαδικασίες, αντικαθιστώντας τις παραδοσιακές διεργασίες με μια “εξυπνότερη” προσέγγιση, βάσει δεδομένων όσον αφορά την επιτήρηση των εισαγωγών στα ευρωπαϊκά τελωνεία.

Ταυτόχρονα, οι τελωνειακές αρχές θα αποκτήσουν τα κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία και τους απαραίτητους πόρους, ώστε να αξιολογούν σωστά και να σταματούν τις εισαγωγές, που ενέχουν πραγματικούς κινδύνους για την Ε.Ε., τους πολίτες της και την οικονομία της.

Ήδη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για τη μεταρρύθμιση, που έχει ως στόχο να απλουστεύσει σε μεγάλο βαθμό τις τελωνειακές διαδικασίες για τις επιχειρήσεις, ιδίως για τους πλέον αξιόπιστους εμπόρους.

Πώς θα γίνουν «έξυπνα» τα τελωνεία

Η μεταρρύθμιση απλουστεύει και εξορθολογίζει τις τελωνειακές απαιτήσεις υποβολής στοιχείων για τους εμπόρους. Για παράδειγμα, μειώνοντας τον χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση των διαδικασιών εισαγωγής, παρέχοντας μία ενιαία διεπαφή και διευκολύνοντας την περαιτέρω χρήση των δεδομένων.

Οι επιχειρήσεις, που επιθυμούν να μεταφέρουν εμπορεύματα στην Ε.Ε., θα μπορούν να καταγράφουν όλες τις πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα και τις αλυσίδες εφοδιασμού τους σε ένα ενιαίο διαδικτυακό περιβάλλον: στον νέο τελωνειακό κόμβο δεδομένων της Ε.Ε.

Αυτή η τεχνολογία αιχμής θα συγκεντρώνει τα δεδομένα που παρέχουν οι επιχειρήσεις και - μέσω της εκμάθησης μηχανής, της τεχνητής νοημοσύνης και της ανθρώπινης παρέμβασης - θα παρέχει στις αρχές μια επισκόπηση 360 μοιρών, όσον αφορά τις αλυσίδες εφοδιασμού και την κυκλοφορία των αγαθών.

Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αλληλοεπιδρούν μόνο με μία ενιαία πύλη κατά την υποβολή των τελωνειακών τους πληροφοριών και θα πρέπει να υποβάλλουν δεδομένα μόνο μία φορά για πολλαπλές αποστολές. 

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν οι επιχειρηματικές διαδικασίες και οι αλυσίδες εφοδιασμού είναι απολύτως διαφανείς, οι πλέον έμπιστοι έμποροι, οι έμποροι “Trust and Check” (εμπιστοσύνη και έλεγχος), θα μπορούν να θέτουν τα εμπορεύματά τους σε κυκλοφορία στην Ε.Ε. χωρίς καμία ενεργή τελωνειακή παρέμβαση.

Με αυτόν τον τρόπο, συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου της Προέδρου κ. φον ντερ Λάιεν όσον αφορά τη μείωση των επιβαρύνσεων αυτών κατά 25%, χωρίς να υπονομεύονται οι σχετικοί στόχοι πολιτικής.

Τελωνειακός κόμβος δεδομένων

Η νέα τελωνειακή αρχή της Ε.Ε. θα επιβλέπει τον τελωνειακό κόμβο δεδομένων της Ε.Ε., ο οποίος θα λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη του νέου συστήματος. Με την πάροδο του χρόνου, ο κόμβος δεδομένων θα αντικαταστήσει την υφιστάμενη τελωνειακή υποδομή ΤΠ στα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Ο τελωνειακός κόμβος δεδομένων της Ε.Ε. θα επιτρέψει την εισαγωγή εμπορευμάτων στην Ε.Ε. με ελάχιστη τελωνειακή παρέμβαση, χωρίς να υποβαθμίζονται οι απαιτήσεις ασφάλειας, προστασίας ή καταπολέμησης της απάτης.

Σύμφωνα με τις προτάσεις, ο κόμβος δεδομένων θα ανοίξει για αποστολές ηλεκτρονικού εμπορίου το 2028, ενώ θα ακολουθήσουν (σε προαιρετική βάση) άλλοι εισαγωγείς το 2032, με αποτέλεσμα άμεσα οφέλη και απλουστεύσεις.

