Η έκθεση εξετάζει τις αιτίες αυτής της υστέρησης σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και αναδεικνύει την ανάγκη αλλά και τις μεθόδους που θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση στον ευρωπαϊκό τεχνολογικό τομέα. Ο Lucien Burm, πρόεδρος της Ολλανδικής Ένωσης Startups, τονίζει πως η Ευρώπη διαθέτει πολλές εταιρείες, ταλέντο και κεφάλαια που χρειάζεται να «ξεκλειδωθούν» ώστε να μετατραπεί η ήπειρος σε τεχνολογική και κατ’ επέκταση οικονομική και γεωπολιτική δύναμη.

Το διευρυνόμενο οικονομικό χάσμα Ευρώπης – ΗΠΑ

Το 2008, πριν από την οικονομική κρίση, οι οικονομίες των ΗΠΑ και της Ευρωζώνης είχαν παρόμοιο μέγεθος. Σήμερα, όμως, η αμερικανική οικονομία είναι κατά 11 τρισεκατομμύρια δολάρια μεγαλύτερη από εκείνη της Ευρώπης σε όρους ονομαστικού ΑΕΠ. Η διαφορά αυτή οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η συναλλαγματική ισοτιμία (6,8 τρισ. δολ.), η αυξημένη παραγωγικότητα (1,5 τρισ. δολ.), το δημογραφικό ζήτημα (1 τρισ. δολ.), το αμερικανικό δημοσιονομικό έλλειμμα (1 τρισ. δολ.) και η ανάπτυξη της ενεργειακής βιομηχανίας των ΗΠΑ (0,5 τρισ. δολ.).

Συγκεκριμένα, το ευρώ έχει υποτιμηθεί κατά 34% έναντι του δολαρίου από τότε, ενώ οι δύο οικονομίες έθεσαν διαφορετικές προτεραιότητες: η Ευρώπη επικεντρώθηκε στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ενώ οι ΗΠΑ προχώρησαν σε αύξηση του δημόσιου χρέους τους κατά 24 τρισ. δολάρια. Επιπλέον, η μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας στην Ευρώπη έχει πλήξει την οικονομική της ανάπτυξη, διευρύνοντας περαιτέρω το χάσμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Παραγωγικότητα και τεχνολογικός τομέας

Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι η χαμηλότερη παραγωγικότητα της Ευρώπης, η οποία αποδίδεται στον σχετικά αδύναμο τεχνολογικό τομέα της ηπείρου και στη μείωση των επενδύσεων κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους και της πανδημίας. Η παραγωγικότητα παρουσιάζει πτωτική τάση σε αρκετές χώρες, όπως η Ολλανδία, η Γερμανία, η Βρετανία και η Ιταλία. Οι αιτίες διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα, περιλαμβάνοντας μέτρα λιτότητας, πολιτικές επιλογές και την αυξανόμενη έμφαση σε βιώσιμες πρακτικές.

Επιπλέον, η ανάπτυξη του σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ έφερε επιπλέον οικονομική ώθηση 0,5 τρισ. δολαρίων, την ώρα που η Ευρώπη εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγόμενη ενέργεια.

Οι επιπτώσεις στη χρηματοδότηση και τις επενδύσεις

Οι ΗΠΑ έχουν επωφεληθεί από την αύξηση της παραγωγικότητας, γεγονός που έχει ενισχύσει τις επενδύσεις καινοτομίας και τις επιχειρήσεις που υποστηρίζονται από κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital). Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 25% των θέσεων εργασίας στον τομέα της τεχνολογίας υποστηρίζονται από venture capital, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό αυτό ανέρχεται μόλις στο 1,8%.

Επιπλέον, τα αμερικανικά χρηματιστήρια, τα οποία επικεντρώνονται περισσότερο στις τεχνολογικές εταιρείες, αποδίδουν σταθερά καλύτερα από τα ευρωπαϊκά. Αυτό οφείλεται όχι μόνο στη διαφορετική προσέγγιση των ΗΠΑ, που προωθεί υψηλότερο ρίσκο και αποδόσεις, αλλά και στη γενικότερη οικονομική τους πολιτική, η οποία είναι πιο επιθετική τόσο σε δημοσιονομικό όσο και σε νομισματικό επίπεδο.

Ανάγκη για αλλαγές στο ευρωπαϊκό περιβάλλον καινοτομίας

Παρόλα αυτά, η ύπαρξη κεφαλαίων από μόνη της δεν εγγυάται μακροπρόθεσμες αποδόσεις. Ο Tom Wehmeier, επικεφαλής πληροφοριών της Atomico, επισημαίνει ότι απαιτείται μια μακροπρόθεσμη στρατηγική και ανθεκτικότητα στον επιχειρηματικό κίνδυνο. Όπως σημειώνει, ενώ παλαιότερα η συζήτηση αφορούσε την εμφάνιση των πρώτων εταιρειών-μονόκερων (με αποτίμηση άνω του 1 δισ. δολαρίων), σήμερα η Ευρώπη μετρά ήδη 350 τέτοιες επιχειρήσεις. Οι Ευρωπαίοι ιδρυτές συνεχώς ανεβάζουν τον πήχη της φιλοδοξίας, ανεξάρτητα από τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν.

Η έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη για βελτίωση του ευρωπαϊκού τεχνολογικού περιβάλλοντος, όχι μόνο μέσω στοχευμένων επενδύσεων, αλλά και με γενικότερη οικονομική ανάπτυξη. Η αποσπασματικότητα της αγοράς και η έλλειψη συνεκτικών πολιτικών λειτουργούν ως εμπόδιο για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, καθιστώντας δύσκολο τον ανταγωνισμό τους σε διεθνές επίπεδο.

Για να μπορέσει η Ευρώπη να κλείσει το χάσμα με τις ΗΠΑ, είναι κρίσιμο να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της, να προωθήσει την ανάληψη ρίσκου και να στηρίξει τους καινοτόμους επιχειρηματίες, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για ανάπτυξη.