Μην σας παραξενεύει. Οι  θεματοφύλακες της αντιμονοπωλιακής πολιτικής μπορεί να υπερέβαλαν τα τελευταία χρόνια στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τις μεγάλες επιχειρήσεις. Ωστόσο, εδώ και χρόνια, οι κατεστημένες εταιρείες μεγάλης τεχνολογίας στη Silicon Valley και αλλού έχουν δείξει μια εξίσου διαβόητη τάση να καμαρώνουν ξεδιάντροπα για τους ψηφιακούς τομείς που έχουν κατακτήσει. Αυτό που έχει όμως ενδιαφέρον είναι η ταχύτητα με την οποία λειτουργούν οι αντιμονοπωλιακές αρχές. Ιστορικά, τέτοιες έρευνες τείνουν να είναι δαιδαλώδεις. Χρειάστηκαν 40 χρόνια για το Ανώτατο Δικαστήριο να διατάξει την E.I. Du Pont de Nemours, μια μεγάλη αμερικανική χημική εταιρεία, να εκχωρήσει το αντιανταγωνιστικό μερίδιό της στη General Motors, το οποίο άρχισε να αποκτά το 1917, όταν η GM ήταν μια νεοσύστατη αυτοκινητοβιομηχανία. Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC), μια αμερικανική αντιμονοπωλιακή υπηρεσία, εξακολουθεί να εμπλέκεται σε μια μάχη με τη Meta, τον γίγαντα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για να ακυρώσει τις εξαγορές του Instagram και του WhatsApp από το Facebook, που έγιναν πριν από 12 και δέκα χρόνια αντίστοιχα.

Αυτή τη φορά, αντί να περιμένουν μέχρι να ολοκληρωθούν οι συμφωνίες και να ρυθμιστούν οι αγορές, προτίμησαν να είναι ευέλικτοι. Τώρα οι θεματοφύλακες της αντιμονοπωλιακής πολιτικής προσπαθούν να κινηθούν γρήγορα και προληπτικά.

Σε γενικές γραμμές, οι αρχές έχουν δύο τομείς για τους οποίους ανησυχούν. Ο πρώτος αφορά το κατά πόσον οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο προσπαθούν να δεσμεύσουν τις επιχειρήσεις στα προϊόντα τους με τρόπους που δεν ευνοούν τον ανταγωνισμό. Ο δεύτερος αφορά τον έλεγχο: μήπως ορισμένες από τις μεγαλύτερες επενδύσεις στη δημιουργική ΤΝ είναι τεχνηέντως συγκαλυμμένες εξαγορές που αποσκοπούν στο να παρακάμψουν την αντιμονοπωλιακή εξέταση; Η Nvidia ελέγχεται για το πρώτο θέμα. Πρόσφατα μπήκε στο στόχαστρο του αμερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο διερευνά ισχυρισμούς ότι εγκλωβίζει τους χρήστες των μονάδων επεξεργασίας γραφικών της (GPUs) στο λογισμικό της και ότι η έλλειψη GPUs είναι αποτέλεσμα αντι-ανταγωνιστικής συμπεριφοράς. Η Nvidia αρνήθηκε να σχολιάσει.

Όσον αφορά τη Microsoft, η προσοχή είναι περισσότερο στραμμένη στη δεύτερη κατηγορία. Η FTC έχει ξεκινήσει έρευνα για την επένδυση 13 δισ. δολαρίων της εταιρείας παροχής λογισμικού στην OpenAI, η οποία της δίνει μερίδιο 49% των κερδών. Διερευνά επίσης την πρόσληψη από τη Microsoft τον Μάρτιο του μεγαλύτερου μέρους του προσωπικού της Inflection, ενός ανταγωνιστή της OpenAI (η πιο σημαντική πρόσληψη ήταν ο Mustafa Suleyman, συνιδρυτής της Inflection, ο οποίος συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο της μητρικής εταιρείας του Economist). Η Microsoft αρνήθηκε επίσης να σχολιάσει. Η FTC έχει στο στόχαστρο και άλλες εταιρείες μεγάλης τεχνολογίας. Εξετάζει τις επενδύσεις της Alphabet και της Amazon στην Anthropic, έναν άλλο κατασκευαστή μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (LLMs).