Οι έμποροι “Trust and Check” θα μπορούν, επίσης, να εκτελωνίζουν όλες τις εισαγωγές τους στις τελωνειακές αρχές του κράτους-μέλους στο οποίο είναι εγκατεστημένοι, ανεξαρτήτως του σημείου εισόδου των εμπορευμάτων στην Ε.Ε.

Η επανεξέταση του 2035 θα αξιολογήσει κατά πόσον η δυνατότητα αυτή μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους εμπόρους, όταν ο κόμβος θα είναι υποχρεωτικός, από το 2038 και μετά.

“Έξυπνοι” τελωνειακοί έλεγχοι

Το προτεινόμενο νέο σύστημα θα δώσει στις τελωνειακές αρχές μια σφαιρική εικόνα των αλυσίδων εφοδιασμού και των διαδικασιών παραγωγής των εμπορευμάτων, που εισέρχονται στην Ε.Ε. Όλα τα κράτη- μέλη θα έχουν πρόσβαση σε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο και θα μπορούν να συγκεντρώνουν πληροφορίες, ώστε να ανταποκρίνονται με μεγαλύτερη ταχύτητα, συνέπεια και αποτελεσματικότητα στους κινδύνους.

Η τεχνητή νοημοσύνη θα χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση και την παρακολούθηση των δεδομένων, καθώς και για την πρόβλεψη προβλημάτων, πριν ακόμη τα εμπορεύματα ξεκινήσουν το ταξίδι τους προς την Ε.Ε.

Αυτό θα επιτρέψει στις τελωνειακές αρχές της Ε.Ε. να επικεντρώσουν τις προσπάθειες και τους πόρους τους εκεί όπου χρειάζονται περισσότερο: στην παρεμπόδιση της εισόδου στην Ένωση μη ασφαλών ή παράνομων εμπορευμάτων. Θα συμβάλει, επίσης, στη διασφάλιση της ορθής είσπραξης δασμών και φόρων, προς όφελος των εθνικών προϋπολογισμών και του προϋπολογισμού της Ε.Ε.

Online πλατφόρμες

Με τη μεταρρύθμιση, οι online πλατφόρμες καθίστανται βασικοί παράγοντες που θα διασφαλίζουν ότι τα εμπορεύματα, που πωλούνται διαδικτυακά στην Ε.Ε., συμμορφώνονται με όλες τις τελωνειακές υποχρεώσεις. Αυτό συνιστά σημαντική απόκλιση από το ισχύον τελωνειακό σύστημα, βάσει του οποίου η ευθύνη βαρύνει τους μεμονωμένους καταναλωτές και μεταφορείς. 

Οι πλατφόρμες θα είναι υπεύθυνες για τη διασφάλιση της καταβολής των τελωνειακών δασμών και του ΦΠΑ κατά την αγορά και ως εκ τούτου, οι καταναλωτές δεν θα βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με κρυφές χρεώσεις ή απρόβλεπτα τελωνειακά έγγραφα κατά την άφιξη του δέματος.

Με τις διαδικτυακές πλατφόρμες ως επίσημους εισαγωγείς, οι καταναλωτές και οι καταναλώτριες της Ε.Ε. μπορούν να έχουν τη βεβαιότητα ότι έχουν καταβληθεί όλοι οι δασμοί και ότι οι αγορές τους είναι ασφαλείς και σύμφωνες με τα πρότυπα της Ε.Ε. για το περιβάλλον, την ασφάλεια και τη δεοντολογία.

Η μεταρρύθμιση απλουστεύει, επίσης, τον υπολογισμό των τελωνειακών δασμών για τα συνηθέστερα εμπορεύματα χαμηλής αξίας, που αγοράζονται από χώρες εκτός της Ε.Ε., με αποτέλεσμα να μειώνονται οι χιλιάδες πιθανές κατηγορίες τελωνειακών δασμών σε τέσσερις μόνο.

Αυτό θα διευκολύνει πολύ τον υπολογισμό των τελωνειακών δασμών για τα μικρά δέματα και θα βοηθήσει τόσο τις πλατφόρμες, όσο και τις τελωνειακές αρχές, να διαχειρίζονται καλύτερα τις αγορές μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου που εισέρχονται στην Ε.Ε., των οποίων ο αριθμός ανέρχεται σε ένα δισεκατομμύριο κάθε χρόνο.

Θα εξαλείψει, επίσης, το ενδεχόμενο απάτης. Το νέο, ειδικά προσαρμοσμένο καθεστώς ηλεκτρονικού εμπορίου αναμένεται να αποφέρει πρόσθετα τελωνειακά έσοδα ύψους €1 δισ. ετησίως.