Αυτονόητα, υπάρχουν ελάχιστες δημοσιοποιημένες πληροφορίες σχετικά με αυτόν τον αντιμονοπωλιακό έλεγχο. Ωστόσο, η Αρχή Ανταγωνισμού και Αγορών της Βρετανίας, μια ρυθμιστική υπηρεσία που επίσης εξετάζει τις δύο συμφωνίες της Microsoft, δημοσίευσε πρόσφατα μια μελέτη για τα LLMs (τα αναφέρει με την εναλλακτική τους ονομασία, foundation models) που καταδεικνύει κάποιες βασικές ανησυχίες. Η μεγαλύτερη, λέει, είναι ο δυνητικός ρόλος μερικών τεχνολογικών κολοσσών να διαμορφώνουν την αγορά με αντι-ανταγωνιστικούς τρόπους. Σημειώνει ότι η Alphabet, η Amazon, η Apple, η Meta, η Microsoft και η Nvidia έχουν συνάψει περισσότερες από 90 συνεργασίες με LLMs από το 2019, κυρίως με την ανάληψη μειοψηφικών συμμετοχών. Εκφράζει ανησυχίες ότι ενδέχεται να ασκήσουν επιρροή στους κατασκευαστές μοντέλων μέσω της παροχής κρίσιμων εισροών, όπως υπολογιστική ισχύς και δεδομένα, αλλά και μέσω του ελέγχου της πρόσβασης στους καταναλωτές μέσω των πλατφορμών τους. Σημειώνει επίσης ότι ορισμένες από τις συμφωνίες ενδέχεται να έχουν δομηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε  να αποφευχθεί ο έλεγχος που γίνεται όταν δρομολογούνται συγχχωνεύσεις.

Στην Αμερική, οι ανησυχίες της κυβέρνησης είναι παρόμοιες. Όμως, θεματοφύλακες της αντιμονοπωλιακής πολιτικής δεν εξετάζουν μόνο τα LLMs. Έχουν το βλέμμα τους στραμμένο σε όλο το πακέτο – από τις GPUs στο κάτω μέρος μέχρι τις εφαρμογές για τους καταναλωτές στην κορυφή της «στοίβας» της δημιουργικής ΤΝ. Η έρευνα της FTC για τη συμφωνία Inflection της Microsoft είναι ένας ακόμα τύπος ερευνών. Ο οργανισμός ερευνά αν η Microsoft παρέλειψε να παράσχει τα σωστά έγγραφα συγχώνευσης όταν προσέλαβε τους περισσότερους από τους υπαλλήλους της Inflection και πλήρωσε για μια μη αποκλειστική άδεια χρήσης της τεχνολογίας της. Με άλλα λόγια, υποψιάζεται ότι επρόκειτο για μεταμφιεσμένη εξαγορά με στόχο την αποφυγή της αντιμονοπωλιακής έρευνας. Για τη Microsoft, δεν τίθεται καν ζήτημα εξαγοράς. Αυτό που απέμεινε από την Inflection παραμένει μια ανεξάρτητη εταιρεία.

Πρόκειται για δύσκολα νερά. Η κατασκευή των LLMs είναι εντάσεως κεφαλαίου, όπως οι γεώτρησεις για πετρέλαιο. Οι απαιτήσεις για υπολογιστική ισχύ, ψηφιακές πληροφορίες και ανθρώπινη τεχνογνωσία είναι τέτοιες που οι κατασκευαστές μοντέλων στρέφονται δικαιολογημένα σε τεχνολογικούς γίγαντες για υποστήριξη. Η μεγάλη τεχνολογία διαθέτει τους ισολογισμούς, τα δεδομένα και την υποδομή cloud για να βοηθήσει, καθώς και να παράσχει μια σφραγίδα έγκρισης. Επιπλέον, είναι δύσκολο να ισχυριστεί κανείς ότι ένας τεχνολογικός γίγαντας έχει αποκλειστική εξουσία πάνω σε οποιαδήποτε νεοσύστατη επιχείρηση δημιουργικής ΤΝ όταν έχουμε τόση πολύ πολυαγαμία. Ο Satya Nadella, το αφεντικό της Microsoft, υποστήριξε κάποτε σε σχέση με την OpenΑΙ ότι η εταιρεία του ήταν «από κάτω τους, από πάνω τους, γύρω τους». Αυτό ακούγεται ύποπτα σαν μονογαμία. Όταν η OpenΑΙ ανακοίνωσε πρόσφατα μια συνεργασία με την Apple, αντίπαλο της Microsoft, ο κ. Nadella δυσανασχέτησε.

Κι άλλος τύπος ανταγωνισμού

Τα πολιτικά νερά είναι επίσης δύσκολα. Αν η παρέμβαση είναι πολύ σκληρή, τα κινεζικά γεράκια θα κατηγορήσουν τους θεματοφύλακες της αντιμονοπωλιακής πολιτικής ότι πνίγουν την αμερικανική καινοτομία υπέρ του στρατηγικού της αντιπάλου. Ωστόσο, υπάρχει περιθώριο, τουλάχιστον, για διακριτικές παρεμβάσεις. Η δημιουργική ΤΝ θα προκαλέσει μεγάλες τεχνολογικές ανακατατάξεις, αν και δεν είναι ακόμη σαφές με ποιους τρόπους. Αν οι κατεστημένες επιχειρήσεις αφεθούν ανεξέλεγκτες, σίγουρα θα χρησιμοποιήσουν την δύναμή τους να την φέρουν στα μέτρα τους, προς όφελός τους. Οι ρυθμιστικές αρχές έχουν καθήκον να τις εμποδίσουν να καταπνίξουν τον ανταγωνισμό. Επομένως, πρέπει να κινηθούν γρήγορα, χωρίς βέβαια, να διαλύσουν τα πάντα.

Πηγή: The Economist